
09:49 - 20/03/2023
Chiến đấu với ‘cam rau’
Thông thường trồng cam 5 năm mới cho trái. Cách đó bị xem là “xưa rồi Diễm”. Ngày nay, người thuê đất trồng cách nhau 1m/cây, 12 tháng là xử lý ra hoa, cho trái. Nếu bịt mắt lại để hình dung “cuộc chiến” xảy ra giữa cam rau – loại trồng dày, lên liếp sơ sài và các loài cam khác, thì cam rau sẽ áp đảo vì giá rẻ.
Cam rau dẫn dắt!
Cam rau giá 2.000đ/kg cũng khó bán là thực tế không chỉ diễn ra một lần. Những người thuê đất trồng cam rau dẫn dắt ngành hàng này khá lâu vì được dung dưỡng như phát kiến thức thời của người thuê đất tạo ra sản lượng cam “đại nhảy vọt”, là liều thuốc “xóa đói giảm nghèo” cho người bỏ lúa trồng cam.
Giá cam 15.000 – 17.000đ/kg là đã có lời.Có lúc giá cam lên tới 35.000đ/kg. Lợi nhuận từ trồng cam trên nền đất ruộng cao hơn đất lúa nhiều lần và cao 1,5 lần so với trồng cam trên đất vườn, bởi mật độ trồng rất dày (5.000 cây/ha, thậm chí 7.000- 8.000 cây/ha). Bỏ lúa trồng cam trên ruộng, diện tích lan nhanh theo suy tính của những người thuê đất trồng cam rau. Nhiều xóm ấp, 80% diện tích cam rau do thương lái thuê đất, đánh nhanh rút lẹ trong vòng 2-3 năm rồi trả đất. Trồng dày, đất không đủ dinh dưỡng cho cây nên mỗi tuần phải đổ phân hóa học, thuốc kích thích tăng trưởng để nuôi cây, nuôi trái – nhìn bề ngoài nõn nà nhưng không thơm ngọt, vỏ mỏng, khó bảo quản khi vận chuyển, dễ bị giập the và mau hư thúi. Từ người trồng tới người bán đều biết.
Nhầm nhò gì? Từ lúc cho ra hoa đến thu hoạch mất 8-9 tháng, cứ tỉa “cam đạn” (dạt từ trên cây) bán làm nước ép, vừa có tiền rủng rỉnh vừa cho nhẹ cây, chừng nào hút hàng thì cam chưa đủ tuổi cũng hái – cách tính “chẻ sợi tóc trăm lần” của người trồng cam rau.
Một người trồng cam được giá 5 công thu về 650 triệu đồng từ nhiều năm trước thú thiệt, với mật độ 500 cây/1.000m2, muốn để trái khi cây hơn một năm tuổi phải bấm đọt 5 lần (cách nhau từ 2 – 4 tháng/lần). Mỗi cây để chừng 80 – 100 trái.Muốn dưỡng trái phải phun thuốc 1 tuần/lần, đến khi cho trái là 10 ngày/lần.Tương tự rải phân 10 ngày một lần. Mỗi vụ cam từ khi ra hoa đến lúc thu hoạch phải phun 40 lần thuốc, 36 lần bón phân, chi phí đầu tư cho mỗi công từ 50 – 60 triệu đồng. Cam sành trên đất lúa, năng suất từ 20-22 tấn/ha/vụ đối với mùa nghịch và từ 22-25 tấn/ha/vụ đối với mùa thuận, các thương lái thuê đất trồng cam tính mọi sở phí thì mỗi công thu 7 tấn mới có lời. Với chi phí đó, những nhà vườn nhỏ lẻ không có gan làm theo chọn cách cho thuê đất. Giá thuê đất trồng cam từ 5-9 triệu đồng/1.000m2/năm tùy theo chất đất, nguồn nước, địa hình…
Đáng nói là, hễ giá cam sụt thì việc bón phân, thuốc sẽ giảm. Được giá thì tăng tốc để cây trái đẹp mắt.
Hệ lụy
Ông Phạm Hoàng Thanh, ở Hựu Thành, Trà Ôn, hỏi bác sĩ cây trồng (bạn nhà Nông): Trước đây, tôi có cho thuê đất ruộng trồng cam, nay đã hết hợp đồng, tôi phải cải tạo lại đất như thế nào để có thể trồng cây trồng khác hiệu quả?
Bạn Nhà Nông trả lời: Anh Thanh mến! Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp – PTNT tỉnh Vĩnh Long) có hướng dẫn cách xử lý, cải tạo đất ruộng cam trồng lại các loại cây trồng khác như sau:
Nhà vườn vệ sinh, thu gom các tàn dư thực vật. Sử dụng các chế phẩm phân hủy các chất hữu cơ, tàn dư thực vật như chế phẩm sinh học EM, Trichoderma ủ trong vài tuần cho hoai mục.
Các phân hữu cơ vi sinh cải tạo đất, làm đất tơi xốp, diệt các mầm bệnh gây hại cây trồng trong đất. Cải thiện hoạt động vi sinh vật trong đất, phân giải chất hữu cơ chống ngộ độc hữu cơ bằng các loại phân hữu cơ vi sinh.
Trồng các loại thực vật có khả năng hấp thụ và tích lũy hàm lượng kim loại cao như cây trâm ổi, dương, bèo tây, rau muống, cỏ Vetiver để xử lý đất bị ô nhiễm kim loại nặng.
JICA từng tài trợ 3,8 triệu USD giúp nhà vườn ở Tiền Giang, Bến Tre, Sóc Trăng, Trà Vinh, kể cả vùng trồng cam sành xã Bình Ninh và Ngãi Tứ, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long để khôi phục vườn cây có múi giai đoạn 2009 – 2014.
Dự án JICA hỗ trợ 100% chi phí công lên liếp, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây cam sành sạch bệnh (ghép với gốc cam Volka). Mật độ trồng 36 cây cam sành xen 40 cây ổi/công (1.000m2).
Ở Kế Sách, Sóc Trăng, cây có múi lên bờ xuống ruộng với bệnh vàng lá gân xanh, vàng lá thúi rễ nhờ bài bản của JICA áp dụng kỹ thuật tỉa cành, tạo tán tăng hiệu quả quá trình quang hợp, bón phân, tưới nước… cân bằng giữa sinh trưởng và sinh sản và các kỹ thuật để bộ rễ phát triển tốt, cây khỏe, hạn chế bệnh vàng lá thối rễ như đắp mô, cải tạo đất, bồi bùn, bón phân hữu cơ đủ lượng. Ngay lứa đầu đã đạt 20 – 30 kg/cây, năng suất ngày càng cao theo tuổi cây. Bến Tre trồng cam xen ổi để xua đuổi rầy chổng cánh truyền virus gây bệnh vàng lá Greening… sau 7 tháng trồng có thu hoạch rải rác, đồng thời để tận dụng đất trống khi cây cam còn nhỏ nhà vườn có thể trồng nhiều loại rau màu như bầu, bí đao, đậu đũa, gừng để lấy ngắn nuôi dài…
Nhiều người nói: trồng với mật độ 4 x 4m, vậy 1 công mấy gốc? Đất ít trồng kiểu đó lấy gì ăn? – Suy nghĩ đó là kích thích tố nuôi cam rau – một kiểu “mì ăn liền”, cơ hội lây nhiễm kiểu “sống chết mặc bây, tiền thầy bỏ túi”.
Lay chuyển
Diện tích cam sành tỉnh Vĩnh Long đã tăng nhiệt từ 14.800 ha (2021) lên trên 16.500ha (2022), tập trung ở Trà Ôn, Tam Bình và Vũng Liêm.Tam Bình có 3.553ha trồng cam sành; Trà Ôn có 3.864 ha trồng cam, 66% là cam trên đất lúa.Phần lớn là cam rau. Nếu giải cứu cam sành ưu tiên cho số đông cam rau thì thiểu số nguồn cung minh bạch, an toàn trở thành kẻ thua cuộc.
Nguồn cung đó ở đâu? Hiện nay, ít nhất có thể tìm thấy từ 2.400ha/3.553ha trồng cam sành của huyện Tam Bình (tỉnh Vĩnh Long) nhờ Công ty cổ phần Đầu tư Koina Investment Group (Koina) thực hiện dự án công nghệ hỗ trợ quản lý vùng nguyên liệu. Dự án đã bàn giao cho huyện gồm: Website thống kê, bộ công cụ phân quyền, biên bản bàn giao và hướng dẫn sử dụng, quản lý hệ thống 2.388 vườn, tổng sản lượng trên 159.100 tấn. Các thông tin cơ bản về vùng trồng cam sành ở huyện, nguồn cung cam, sản lượng, tuổi vườn, thời gian canh tác và thu hoạch bằng hình ảnh minh hoạ trực quan, giá thu mua tại vườn theo thời gian thực. Có thể tìm thấy từ những mối quan hệ tương tác giữa nguồn cung và các nhà phân phối “khó tính” nhưng sòng phẳng với nguồn hàng an toàn, chứng minh được nguồn gốc xuất xứ.
Theo Koina Investment Group ước tính giá thị trường nông sản trong nước khoảng 40 tỷ USD đang vận hành theo cách truyền thống. Cần phải phát triển nền tảng ứng dụng để thắt chặt mối liên kết, minh bạch hóa nguồn cung đáng tin cậy, vì sao?
Với những cơ hội bất chợt và kiểu gió chiều nào theo chiều đó, mô hình cam rau đầy ma thuật sẽ xui khiến người trồng tới suy nghĩ ai cũng làm thì mình cũng làm được. Còn người làm ăn đàng hoàng, tử tế – vốn là thiểu số – với nguồn hàng ít ỏi sẽ trở thành nguồn cung lý tưởng để cam rau rửa nguồn.
Nói kiểu này, làm sao bán cam được nữa?Vậy, tiếp tục thỏa hiệp với cam rau – chấp nhận lạm dụng phân, thuốc; sống chết mặc bây tiền thầy bỏ túi”?
Hoàng Lan (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này