08:46 - 10/10/2019
Nước và điện sau mùa mưa ở Mekong?
Năm nay, An Giang chỉ xả một đập Trà Sư lấy phù sa, thau chua, rửa phèn, cung cấp nước ngọt và phục vụ dân sinh vùng tứ giác Long Xuyên và vùng hạ lưu…
Còn lại vẫn phải trông chờ nước trời, còn giờ này có thể khẳng định nước lũ thấp hơn năm ngoái khá xa.
Một mùa mặn khốc liệt phía trước?
Lũ thấp, nên các dự báo xâm nhập mặn trên các sông chính của tỉnh Bến Tre, cho thấy mùa khô 2019 – 2020 sẽ diễn biến phức tạp và khó lường, do phụ thuộc nhiều vào việc điều tiết nước của các hồ chứa thượng nguồn sông Mekong. Từ cuối tháng 11/2019, độ mặn 4‰ dự kiến xâm nhập vào đất liền cách các cửa sông chính từ 28 – 30km; độ mặn xâm nhập đến các địa bàn xã Vang Quới Tây (Bình Đại), xã Hưng Lễ, Thạnh Phú Đông (Giồng Trôm) và Hương Mỹ (Mỏ Cày Nam). Độ mặn này tiếp tục lấn sâu vào đất liền, tăng dần trong khoảng thời gian từ cuối tháng 12.2019, kéo dài đến tháng 5/2020. Khoảng tháng 3/2020, độ mặn 4‰ xâm nhập sâu nhất vào đất liền khoảng 54 – 56km, thuộc địa phận huyện Châu Thành và huyện Mỏ Cày Bắc.
Đầu tháng 8/2019, tỉnh Bến Tre khánh thành đưa vào sử dụng hồ chứa nước ngọt Ba Tri tại xã Tân Xuân, huyện Ba Tri, với công suất chứa hơn 800.000m3 nước phục vụ sinh hoạt cho khoảng 200.000 người tại 24 xã, thị trấn thuộc huyện Ba Tri, có tổng vốn đầu tư khoảng 86 tỷ đồng. UBND tỉnh Bến Tre lưu ý các đơn vị cấp nước cần sẵn sàng phương án vận chuyển nước để cung cấp cho các bệnh viện, cơ sở y tế, trường học, nhà hàng, khách sạn và các khu công nghiệp… trong giai đoạn hạn mặn biến đổi gay gắt.
Khô hạn, xâm nhập mặn và nóng nực khiến nhu cầu sử dụng năng lượng gia tăng trong từng nhà, chưa nói đến nhu cầu sản xuất – kinh doanh.
Ông Trần Đình Sính, phó giám đốc trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) cho biết: từ 2015, nhu cầu năng lượng hoá thạch (than, khí, dầu) của Việt Nam khoảng 70 triệu ToE, lớn hơn khả năng cung cấp trong nước.
Năm 2025 – 2035, dự kiến phải nhập từ 6 – 10 tỷ m3 khí đốt từ bên ngoài. Việc nhập khẩu khối lượng năng lượng chiếm đến 2/3 từ bên ngoài, sẽ khiến Việt Nam phụ thuộc vào bên ngoài, nguy hiểm đối với an ninh năng lượng, nhất là trong tình hình khu vực luôn bất ổn và khó lường hiện nay.
Tìm đường sống chung với mặn
Ở giữa sông Cổ Chiên, dân cồn Chim (huyện Châu Thành, Vĩnh Long) chứng kiến sự trị vì của “thần nước mặn”, hễ ai hiểu được “vị thần” người đó sẽ an nhiên. Nhưng, phần đông phải trả giá!
Hồi xưa đăng mùn, giăng câu, thả lưới… cực thân mà không ngoi lên được! Thậm chí dùng lưới, xuyệt điện, dùng thuốc để bắt cá tôm mà nghèo càng nghèo hơn! Năm 2013, từ việc mô tả những biến đổi còn lớn hơn những khắc nghiệt từng xảy ra, một dự án của Oxfam giúp mọi người hiểu mặn, lợ, ngọt đều có thể sống tốt. Cách chỉnh sửa đầu tiên là đừng phá rừng, đừng xuyệt điện, đừng bỏ ngoài tai những khuyên lơn của chòm xóm, đừng giết chết những giá trị tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên cho mình, và phải nương tựa vào nhau để tạo ra giá trị mới.
Tổ đồng quản lý sông cồn Chim, gồm 100 hộ dân ở bốn ấp dọc triền sông cồn Chim, ra đời, cùng nhau quản lý hơn 6ha rừng, 57ha diện tích mặt nước, từ điểm đầu ở ấp Long Hưng 1 tới điểm cuối ở ấp Ông Yểm. Từ tháng 2 – 6 là mùa sinh sản, không ai được đánh bắt. Từ tháng 7 tới tháng giêng, được khai thác theo quy định mắt lưới và công cụ. Tổ lập mỗi ấp một đội tuần tra ba người thay phiên nhau đi tuần, nhắc nhở “ hương ước mới” về bảo vệ dòng sông, bảo vệ rừng và vùng đệm. Tuỳ theo phương tiện đánh bắt mà góp quỹ duy trì việc tuần tra, để nhắc nhở ghe cào nơi khác vào đây, không được xài thuốc, xuyệt điện lạm sát tôm cá. Nhờ vậy, rừng bần bây giờ trở thành “bảo sanh viện” của tôm, cua, cá, tép… sinh sôi nhiều vô kể.
Cồn Chim gồm hai xã Long Hoà và Hoà Minh là vùng tôm + lúa điển hình theo cách sống thuận thiên. Mùa mưa trồng lúa (là cây trồng tự túc lương thực) không nhằm mục đích để bán lúa như xứ khác. Một phần lúa sạch được xay xát làm thức ăn cho tôm. Nếu xài thuốc tôm, cua không sống nổi. Năm nay, tôm cỡ 40 – 50 con/kg giá bán 160.000 đồng… nông dân thả thêm cua giống dưới ao, cuối mùa giá chót 30.000 đồng/con, tệ gì cũng thu được năm sáu chục triệu đồng.
Ông Hồ Quang Xê, nguyên bí thư xã Hoà Minh, Long Hoà, tham dự diễn đàn về biến đổi khí hậu tại Mekong Connect 2016, chia sẻ: hồi trước, từ tháng 8 – 10 dân đói, hộ nghèo 50%, Nhà nước phải cứu đói. Năm 1987, một người may mắn trúng lô tô được chiếc xe đạp, vác xe chạy bộ về tới nhà cách đó 5km. Dựng xe trước nhà, chòm xóm tới xem như bây giờxem chiếc xe trị giá 3 – 4 tỷ đồng.
Giờ đây, tuỳ theo mùa, nước mặn, lợ, dân cồn Chim làm ra 6.000 – 7.000 tấn tôm, cua, nghêu, hàng ngàn tấn lúa sạch, nuôi 5.500 con bò lấy phân làm thức ăn cho trùn quế hoặc ủ hoai để trồng màu. “Vớt cua nhướng (nhướng mắt mới thấy) cũng sinh lợi”, chị Nguyễn Thị Bích Vân, tổ đồng quản lý sông cồn Chim, nói chung sống với mặn, lợ, lúa tôm có cái hay là giữ được sức khoẻ, môi trường và tự du khách tới đây vui chơi, rồi mua hàng sạch về dùng.
Hoàng Lan – Ngọc Bích (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này