09:22 - 06/03/2020
Triển vọng nuôi artemia ở vùng ngập mặn
Trên nền ruộng muối ven biển ĐBSCL, nếu biết cách nuôi, ấu trùng artemia sẽ là nguồn thu bạc tỷ. Tại thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng, những sinh vật li ti này đang trở thành nguồn lợi lớn.
ThS Lê Văn Thông, khoa Thuỷ sản, đại học Cần Thơ, nói: lâu nay nguồn thu chính của Vĩnh Châu là trứng, một lượng lớn sinh khối (con) artemia không được khai thác đúng mức. Artemia thích ứng với điều kiện nước biển dâng, sống tốt ngay khi độ mặn lên tới 80‰. Là một trong mười người đang trực tiếp cải thiện sinh kế cho người dân ven biển trong điều kiện biến đổi khí hậu, ThS Thông cật lực đưa sinh khối artemia ra thị trường, đo lường triển vọng từ những cơ sở nuôi cá cảnh, ốc hương, tôm post, lươn, cá tra giống… và thiết kế mô hình ứng dụng artemia trong khẩu phần ăn của tôm, cá kèo thương phẩm…
Gầy giống artemia
ThS Thông thuộc nhóm nghiên cứu âm thầm nuôi dưỡng nguồn lợi từ artemia trong suốt 25 năm qua, nói: thầy Hoà nhập artemia vào Việt Nam từ năm 1985, đến năm 1990 sản xuất thử và biến Vĩnh Châu thành cái nôi artemia, độc nhất vô nhị của Việt Nam.
KS Đinh Hoàng Vũ, giám đốc hợp tác xã (HTX) artemia Vĩnh Châu, ấp Nô Puol, Vĩnh Tân, Vĩnh Châu, thuộc tốp học trò đầu tiên bám trụ, để vừa nghiên cứu vừa chuyển giao kỹ thuật cho cộng đồng địa phương. Mỗi năm, nguồn cung artemia từ Vĩnh Châu và Bạc Liêu cho thị trường khoảng 30 tấn.
ThS Thông tự đặt câu hỏi: các công ty ở Mỹ vẫn phải nhập sản phẩm từ vùng này, kỹ thuật nuôi artemia của Vĩnh Châu được chuyển giao mười nước, làm sao để cộng đồng có nguồn thu lớn hơn ngay cả khi nước biển dâng, độ mặn 30 – 40‰ hay hơn nữa?
Bảo quản trong nước muối bão hoà, trứng artemia nở trong môi trường nước có độ mặn dưới 30‰. Trong khoảng thời gian 16 – 22 giờ trứng nở thành con, tỷ lệ nở của artemia Vĩnh Châu trên 90%. Đây là lợi thế vượt trội so những sản phẩm của Mỹ, Nga…
Artemia trưởng thành sau khi sinh từ 7 – 10 ngày, vừa đẻ trứng vừa đẻ con, do tập tính ổn định quần thể, tự sinh sản để cân đối bầy đàn. Trong điều kiện biến đổi khí hậu, độ mặn thay đổi vẫn có thể khai thác đặc tính này để tạo dòng sản phẩm sinh khối. Giá artemia sinh khối (con) trung bình 30.000 – 50.000/kg, có lúc trên 100.000 – 180.000 đồng/kg. Đã có những hợp đồng cung cấp artemia suốt năm từ HTX Vĩnh Châu với các nhà kinh doanh cá cảnh ở TP.HCM.
Hồi xưa, hoạt động nghiên cứu chuyển giao quan tâm trứng bào xác (trứng nghỉ – cysts), khi điều kiện bất lợi nó đẻ để duy trì nòi giống), mật độ, thời tiết artemia đẻ trứng rồi tìm cách chuyển giao cho ba HTX ở Vĩnh Châu. Trứng artemia được làm khô bằng gió nhiệt độ không quá 50 độ C, đóng hộp bán với giá 3,6 – 4,2 triệu đồng/kg khô, bảo đảm phôi vẫn sống, nở thành con non cho con giống ăn. Tỷ lệ nở càng cao thì càng được giá.
Cơn bão hồi đầu năm khiến độ mặn giảm, người nuôi mất cơ hội và phải làm lại, năng suất thu hoạch trứng chỉ đạt 10 – 15kg/ha, thay vì 50 – 60kg như lúc thời tiết tối ưu. Năng suất không cao, nhưng khi nguồn cung kém, giá đã lên tới 7 triệu/kg khô.
Giá xuất khẩu cao hơn gấp rưỡi, nhưng các công ty vẫn mua vì chất lượng artemia Vĩnh Châu rất tốt, đủ dinh dưỡng và là loại sản phẩm thích hợp con giống mới nở trong ba ngày đầu. Lợi thế này khiến artemia Vĩnh Châu giữ được thế độc nhất vô nhị.
Lợi thế artemia ba ngày đầu
Ngược lại, dòng artemia cho phân khúc từ ngày thứ tư trở đi thuộc về nước ngoài, giá rẻ hơn. Dù người nuôi xài hàng nhập, vì rẻ hơn nhưng vẫn phải dùng nguồn artemia Vĩnh Châu ba ngày tuổi.
Phân khúc thị trường của artemia và thời gian vàng ba ngày đầu, chỉ có vậy, nghe chừng đơn giản và không có gì ầm ĩ. Nhưng đó là khoảnh khắc quyết định của người ương nuôi cá cảnh, ốc hương, tôm post… Theo ThS Thông và những người nuôi artemia Vĩnh Châu, sinh khối sẽ mở ra con đường cho trang trại nuôi tôm, cá với nguồn thức ăn phú dưỡng từ artemia, thay vì chỉ phụ thuộc vào thức ăn công nghiệp.
Artemia vẫn sống tốt trong nước độ mặn trên 80‰. Bảy ngày sau khi nở thành con là trưởng thành, mười ngày là chúng sinh sản suốt một tháng. Quản lý môi trường tốt, artemia vừa đẻ trứng vừa đẻ con; là loài hết sức có trách nhiệm cân đối bầy đàn, nên trước khi chết chúng còn đẻ một đợt con non.
Artemia chỉ thích hợp với ruộng muối Vĩnh Châu, Bạc Liêu? ThS Thông khẳng định ruộng muối Bến Tre, Trà Vinh… nơi nào có bãi bùn, môi trường tảo phát triển là nuôi được.
Tảo, phiêu sinh, bã hữu cơ là món ngon khoái khẩu của artemia, nếu nuôi 10ha cần 10 – 20% diện tích nuôi tảo. Mỗi ngày chỉ cần cấp nước cho ao nuôi tảo, bổ sung cám gạo ủ lên men, động vật phiêu sinh, artemia nổi lên mặt nước và gió thổi dồn vô một góc, người nuôi chỉ cần đi gom 5 – 10kg mỗi ngày, bán cho HTX.
Vĩnh Châu có 1.400ha nuôi artemia, Bạc Liêu có trên 300ha, khi các nhóm thực nghiệm làm ra thức ăn tổng hợp lên men thay cho phân gà để tạo nguồn thức ăn cho artemia, thì gần như việc nghiên cứu chuỗi cung ứng cho dòng đời sinh vật li ti (60 – 70 ngày) này đã hoàn tất.
Các trang trại nuôi tôm, cá, các cơ sở ương nuôi cá giống – từng mang tiếng vì cung cấp con giống yếu ớt – có thể sử dụng nguồn thức ăn phú dưỡng từ artemia, hoàn toàn tinh tươm, thân thiện môi trường, ThS Thông kỳ vọng.
Tại Vĩnh Châu có liên minh HTX gồm ba HTX ở Lai Hoà, Vĩnh Phước, Vĩnh Tân chuyên nuôi artemia, một HTX (12 thành viên góp vốn, 2 tỷ đồng/ thành viên) chuyên lo tiêu thụ và một trung tâm thực nghiệm artemia. Vốn đầu tư cho mỗi ha khoảng 30 – 40 triệu đồng/ vụ (từ tháng 12 đến tháng 5 – 6 năm sau), công lao động 50%, giống 20%, vật tư 30%. Mỗi thành viên liên minh HTX có thể kiếm được lợi nhuận vài trăm triệu đồng/ha. Lợi nhuận từng HTX khoảng 500 – 700 triệu hay 1 tỷ đồng. HTX có thể nâng sản lượng trứng lên 60 – 70 tấn/năm, và hoàn toàn có thể tạo nguồn thu từ sinh khối (2 – 3 tấn/ha/năm), với giá 30.000 – 35.000 đồng/kg, thậm chí có lúc lên tới 180.000 đồng/kg.
“Chỉ còn một nấc thang nữa là tới thiên đàng, nhưng không tới được”, mọi người nói như vậy.
HTX có thể lo được khớp nguyên liệu, cả trứng và sinh khối. Tuy nhiên, sinh khối artemia cần có doanh nghiệp đủ mạnh cả về công nghệ chế biến, đóng gói, quản trị và xúc tiến thương mại, để gia tăng sản lượng artemia, ThS Thông nói.
Hoàng Lan (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này