09:25 - 17/01/2023
Rời nghề giáo theo nghề nông để phải leo hai ngọn núi
Câu chuyện của nhà giáo đi làm nông Nguyễn Thị Quỳnh Viên của Công ty Hương Đất thật tiêu biểu cho quá trình từ xây dựng tới phải giải quyết hai “ngọn núi” lớn để đi đến ngày nay: ngọn núi thứ nhất là chuẩn hóa qui trình, hình thành mô hình sản xuất rau hữu cơ và ngọn núi thứ hai là số hóa toàn bộ qui trình, đi vào phương thức quản lý mới để đảm bảo thực hiện việc quản lý trên qui mô rộng lớn và đồng bộ, nâng cao năng suất và hiệu quả.
Leo núi “chuẩn hóa”
Quỳnh Viên tốt nghiệp thạc sĩ ngành HÓA HỌC vậy mà “duyên trời định” thế nào chị lại chọn nghề nông, mà nông nghiệp hữu cơ tức là… rất kỵ hóa chất. Lúc đó, chị chọn thực hiện đề tài khoa học: “Nghiên cứu sự khống chế của sâu bệnh trên sâu ăn lá bằng phương pháp vi sinh”.
Quỳnh Viên nói về cái sự Hóa học và Hữu cơ: Học về hóa, tôi thấy có nhiều cái khoa học không làm được mà vi sinh làm được nên tôi muốn nghiên cứu sâu hơn vào vi sinh. Cuộc cách mạng vi sinh là cuộc cách mạng của tương lai. Vì phân hóa học không thể giải quyết triệt để, gây ra tồn dư hóa học. Nếu biết kết hợp giữa vi sinh và hóa học thì việc canh tác sẽ bổ trợ cho nhau rất tốt.
Và “ác mộng” đáng sợ nhất của canh tác hữu cơ là vấn đề sâu bệnh. Hơn nữa, thực trạng nguồn nước và cả chất đất đều bị nhiễm độc cũng là thách thức rất nặng nề. Chị kể là lúc đầu không biết gì về thực trạng này và đã phải trả giá rất đắt về thời gian cũng như tiền bạc.
Môi trường không tốt, còn tồn dư kim loại, cần có thời gian chuyển đổi với hàng loạt việc gay go phải làm.
Mất khoảng ba năm để giảm hàm lượng kim loại nặng, từ 2011 bắt đầu khai hoang tới 2012 mới thực sự sản xuất. Rồi làm hữu cơ, phải áp dụng nguyên tắc “6 không”: Không sử dụng thuốc trừ sâu và diệt cỏ; Không trồng trên đất và nước ô nhiễm hóa chất; Không sử dụng thuốc kích thích tăng trưởng; Không sử dụng phân bón hóa học; Không sử dụng giống biến đổi gen và Không sử dụng chất bảo quản…
Và thử thách lớn nhất vẫn là dịch bệnh. Nhưng có làm mới biết, điều kỳ diệu đã xảy ra, khi môi trường trở nên cân bằng, thiên địch tự đến. Thiên địch là các loài sâu tiêu diệt sâu gây hại, phá hoại mùa màng. Nhà nghiên cứu thấm thía: Vấn đề của mình là tạo ra vi sinh để đẩy môi trường tiến tới cân bằng sinh thái, nếu không sẽ kéo dài thời gian.
Nhưng đó là nói về tính nguyên tắc. Thực chất mỗi loại rau lại có loại sâu khác nhau đều ghê gớm. Sâu ăn lá, dù mình giăng mùng cả khu vườn, nhưng chỉ một đêm sâu ăn lá ăn nát đến nỗi sáng ra tôi chỉ biết ngồi khóc. Rồi đến bọ nhảy…Cứ xử lý từng loại và kinh nghiệm nhiều lên. Luôn tuân thủ nguyên tắc “6 không” với 317 chỉ tiêu đạt chuẩn khi test SGS ở nước ngoài, việc canh tác tạm ổn. Như vậy là trong ba năm, Quỳnh Viên xây dựng xong mô hình canh tác rau hữu cơ, 04 năm tiếp theo đối mặt với khó khăn về thị trường và không thể nhân rộng mô hình sản xuất, Viên biết rằng muốn tồn tại và phát triển phải bắt đầu chặng thứ hai…
Leo núi “số hóa”
Mãi đến năm 2017, chị và các cộng sự tại công ty Hương Đất mới bắt đầu nghĩ đến số hóa quá trình canh tác tại các vườn rau của mình.
“Đó là khi chúng tôi nhận ra canh tác như trước đây khó có thể phát triển hơn nữa. Đầu tiên chúng tôi đưa nhật ký đồng ruộng lên ứng dụng, nhưng việc nhập liệu hoàn toàn do một nhân viên nhập từ các bản giấy công nhân trong vườn nộp. Người tiêu dùng có thể đọc được các thông tin sau khi quét mã QR trên sản phẩm”, Giám đốc Hương Đất chia sẻ tại diễn đàn kinh doanh Mekong Connect 2022 diễn ra ở Cần Thơ tuần rồi.
Nhưng bước đi đầu tiên đó không thể đáp ứng nhu cầu quản trị sản xuất trong tương lai của Hương Đất như lập kế hoạch sản xuất, quản lý và giám sát… Hương Đất phải số hóa đến 50 quy trình. Mãi đến ba tháng sau, mọi việc mới nhuần nhuyễn. Doanh số sau giai đoạn hai tăng gấp tám lần, nhưng đến lúc này khâu vận chuyển logistics lại là vấn đề mới.
Quãng đường đưa rau từ vườn về TP.HCM dài nhất là hơn 600 cây số, chở xe mất hơn 14 tiếng đồng hồ rồi. Hương Đất đặt mục tiêu là từ lúc nhận đơn đến khi rau có mặt trên kệ siêu thị, bảo đảm tươi ngon là 24 tiếng. Số hóa đã giúp giảm thời gian các khâu điều phối, thu hoạch, kiểm tra chất lượng, đóng gói và vận chuyển còn 20 tiếng, vượt bốn tiếng so với dự định ban đầu.
Tại Diễn đàn Mekong Connect 2022, chị trình bày rành mạch các bước đi số hóa: 2017-tập làm nhật ký đồng ruộng, ghi chép tất cả các hành động xảy ra trên đồng ruộng. Năm 2020-thời gian tập và thực hiện việc lập kế hoạch sản xuất: kế hoạch trong tương lai, dự báo về nhân lực, sản lượng và năng suất. Năm 2021-Chuyên môn hóa viêc phân phối bán hàng: đánh giá hàng hóa, chia và giao hàng, theo dõi hàng hủy tại kho và siêu thị. Năm 2022: Đáng giá kỹ năng và đào tạo cho nhân viên. Năm 2023: số hóa, chuyên nghiệp hóa quản lý tài chính, theo dõi dòng tiền và lợi nhuận.
Quỳnh Viên nói kinh nghiệm “thực chiến”: “Đầu tiên, chuyển đổi số là bài toán có quá nhiều biến số, mỗi tham số có biến động thì cách giải và đáp án là khác nhau. Kế đến là tư duy của người làm nông” .
Chi phí phải đầu tư là biến số mà không phải ai cũng dám đối đầu, đặc biệt là nông dân và doanh nghiệp nhỏ. Quỳnh Viên kể ban đầu Hương Đất phải thuê chuyên viên công nghệ bên ngoài, nhưng sau hai năm thì phải nhờ cậy người quen là chuyên viên của FPT. “Nói thật, chúng tôi không thể trả lương theo ngày hay theo tháng cho kỹ sư lập trình cao cấp một thời gian dài. Nếu không nhận tài trợ khoảng 1 tỷ đồng từ một dự án số hóa trong nông nghiệp tại Việt Nam của Úc năm 2020, thì công cuộc số hóa của Hương Đất không suôn sẻ”, nữ giám đốc trao đổi.
Viết về Quỳnh Viên, tôi cứ nhớ tới một tình huống rất vui với chị. Hồi đó, Quỳnh Viên mới lập vườn chắc chừng năm 2012. Đi chung trên cái xe 7 chỗ của cơ quan sau khi cùng dự môt hội thảo từ An Giang về, các bạn ngồi chung quanh đều “phê” hết, tôi hỏi khi biết sâu phá vườn, Quỳnh Viên làm sao thì Quỳnh Viên trả lời, mình phải dùng dung dịch cay đã pha chế từ thực vật mà xịt cho con sâu nó yếu đi, bớt phá, rồi nó không tiếp tục sinh sôi…”. Tôi suýt cười to, chợt nhớ là phải khe khẽ, trời, nó yếu hả, chừng nào nó mới yếu? Quỳnh Viên lại giải thích về sự cần thiết làm sâu yếu đi, mà tôi thì… không mấy tin kiểu làm này…!
Và nay, sau những chặng gian khổ nhất, Quỳnh Viên luôn sẵn lòng đi nói chuyện khuyến khích các bạn khởi nghiệp hãy sớm bước vào “số hóa”. Quỳnh Viên bộc trực nói với tôi sau một chuyến về Trà Vinh nói chuyện với các bạn khởi nghiệp ở đây: “Rủ mọi người “Chuyển đổi số” thật khó chị ơi. Có vẻ là mọi người còn thiên về chờ đợi nhà nước hay chờ tài trợ bên ngoài. Nhưng cái em muốn nói và chị nói phụ em nữa là: hãy tin vào sức mạnh bên trong của mình, cần làm ngay đi, đừng chờ, tình hình là rất cần làm App, ứng dụng kỹ thuật số với cái chúng ta sẵn có mà không đợi… Bước đầu tiên là hãy viết ra quy trình và số hóa quy trình đã. Em thấy nên nhấn mạnh hai chữ “Minh Bạch” với hai ý nghĩa: phải xem các quy trình làm việc của ta đã minh bạch chưa, đánh giá và làm nó minh bạch hơn tốt hơn, chạy ổn rồi số hóa nó. Thứ hai là mình minh bạch trong gửi tới khách hàng thông tin là sản phẩm của tôi được kiểm soát tốt, đây nè, tôi có thể trưng ra điều đó trên sản phẩm của mình (QR code). .. việc này giúp doanh nghiệp tăng doanh số: bán giá cao hơn, bán được nhiều sản phẩm hơn.
Nhờ vậy, ta thấy số hóa là con đường duy nhất để doanh nghiệp có thể tiến lên nhanh chóng”.
Tâm Hải (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này