Thơ Bùi Giáng và tuổi trẻ lang thang Sài Gòn

Vào khoảng cuối năm 1971 hay đầu năm 1972 gì đó, Bùi Giáng dọn về ở luôn trên lầu 3, thuộc khu nội xá của viện đại học Vạn Hạnh. Dù đã đến Sài Gòn trước đó nhiều năm, nhưng chỉ sau khi ở gần với Bùi Giáng thì tôi mới có dịp biết nhiều hơn về những con đường phố ở Sài Gòn.

Có lẽ, cũng như hầu hết người trẻ tuổi thời bấy giờ, Sài Gòn với tôi vẫn có sức quyến rũ lạ lùng. Dường như, tôi cảm nhận được một cách mông lung rằng, có mùa xuân đầy hương sắc trên cuộc đời này mà tuổi trẻ của tôi vẫn muốn đưa tay vói bắt nhưng chưa được? Hay có lẽ sẽ không bao giờ được? Vì có bao giờ ta bắt được một tia nắng đẹp mong manh của buổi chiều Xuân?

Chạy đi em! Và bắt vội giùm cho/ Ta em nhé ta chờ tay em bắt/ Giùm chút nắng chiều ngọn cây lay lắt
Nắm và cầm đưa lại giúp cho ta. Tuổi trẻ (Mưa nguồn)

Những nhành mai của Bùi Giáng là bài mà dạo đó tôi say sưa đọc, khơi dậy được tất cả những hoài vọng nhiệt nồng:

Buồn phố thị cũng xa bay như gió/ Cộ xe nhiều cũng nhảy bổng như hươu/ Bờ cõi dựng xuân xanh em còn đó/ Bến đào nguyên anh khoác áo khinh cừu.

Nhưng Sài Gòn mà tôi thường lang thang với Bùi Giáng lại không phải dưới cái nhìn của đám đông thiên hạ. Chẳng phải thi nhân là kẻ đã đánh phá tan tành những công ước giả tạo ấy, để chỉ cho con người thấy được vẻ đẹp mênh mông của cuộc đời đó sao? Và chúng ta có thể nói rằng, chính từ đời sống như vậy, mà có tiếng thơ Bùi Giáng. Không phải cuộc đời chỉ có đau khổ, lầm than, đầy bóng tối, mà vẫn còn có bầu trời cao rộng nữa, nếu chúng ta biết ngẩng mặt lên để mà nhìn:

Trần gian hỡi! Tôi đã về đây để sống/ Tôi đã tìm đâu ý nghĩa của lầm than/ Tôi ngẩng mặt ngó ngàn mây cao rộng/ Tôi cúi đầu nhìn mặt đất thấp đen… Phụng hiến (Mưa nguồn)

Sở dĩ nghệ sĩ ấy tự chọn cho mình một đời sống lao đao lận đận như vậy, chẳng có mục đích nào khác hơn là muốn chia sẻ với con người một chút đau khổ giữa cái khổ lớn lao mà con người đang phải gánh chịu, với hy vọng đốt lên được ngọn lửa của tình thương, mà vốn dĩ đã quá nguội lạnh trên cuộc đời này, như thi nhân đã một lần phát đại nguyện:

Xin mãi yêu và yêu nhau mãi/ Trần gian ơi! Cánh bướm cánh chuồn chuồn/ Con kiến bé cùng hoa hoang cỏ dại/ Con vi trùng sâu bọ cũng yêu luôn. Phụng hiến (Mưa nguồn)

Khi một kẻ đã sống vì sự đau khổ của con người thì đời sống của họ cũng rất giản dị. Họ sống khiêm tốn với những sự vật gần như vô danh và im lặng giữa đất trời. Những sự vật mà chúng ta đã vô tình đánh mất giữa đời sống hàng ngày.  Đời sống thì giản dị như vậy, nhưng hoài vọng của họ đối với cuộc đời thì lại mãnh liệt vô cùng:

Sầu một thuở đất mòn không tiếng nói/ Một ngàn năm trăng giải tuyết băng buông/ Anh gởi đi ngàn sóng cuộn thác nguồn/ Để thấy mãi rằng thơ không đủ gọi… Không đủ gọi (Mưa nguồn)

Một buổi trưa hè nóng bức, cũng tại một quán cóc trên vỉa hè Trương Minh Giảng (bây giờ Lê Văn Sỹ) của Sài Gòn thời đó, Bùi Giáng đang ăn tô mì Quảng, còn tôi thì ngồi nhâm nhi càphê nhìn thiên hạ đi lui đi tới ngoài đường phố. Đang ăn bỗng Bùi Giáng ngừng lại và nói với tôi: “Ta ăn hai ngàn tô mì Quảng nữa ta chết”.

Những khi ngồi nhớ lại những năm tháng đã sống bên Bùi Giáng cùng với hàng ngàn bài thơ mà ông đã làm trên bước đường lang thang phiêu bạt, bài thơ đã ảnh hưởng sâu đậm nhất đối với tôi chắc vẫn là bài ông viết về cái chết. Có lẽ, chúng ta phải tập lân la trú ngụ gần bên cái chết, thì mới thấy được sự sống là thiêng liêng chăng?

Rồi mai đi về xứ nào chẳng biết/ Đỗ Quang ơi và có lẽ Quyên ơi/ Đi lìa xa xứ sở của mặt trời

Thì chuyện cũ cũng như từng chưa biết/ Tôi chẳng rõ cội nguồn tôi ly biệt/ Dấu tiên sa và ngấn tích tiên nga/ Bờ giạt bèo hay trôi bến lạnh trôi hoa/ Ngày ngóng mộng hay đêm ngờ máu chảy… Sa mạc phát tiết (Mưa nguồn).

Và đâu phải vì cái chết mà chúng ta không còn hy vọng vào cuộc đời. Vì sao? Đây có lẽ thông điệp mà Bùi Giáng muốn gửi tới cho tất cả những người trẻ tuổi hôm nay chăng?

Em bảo rằng/ Đừng tuyệt vọng nghe không/ Còn trang thơ thắm lại với trời hồng… Phụng hiến (Mưa nguồn).

Thích Phước An
Theo TGTT

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này