09:17 - 09/04/2022
Gặp lại Kant và Heidegger ở năm 2022
Bước vào năm mới 2022, làng sách Việt Nam đón nhận thêm hai dịch phẩm mới của dịch giả Bùi Văn Nam Sơn: Tuyển tập một số tác phẩm của Martin Heidegger do Bùi Văn Nam Sơn tuyển dịch và chú giải và Đặt cơ sở cho Siêu hình học về Đức lý của I. Kant do Bùi Văn Nam Sơn và Nguyễn Trung Hậu dịch và chú giải.
Có vẻ một năm 2022 sẽ là năm của dòng sách triết học với những nỗ lực và tận tâm của những bạn trẻ dưới sự dẫn đạo của dịch giả Bùi Văn Nam Sơn.
– Xin chúc mừng hai dịch phẩm mới do ông vừa công bố. Xin ông cho biết ông muốn nhắn gửi qua hai công trình này điều gì với các bạn trẻ đang say mê tri thức?
– BVNS: Thật ra “thông điệp” đến từ hai tác giả hơn là đến từ chúng tôi. Như ta đã biết, Martin Heidegger là một trong những triết gia quan trọng nhất của thế kỷ 20 và cũng không phải hoàn toàn xa lạ với bạn đọc Việt Nam. Trong dịch phẩm này, tôi tuyển chọn bốn tuyệt phẩm của ông qua nhiều thời kỳ để giới thiệu với bạn đọc, vừa cho thấy sự chuyển hóa phong phú, đa dạng của tác giả, vừa nói lên sự nhất quán trên con đường suy tưởng của triết gia lớn này. Từ một vật dụng đơn giản cho ta sử dụng như chiếc vại, đến một tác phẩm nghệ thuật hay cây cầu ta đang đi, ngôi nhà ta đang ở, chúng sẽ hiện ra dưới nhiều chiều kích phong phú khác nhau, nếu ta biết cách tiếp cận chúng một cách tương ứng. Thế giới chung quanh, qua đó trở nên linh động và sâu sắc, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống và hạnh phúc thường ngày của chúng ta. Hành văn nên thơ và thâm thúy của Heidegger có sức lay động và gợi mở lớn để ta đến với một “cõi sống” thật xứng đáng với con người. Đối với Kant, tác phẩm Đặt cơ sở cho Siêu hình học về Đức lý là một trong những văn bản nền tảng của diễn ngôn và nghị luận đạo đức học ngày càng bộc lộ tầm quan trọng của nó trong đời sống hiện đại.Đây là tác phẩm đầu tiên và cơ bản của nền đạo đức học “tâm ý” của Kant. Và cũng là nơi lần đầu tiên ông phát biểu có hệ thống về quy luật đạo đức được ông gọi là “Mệnh lệnh nhất quyết”, trong đó ý tưởng và “công thức” cốt lõi là không bao giờ được phép xem con người như là một phương tiện, mà luôn phải như một mục đích tự thân. Tư tưởng cốt lõi này đã góp phần rất lớn vào việc xây dựng nền đạo đức và lương tâm cá nhân, một trong những yêu cầu lớn nhất của đời sống đạo đức của con người ngày nay. Ta có thể nhận rõ ảnh hưởng quan trọng của tư tưởng cốt lõi này trong tinh thần và lời văn của “Tuyên ngôn phổ quát về nhân quyền” của Liên hiệp quốc, một trong những văn kiện bất hủ của văn minh nhân loại. Việc dịch và chú giải hai công trình này đã nhận được nhiều sự giúp đỡ quý báu. Bản dịch “Xây ở suy tư” trong tuyển tập Heidegger nói trên đã được trình bày trong “Lớp triết đêm” trước đây tại ĐH KHXH & NV TP. HCM; bản dịch và chú giải “Nguồn gốc tác phẩm nghệ thuật” là nội dung cho một workshop do GA-0 (TP.HCM) tổ chức; còn bản dịch “Vật” và phần Dẫn nhập tác phẩm chính của Heidegger là “Tồn tại và Thời gian” được hình thành qua “Lớp triết sáng chủ nhật” quy tụ các bạn yêu thích triết học. Nhân đây xin trân trọng cảm ơn tất cả các bạn đã tham gia, đóng góp cho việc hoàn thành các bản dịch và chú giải này. Khi dịch tác phẩm của Kant, tôi nhận được sự cộng tác quý báu của bạn Nguyễn Trung Hậu, hiện là nghiên cứu sinh triết học tại ĐH Leibzig, CHLB Đức. Thêm vào đó là sự hỗ trợ tích cực, đầy nhiệt tình của Viện Goethe tại Việt Nam. Xin chân thành cảm ơn ông Wilfried Eckstein, giám đốc Viện Goethe Hà Nội và ông Mpangi Otte, giám đốc Viện Goethe TP.HCM.
– Việc dịch thuật các tác phẩm triết học kinh điển luôn là mối bận tâm lâu năm của ông. Ông có viết bài “Bao giờ có những dịch trường?” nói lên nguyện vọng tha thiết ấy. Gần đây với sự ra đời của nhiều nhóm dịch thuật, điều này đã đáp ứng được mong mỏi lâu nay của ông?
– BVNS: “Dịch trường” là từ tôi mượn để chỉ công việc dịch thuật có tổ chức và có hệ thống với tấm gương vĩ đại của ngài Tam Tạng cách đây 13 thế kỷ! Tiếc thay, đây vẫn còn là giấc mộng xa vời.Tuy nhiên gần đây đã có nhiều dấu hiệu đáng mừng khi ngày càng nhiều các nhóm dịch thuật được hình thành trên khắp cả nước. Như “Thư hiên dịch trường” là sáng kiến độc lập của một số thân hữu và tôi được đến dự và chúc mừng như một khách mời, chứ không phải do tôi thành lập. Thật không may, tình hình sức khỏe không cho phép tôi theo dõi và cộng tác gì được với nỗ lực này. Thật ra, không hẳn vì tuổi tác (bước vào 2022, tôi mới… 76 xuân xanh!), mà chủ yếu vì thị lực bị đột ngột giảm sút nghiêm trọng, gây rất nhiều khó khăn trong việc học tập, tra cứu và dịch thuật. Trong tình hình đó, tôi chỉ còn có thể cố gắng làm nốt những gì đang dang dở, vì “bán đồ nhi phế” (nửa đường bỏ dở) thì thấy có lỗi quá, chứ không còn đủ sức để hợp tác với những chương trình hay tổ chức học thuật nào khác được nữa.
– Thật đáng tiếc và thành thật chia sẻ với ông.Hiện tại, xin ông cho biết những dự định sắp đến trong điều kiện sức khỏe không thuận lợi?
– BVNS: Thú thật, tôi đang “chạy đua” với thời gian, trước khi có thể không còn đọc được nữa. Trong năm 2022, tôi cố gắng hoàn thành việc dịch nốt và chú giải tác phẩm Tồn tại và Thời gian của Heidegger, luận văn Cái Bi của Karl Jaspers, và nếu còn sức, cố hoàn thành việc dịch và chú giải tác phẩm Đạo đức học (Ethica) của Spinoza, dịch chung với Phạm Thị Diệu Hương, một “món nợ” tinh thần vẫn chưa trả được! Ngoài ra, hy vọng sẽ sớm công bố được một số dịch phẩm do tôi góp phần chủ trương và hiệu đính, chẳng hạn, tác phẩm chính của Arthur Schopenhauer (Thế giới như là Ý chí và Biểu tượng) do Đại đức Thích Nguyên Pháp dịch và giới thiệu, Thuyết Bergson của Gilles Deleuze do Nguyễn Anh Cường dịch và chú giải, tác phẩm chính của Hannah Arendt (Vita Activa) do dịch giả Hoàng Phú Phương dịch; công trình chính của J. Habermas (Lý thuyết về Hành động tương giao, 2 tập) do Vũ Hoàng Lan Phương dịch; tác phẩm chính của H. G. Gadamer (Chân lý và Phương pháp) do Nguyễn Sĩ Nguyên, Đặng Thị Hồng Nhung, Dương Anh Xuân và Hoàng Phú Phương dịch); Siêu hình học từ Parmenides đến Levinas của Jean Grondin do Dương Anh Xuân dịch và tập 1 tác phẩm chính của E.Husserl: Những ý niệm dẫn đạo cho một Hiện tượng học thuần túy và một Triết học Hiện tượng học do dịch giả Phạm Tấn Xuân Cao dịch, riêng cuốn này, tôi chỉ mới hiệu đính một phần và phải dừng lại nửa chừng do tôi bị bệnh mắt…
Ngân Hà thực hiện (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này