07:45 - 04/09/2018
‘Cơn ác mộng’ của Albert Einstein
Đúng 100 năm trước, bài viết “Cơn ác mộng” của Einstein được đăng trên tờ Berliner Tageblatt của Berlin ngày 25/12/1917 phản ảnh một phần quan điểm giáo dục nhân bản của ông.
Quan điểm giáo dục của ông hẳn có sự liên hệ mật thiết với sự phát triển tài năng đặc biệt của ông. “Tôi tin rằng sở thích vật lý của tôi hình thành vào thời điểm này”, Einstein kể lại, tức là thời điểm lần đầu tiên ông được hưởng lối giáo dục nhân bản không nhồi nhét, không học thuộc lòng ở Thuỵ Sĩ, theo phương pháp của nhà cải cách giáo dục Thuỵ Sĩ Johann Heinrich Pestalozzi.
Trong bài viết này, Einstein viết: “Tôi nghĩ người ta có thể làm mất đi tính háu ăn của một con thú ăn thịt sống nếu cứ bắt nó phải ăn dưới roi vọt, ngay cả khi nó không đói, đặc biệt khi người ta tự chọn cho nó những thức ăn dưới áp lực đó”, “Sự phát triển khả năng tổng quát nhằm tư duy và phán đoán tự lập nên luôn luôn được đặt lên hàng đầu, chứ không phải sự tích luỹ của kiến thức chuyên môn. Con người chỉ thật biết những sở thích, ham muốn của mình khi được sống trong sự tự do không bị cưỡng ép và câu thúc. Chỉ trong tự do, con người mới nghe được tiếng lòng của mình”, “Để chuẩn bị cho các kỳ thi người ta phải tự nhồi nhét hết tất cả cái mớ hỗn độn này vào người, dù muốn hay không. Sự cưỡng bách này tác động thật khủng khiếp đến nỗi sau các lần thi tốt nghiệp đã vượt qua, mọi sự suy nghĩ về các vấn đề khoa học đã trở nên chán ngán đối với tôi một năm liền”.
Đoạn đường sau đó của ông là giai đoạn bùng nổ tài năng trọn vẹn, lúc sống trong tự do, dù phải chật vật đi kiếm sống bằng nghề tay trái ở sởSáng chế Bern. Việc bước lên đỉnh cao vinh quang sau đó chỉ là kết quả chứ không phải mục tiêu.
Einstein cho rằng, kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông (tú tài) không những vô ích mà còn tai hại. Vô ích là vì tập thể thầy cô của một trường có thể đánh giá được học lực của một người trẻ đã theo học trường nhiều năm. Ấn tượng mà các thầy cô đã thu được từ một học sinh trong thời gian theo học, cộng thêm số lượng lớn các bài làm mà mỗi học sinh phải thực hiện, là cơ sở đầy đủ để đánh giá một học sinh, tốt hơn kết quả của một kỳ thi.
Einstein giải thích: kỳ thi tú tài là tai hại vì hai lý do. Nỗi sợ hãi thi cử cũng như khối lượng bài vở lớn phải học thuộc lòng gây tai hại ở mức độ lớn cho sức khoẻ của nhiều con người trẻ. “Tôi muốn nhắc đến sự thật đã được biết tới, rằng nhiều con người trong nhiều lãnh vực nghề nghiệp rất khác nhau, những người có tính cách mạnh mẽ của đàn ông, không hề có thể bị liệt vào danh sách những người thần kinh yếu, nhưng họ đã bị các cơn ác mộng gây tác hại cho những năm về sau mà nguyên nhân bắt nguồn từ cuộc thi tú tài.
Kỳ thi tú tài còn gây tác hại vì hạ thấp trình độ học trong những năm cuối ở nhà trường; thay cho việc học theo chiều sâu, kỳ thi là một hoạt động tập luyện hình thức với mục đích tạo vẻhào quang nhất định trước các vị giám khảo.
“Vậy hãy huỷ bỏ kỳ thi tú tài đi!”, Einstein lên tiếng.
Nguyễn Xuân Xanh (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này