14:24 - 30/09/2016
Thế nào là ca bệnh thành công?
Ngày nay đọc báo người ta dễ bắt gặp những thông tin tích cực về trị liệu kiểu như “Bệnh viện X cứu thành công một trường hợp nhồi máu cơ tim hiếm gặp”, “Bệnh viện Y thực hiện thành công thay van động mạch chủ bằng phương pháp mới”…
Thông tin như thế mang lại phấn khích cho nhiều người, nhưng hãy cẩn thận vì nó ít nhiều mang tính PR, chưa nói hết câu chuyện phía sau.
Cần lật ngược vấn đề với những ca bệnh thành công như thế: “Chúng có thật sự thành công hay không?”, “Có chuyện bệnh nhân khoẻ lại hôm nay nhưng vài tuần sau về nhà gặp biến chứng?”, “Chi phí bệnh nhân phải trả cho sự thành công là bao nhiêu?”…
Thành công hay thất bại?
Mới nhất tuần qua một bệnh viện nước ta tiến hành ca ghép tế bào gốc (TBG) đầu tiên để điều trị chấn thương tuỷ sống. Cuộc ghép do bác sĩ Việt Nam và chuyên gia nước ngoài thực hiện.
Mọi chuyện chỉ dừng ở đây, vì bệnh nhân còn cần được theo dõi, chưa nói được bệnh nhân có thể phục hồi được chức năng vận động hay không, và nếu phục hồi thì phục hồi được bao nhiêu.
Sau khi thông tin được công bố, không ít người tỏ ra vui mừng vì như thế họ hoặc người thân của họ có vấn đề tương tự sẽ có cơ may chữa trị.
Sẽ là kỳ diệu nếu chỉ bằng ghép TBG mà phục hồi được vận động của bệnh nhân chấn thương tuỷ sống. Tuy nhiên, một nghiên cứu công bố vào tháng 5 năm nay trên tạp chí Nature Medicine cho thấy các nhà khoa học đại học Hokkaido (Nhật Bản) chỉ mới dùng TBG thúc đẩy thành công sự tái sinh thần kinh tuỷ sống bị tổn thương trên chuột chứ chưa trên người. Muốn biết thành công trên người hay không cần… nghiên cứu lâm sàng!
Dùng TBG trong trị liệu y khoa là một hướng nghiên cứu hấp dẫn thu hút sự quan tâm của cộng đồng khoa học. Nhưng điều gì mới thì cần thời gian trả lời, bởi thành công được chứng thực trên số đông chứ không phải cho vài người, biến chứng cần giảm đến mức tối thiểu và phương pháp đó có chi phí hợp lý để nhiều người có thể tiếp cận.
Tháng 7/2014, một bệnh viện ở Mỹ đã phẫu thuật lấy đi mô mũi trên lưng một bệnh nhân liệt nửa người. Trước đó tám năm, bệnh nhân được ghép TBG khứu giác vào tuỷ sống với hy vọng phục hồi tế bào thần kinh, giúp đi lại được.
Ca ghép thất bại và bệnh nhân bỗng nhiên mọc mô mũi… trên lưng mình!
Tháng 5/2013, truyền thông trong nước hân hoan với ca ghép thành công TBG tạo máu lần đầu tiên ở Việt Nam. Đó là một bệnh nhân nam bị ung thư máu và được điều trị bằng ghép TBG tạo máu nửa thuận hợp HLA. Nhưng ba tháng sau khi xuất viện, bệnh nhân tử vong, xem như ca ghép thất bại.
Đây là một trong số ít trường hợp công chúng biết được diễn tiến “ca bệnh thành công”. Nhiều trường hợp, đó chỉ là thành công bước đầu, sau đó bệnh nhân tái phát, thậm chí phát sinh biến chứng và tử vong, nhưng bệnh viện và truyền thông lại… quên lãng.
Cần thông tin minh bạch
Trong lĩnh vực tim mạch, thay van động mạch chủ qua ống thông (TAVR) là một phương pháp điều trị mới, ít xâm lấn, mang lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân so với phương pháp mổ tim hở, đặc biệt có ích cho người cao tuổi, không chịu đựng được một cuộc mổ tim hở vì nhiều lý do khác nhau.
Một số bệnh viện lớn ở nước ta đã triển khai được TAVR. Có nơi làm được cho bệnh nhân xấp xỉ 90 tuổi, xem đây là một ca điều trị “thành công ngoạn mục”.
Nhiều người hẳn quan tâm đến thông tin này. Nhưng nếu là một bệnh nhân có vấn đề tương tự, có lẽ họ nên biết thêm: bao nhiêu người 90 tuổi đã được làm TAVR tại bệnh viện đó?
Tỷ lệ tái nhập viện là bao nhiêu? Tỷ lệ chết sau một năm bao nhiêu, năm năm bao nhiêu?
Làm TAVR ở một bệnh nhân 90 tuổi là khá an toàn nhưng không thể không có nguy hiểm. Một nghiên cứu công bố trên New England Journal of Medicine vào năm 2011 cho thấy bệnh nhân được làm TAVR sẽ bị đột quỵ gấp hai lần bệnh nhân được mổ tim hở, 1/4 bệnh nhân làm TAVR chết trong vòng một năm và hơn 1/3 chết trước hai năm!
Y khoa thời nay phát triển từng ngày, có quá nhiều tiến bộ trong điều trị cần chuyển tải để mang lại hy vọng cho người bệnh. Một ca bệnh thành công sẽ là động lực đi tới cho nhiều bệnh nhân có cùng số phận.
Nhưng nếu chỉ nói về mặt tích cực và bỏ qua mặt hạn chế, thông tin ca bệnh thành công không khác gì một quảng cáo thương mại đơn thuần.
Một loại dầu nhớt đời mới giúp xe vận hành tốt hơn, một phần mềm đời mới chống virút giúp bảo vệ máy tính tốt hơn. Nếu tính năng thật sự của những sản phẩm này không như mong muốn, thiệt hại cho khách hàng không quá nghiêm trọng.
Nhưng nếu một hứa hẹn điều trị y khoa lại không như mong muốn, thiệt hại cho bệnh nhân thật sự nặng nề, thậm chí họ có thể phải trả giá bằng sinh mạng.
Những câu chuyện thành công trong điều trị nâng lên mức “ngoạn mục”, “kỳ tích” rất dễ lấy được cảm xúc và niềm tin của công chúng.
Nhưng trong y khoa thông tin cũng cần rõ ràng, đầy đủ số liệu, như thế bệnh nhân mới có thể tự đưa ra những quyết định phù hợp cho mình.
Phan Sơn
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này