14:50 - 06/06/2020
Súc họng có ngừa Covid-19 không?
Không có bằng chứng chắc chắn xác nhận việc súc họng giúp ngừa được virus corona chủng mới gây bệnh Covid-19 hay bất kỳ virus, vi khuẩn nào khác. Tuy nhiên, khoa học nhận thấy giải pháp tranh cãi này cũng chẳng gây ra mấy bất lợi.
Giữa cao điểm bùng phát đại dịch Covid-19, súc họng nổi lên như ngôi sao sáng giúp phòng ngừa virus corona. Các trang mạng lan truyền hàng chục “phiên bản” súc họng khác nhau, từ thời gian áp dụng trong ngày, cho đến thứ nước bỏ vào miệng.
Lý lẽ cổ động súc họng xem ra rất khoa học: “Trước khi virus corona đến phổi, nó sẽ lưu lại họng trong bốn ngày. Vì thế, việc uống nhiều nước và súc họng bằng nước ấm, nước muối hay dấm sẽ loại bỏ được mầm bệnh”. Có lẽ thế, nên chẳng riêng gì Việt Nam hay các nước châu Á, mà ngay cả ở các nước phương Tây, người dân cũng đua nhau tìm kiếm những chỉ dẫn về súc họng ngừa bệnh, cho dù đến nay chưa có một nghiên cứu bài bản nào xác nhận súc họng ngừa được các bệnh nhiễm trùng hô hấp trên hay dưới gây ra bởi virus corona hoặc bất kỳ virus, vi khuẩn nào khác.
Thực tế súc họng là giải pháp vệ sinh thường quy ở nhiều quốc gia. Tại vùng Đông Á, đặc biệt Nhật Bản, súc họng được chính phủ cổ vũ mạnh mẽ, cùng với những biện pháp khác như rửa tay, mang khẩu trang, tránh xa chỗ đông người để ngừa các bệnh cảm lạnh và cúm mùa khi chúng bùng phát. Đa số nghiên cứu trước đây gợi ý súc họng có thể giúp ngừa các bệnh nhiễm trùng hô hấp, và chẳng có gì ngạc nhiên khi phần lớn nghiên cứu xuất phát từ Nhật Bản.
Trong một thực nghiệm nhỏ vào năm 2002, người ta cho 23 bệnh nhân mắc bệnh hô hấp mạn tính súc họng 4 – 5 lần/ngày bằng dung dịch povidone-iodine. Kết quả cho thấy việc súc họng nhiều tháng đến hai năm bằng dung dịch povidone-iodine sẽ làm giảm khoảng 50% tỷ lệ nhiễm trùng hô hấp cấp gây ra bởi một số vi khuẩn phổ biến ở những người này, so với trước khi súc họng. Hạn chế của nghiên cứu là số người tham gia quá ít (23 người) và hiệu quả của súc họng không nói gì đến virus, chưa nói là virus corona.
Một nghiên cứu khác ở Nhật khá hơn khi cho thấy các sản phẩm chứa povidone-iodine có hiệu quả vượt trội so với những chất kháng khuẩn thông thường chứa chlorhexidine gluconate và benzalkonium chloride trong việc làm ngưng hoạt động những virus thường gặp như coxsackie, rhinovirus, adenovirus, rotavirus, virus cúm. Éo le thay, nghiên cứu này mới diễn ra trong phòng thí nghiệm, chưa phải trên người. Nếu làm trên người, kết quả chưa hẳn như thế.
Mới hơn, vào cuối năm 2018, một nghiên cứu tại Đức xác nhận các dung dịch súc họng chứa povidone-iodine loại bỏ đến 99% các dòng virus corona gây bệnh SARS và MERS (rất gần với dòng virus gây đại dịch Covid-19 hiện tại). Nhưng đáng nói nghiên cứu này lại nhận tiền tài trợ nghiên cứu từ một hãng sản xuất nước súc họng povidone-iodine. Nếu thế, người ta có quyền nghi ngờ về giá trị độc lập, khách quan của nghiên cứu.
Thử nghiệm về súc họng còn diễn ra ở một số dung dịch khác như nước muối 3%, dấm táo, hoạt tính chè xanh hay dung dịch chứa catechin, một chất chống ôxy hoá tự nhiên có trong dâu, táo hay trà xanh. Thậm chí thử nghiệm còn cả với nước máy sinh hoạt. Nhưng không có nghiên cứu nào cho kết quả thuyết phục.
Có tính thời sự nhất là nghiên cứu về súc họng đăng trên tạp chí International Journal of Oral Science tháng 3/2020, về việc phòng ngừa Covid-19 trong thực hành nha khoa ở Trung Quốc, xuất phát đầu tiên của dịch bệnh. Theo các tác giả, cùng với các trang bị bảo hộ cho bác sĩ như khẩu trang che mặt, kính bảo vệ mắt, găng tay, bệnh nhân cũng được khuyến cáo sử dụng thuốc sát trùng vùng miệng trước khi làm thủ thuật để giảm các mầm bệnh nói chung và tránh lây nhiễm cho bác sĩ trong lúc thực hiện thủ thuật. Thế nhưng, tác giả xác nhận chlorhexidine, vẫn được dùng rộng rãi trước đây cho mục đích này, có thể kém tác dụng đối với corona virus chủng mới.
Trên một tờ báo mới đây, PGS.TS Trần Viết Luân, tổng thư ký hội Tai mũi Họng Việt Nam, đã chia sẻ: “Việc sử dụng các thuốc sát trùng họng miệng tại chỗ để phòng ngừa Covid-19, theo chúng tôi, chưa nên khuyến cáo áp dụng rộng rãi trong cộng đồng, mà chỉ nên dành cho các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh như nhân viên y tế có nguy cơ nhiễm bệnh, đối tượng có nguy cơ trong cộng đồng như: tiếp xúc gần với người nghi nhiễm bệnh, chăm sóc bệnh nhân; hoặc để súc miệng – họng cho bệnh nhân răng hàm mặt hay tai mũi họng trước khi làm các thủ thuật ở những vùng có dịch Covid-19 lưu hành. Người có sức khoẻ bình thường không nhất thiết phải sử dụng”.
Cũng phải lưu ý, dung dịch sát khuẩn không hoàn toàn vô hại. Chẳng hạn dung dịch povidone-iodine bày bán trên thị trường như chất sát khuẩn da có chứa một số thành phần gây hại nếu nuốt phải. Một số quốc gia như Mỹ, người ta cấm dùng dung dịch sát khuẩn da cho mục đích súc họng. Nhưng ở Nhật, dung dịch súc họng chứa povidone-iodine lại bán thoải mái không cần kê toa để trị chứng đau họng. Nhưng cần biết chất iodine có trong dung dịch này có thể gây dị ứng cho một số người, và iodine có thể gây ra vấn đề với bệnh nhân mắc bệnh tuyến giáp.
PGS.TS Trần Viết Luân xác nhận: “Cho đến nay trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ và tổ chức Y tế thế giới (WHO) chưa khuyến cáo việc súc miệng – họng bằng nước muối hay các thuốc sát trùng tại chỗ như là một biện pháp phòng ngừa Covid-19 cho cộng đồng”.
WHO phản bác những đồn thổi sai trái khác
Không có bằng chứng nào xác nhận ăn thức ăn cay, uống nhiều rượu, tắm nóng, rửa mũi thường xuyên… giúp phòng ngừa hay trị được Covid-19. Chưa kể những phương pháp này còn gây hậu quả đáng tiếc như ngộ độc, tử vong (uống rượu), bỏng da (tắm nước quá nóng). Cách ngừa bệnh tốt nhất là rửa tay thường xuyên, tránh đưa tay lên mặt, tránh nơi đông người và đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người mắc bệnh.
An Nhiên (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này