09:10 - 27/07/2019
Sạch quá hoá bệnh
Trước sự nở rộ của nhiều dịch bệnh nhiễm trùng, không ít người tăng cường vệ sinh cá nhân và chỗ ở, mà không biết rằng chính điều này có thể khiến họ mắc bệnh… nhiều hơn.
Bệnh vì vệ sinh “vùng kín” quá mức
Giữa tháng này, một nghiên cứu đăng trên Lancet Oncology đáng để chị em phụ nữ quan tâm. GS Martin Widschwendter và cộng sự đại học London (Anh) đã kiểm tra và lấy mẫu xét nghiệm ung thư 176 phụ nữ mắc ung thư buồng trứng, 109 người có gien di truyền dễ mắc ung thư buồng trứng (BRCA1) và 295 người không có nguy cơ di truyền. Kết quả cho thấy lượng vi khuẩn lactobacillus âm đạo giảm đáng kể ở phụ nữ dưới 50 tuổi mắc ung thư buồng trứng hoặc người có gien di truyền. Từ đây, người ta nghi ngờ có mối liên hệ giữa việc giảm sút quần thể vi khuẩn lactobacillus và sự phát triển ung thư.
Lactobacillus không phải xa lạ, bởi từ lâu nó được xem là lợi khuẩn giúp ngăn chặn vi khuẩn độc hại trú chân gây bệnh. Sự hiện diện tự nhiên của lactobacillus ở âm đạo đã tạo ra một hàng rào bảo vệ ngăn vi khuẩn xâm nhập vào vòi trứng và buồng trứng gây vô sinh và nhiễm trùng, trong đó nhiễm trùng sẽ tạo điều kiện cho ung thư phát triển.
Theo các nhà khoa học, cần có nhiều nghiên cứu về đề tài này và cũng quá sớm nghĩ đến chuyện khuyên phụ nữ bổ sung lợi khuẩn để phòng bệnh, nhưng theo GS Widschwendter, nghiên cứu phù hợp với những nghiên cứu trước đây cho thấy việc lạm dụng sản phẩm vệ sinh âm đạo sẽ khiến phụ nữ giảm lượng lợi khuẩn lactobacillus và tăng nguy cơ ung thư buồng trứng.
Thật ngẫu nhiên là giữa tháng này, TS.BS Bùi Chí Thương, bộ môn sản đại học Y dược TP.HCM, cũng lên tiếng cảnh báo tình trạng lạm dụng nước rửa phụ khoa khiến cho viêm nhiễm phụ khoa ở phụ nữ tăng cao, đặc biệt là người trẻ. Ông nói: “Nhiều phụ nữ cho rằng vùng kín cần sạch sẽ, thơm tho, vì thế họ dùng nước rửa thơm để vệ sinh nhiều lần mỗi ngày, nhưng không biết rằng sản phẩm càng thơm lại càng chứa nhiều thành phần làm thay đổi môi trường âm đạo, khiến vi khuẩn gây hại có điều kiện phát triển”.
Một thói quen vệ sinh quá mức khác làm viêm nhiễm âm đạo, theo BS Thương, đó là phụ nữ dùng tay hoặc tampon thụt rửa cả bên trong âm đạo, làm mất cân bằng môi trường ở đây và dẫn đến viêm nhiễm. BS Thương cho rằng, để bảo đảm vệ sinh hàng ngày, phụ nữ không nhất thiết dùng nước rửa phụ khoa, mà chỉ cần dùng nước sạch từ vòi và không phải thụt rửa bên trong.
Ở dơ có giúp sống lâu?
Trong thực tế, nỗi ám ảnh vi khuẩn gây bệnh hiện diện ở nhiều người, vì thế đối với những người này, tốt nhất là tăng cường vệ sinh. Năm 2018, khảo sát của hội Y tế công cộng hoàng gia Anh cho thấy, 2/3 người dân nước này cho rằng bàn tay bẩn của trẻ sau khi chơi đùa ngoài nhà chính là nguồn cơn làm lây lan mầm bệnh. Thế nhưng, theo TS Sally Bloomfield, chuyên gia trường Vệ sinh và y học nhiệt đới London, đồng thời đứng đầu nghiên cứu, “có ít bằng chứng cho thấy bụi đất bên ngoài nhà chứa vi khuẩn gây hại, trừ phi ở đó có động vật sinh sống”.
Theo các nhà khoa học, việc tiếp xúc với nhiều loại vi khuẩn khác nhau từ con người, vật nuôi và môi trường tự nhiên, sẽ giúp người ta có được hệ miễn dịch cũng như hệ khuẩn đường ruột và đường thở khoẻ mạnh. Nhưng Bloomfield lưu ý, không phải mọi vi khuẩn đều gây bệnh, chỉ khi con người tiếp xúc với vi khuẩn “đặc biệt” thì hệ khuẩn trong người mới suy yếu, và khi đó nhiễm trùng xảy ra.
Thật thú vị khi mới đây một nghiên cứu ở Phần Lan cho thấy, trẻ nào mang giày bẩn vào nhà thì chúng lại ít bị hen suyễn hơn so với các trẻ giữ chân sạch sẽ. GS Pirkka Kirjavainen, người thực hiện nghiên cứu, nói: “Hệ khuẩn trong nhà bảo vệ người ta khỏi hen suyễn phần lớn có nguồn gốc từ vi khuẩn sống ngoài trời, hoàn toàn có lợi hoặc vô hại đối với người”. Vì thế, theo Kirjavainen, ngăn không cho trẻ mang giày dính đất vào nhà chỉ khiến chúng dễ hen suyễn mà thôi.
Trong cuốn sách nhan đề Dơ bẩn là tốt: Lợi ích của vi khuẩn đối với phát triển hệ miễn dịch của con cái bạn, tác giả GS Jack Gilbert, đại học Chicago (Hoa Kỳ), cho rằng trẻ con không nên sống trong môi trường vô khuẩn, vì việc tiếp xúc với vô số vi khuẩn ngoài trời sẽ giúp trẻ có được hệ miễn dịch mạnh mẽ. Ông nói: “Nhiều cha mẹ cho rằng mọi vi khuẩn đều có hại, nhưng điều này sai vì đa số vi khuẩn sẽ kích thích hệ miễn dịch và giúp trẻ khoẻ mạnh hơn. Làm sạch nhà như bệnh viện chỉ khiến hệ miễn dịch con bạn trở nên siêu nhạy cảm, mở đường cho hen suyễn, dị ứng, thậm chí các vấn đề thần kinh xảy ra”.
Nếu quá sạch dẫn đến bệnh, vậy ngược lại ở dơ là giải pháp tốt? Trên tờ Conversation năm 2016, BS Willam Parker, phó giáo sư đại học Duke (Hoa Kỳ), cho rằng quá sạch hay quá dơ đều có hại, vì vấn đề ở đây chính là sự đa dạng sinh học. Ông nói: “Lối sống hiện đại thiên về sống sạch trong nhà và chế độ ăn phương Tây nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đã làm giảm hệ khuẩn sống tự nhiên trong cơ thể người, đặc biệt là hệ khuẩn ruột. Những vi khuẩn này đóng vai trò phát triển và điều hoà hệ miễn dịch người, và giới khoa học biết rằng việc đánh mất đa dạng sinh học sẽ khiến cho tỷ lệbệnh viêm nhiễm gia tăng”.
Vậy vệ sinh đúng cách phải như thế nào? Theo TS Bloomfield, đó là “vệ sinh chủ đích” (“targeted hygiene”), trong đó rửa tay là cách đơn giản nhất và cần thực hiện khi kèm theo một số hoạt động. Bà nói: “Cơ thể chúng ta, thực phẩm và động vật nuôi trong nhà là nguồn lây bệnh chính. Vì thế bạn hãy rửa tay sau khi đi về nhà; khi chăm sóc hoặc chơi đùa với thú cưng; sau khi vệ sinh; trước khi ăn hoặc chuẩn bị nấu nướng; sau khi tiếp xúc với thịt sống và rau củ; sau khi hắt hơi, ho, ngoáy mũi hoặc chăm sóc người bệnh”.
Bình Yên (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này