12:26 - 02/11/2019
Paul Polak, ân nhân của nông dân nghèo thế giới
Sau 23 năm làm bác sĩ tâm thần, Paul Polak đột nhiên trở thành nhà phát minh và doanh nhân xã hội, tập trung giúp hàng trăm triệu nông dân trên thế giới thoát nghèo.
Qua đời ngày 10/10 vừa qua tại Denver (Hoa Kỳ) ở tuổi 86, ông là nguồn cảm hứng cho những ai đi tìm lẽ sống cuộc đời.
Tích góp tài sản vô nghĩa
Paul Polak sinh ngày 3/9/1933 tại Prachatice (Cộng hoà Séc). Sau hơn 20 năm hành nghề và đạt được những thành công nhất định, BS Polak đột nhiên bỏ ngành y, chuyển sang giúp đỡ người nghèo. Khi được tạp chí Smithsonian hỏi tại sao lại chuyển hướng như thế, ông nói: “Khi tiếp xúc với bệnh nhân, tôi nhận ra nghèo khổ là yếu tốquan trọng góp phần tạo ra bệnh tâm thần”.
Thực tế mối liên hệ giữa nghèo khổ và tâm thần chỉ được quan sát trong 20 năm gần đây. Một khảo sát vào năm 2010 cho thấy, 80% nghiên cứu phát hiện đói nghèo đi đôi với tỷ lệ cao mắc bệnh tâm thần. Đối với người nghèo, bệnh tâm thần của họ thường nặng hơn và kéo dài hơn so với người khá giả. Nhiều bằng chứng cũng cho thấy tỷ lệ trầm cảm ở các quốc gia nghèo thường cao hơn các quốc gia giàu.
Thật ra, BS Polak nhận ra việc tích luỹ tài sản nhiều hơn nhu cầu cơ bản thực sự của bản thân, chẳng mang lại ý nghĩa gì. Suy nghĩ này được xác quyết vào năm 1981, khi ông đến Somalia, chứng kiến cuộc sống của người nghèo trong trại định cư, và ở đây những ý tưởng phát minh của ông có dịp nảy sinh. Khi nhìn thấy họ xách nước và củi bằng tay quá vất vả, ông làm việc với thợ hàn địa phương, cải tạo những chiếc xe hơi hư cũ thành xe kéo chạy bằng động cơ, giúp cho việc vận chuyển nước, củi trở nên nhẹ nhàng. Nhưng lợi ích còn hơn nữa: nếu mua xe với giá 450 USD, người ta có thể kiếm được mỗi tháng 200 USD từ việc vận chuyển hàng hoá.
Về nước, Polak lập hãng phát triển quốc tế (IDE), một tổ chức phi lợi nhuận tại Colorado, nhằm chế tạo và phân phối những hệ thống lấy nước giá rẻ dành cho người nghèo ở các nước đang phát triển. Với 41 triệu USD từ quỹ Bill & Melinda Gates rót vào, IDE cho ra những sản phẩm tiện ích trong nông nghiệp, như bơm nước dùng lực chân, hệ thống tưới nước nhỏ giọt giá rẻ.
Năm 2007, trả lời phỏng vấn tờ The Wall Street Journal, ông nói: “Bạn không thể chu cấp tiền bạc để người khác thoát nghèo”. Suy nghĩ của BS Polak giống như cách nói phổ biến: “Thay vì cho người nghèo con cá, hãy cho họ chiếc cần câu và dạy câu cá để họcó thể kiếm sống suốt đời”.
Nghĩ đến 90% dân số nghèo
Trong tác phẩm viết ra vào năm 2008 với tựa đề: “Out of poverty: What Works When Traditional Approaches Fail” (tạm dịch: “Thoát khỏi đói nghèo: Những gì tạo nên thành công khi những giải pháp truyền thống thất bại”), BS Polak đúc kết “phần lớn những người nghèo nhất lại có thể làm ra nhiều tiền hơn bằng cách trồng trọt những sản phẩm giá trị cao và cung cấp tốt cho thị trường”. Nếu giúp nông dân làm được như thế, họ có thể thoát khỏi đói nghèo.
Vì điều này, IDE thiết kế ra những vật dụng hữu ích giá rẻ cho nông dân, để giúp họ kiếm được nhiều tiền. Một chiếc bơm nước chỉ 25 USD, nhưng lại làm tăng thu nhập trung bình mỗi năm cho nông dân 100 USD. Ước tính có đến hơn 2 triệu chiếc bơm này được IDE phân phối khắp thế giới, và chỉ riêng tại Bangladesh, chúng giúp tưới nước cho hơn 750.000 mẫu ruộng.
Còn nhiều công cụ giá rẻ cho nông dân do Polak và IDE nghĩ ra, như cặp mắt kính 1 USD, đèn mặt trời 10 USD hay dụng cụ thu hoạch lúa 15 USD. Ngôi nhà trị giá 100 USD cũng là ý tưởng thú vị. Theo ông, những ngôi nhà của nông dân nghèo mang đi cầm cố, vay mượn tiền ngân hàng thì chẳng ai chấp nhận, bởi chúng nhỏ bé và làm bằng rơm rạ, đất sét. Nhưng nếu làm ra những ngôi nhà 20m2, tường gạch, mái gỗ có giá 100 USD bán cho nông dân, thì họ có thể dùng nó ở và vay tiền ngân hàng làm ăn.
Theo Polak, các phát minh trên thế giới hầu như chỉ phục vụ 10% dân số giàu có, chẳng mang lại điều gì tốt đẹp, vì còn 90% nghèo khổ. Ông kêu gọi các nhà phát minh nghĩ đến 90% dân số nghèo, vì những vật dụng hữu ích rẻ tiền có thể giúp họ sống tốt hơn. Một chiếc máy bơm dùng sức người 25 USD tưởng như vô nghĩa, nhưng chúng lại giúp nông dân có nước để tưới cây trồng, làm ra nhiều nông phẩm để có tiền nuôi bản thân và gia đình.
Gần 40 năm sau của cuộc đời, BS Polak đã đi đến những vùng nghèo nhất thế giới ở châu Á, Phi, Mỹ Latinh, tiếp xúc trực tiếp với nông dân để xem họ cần gì và làm sao để họ hết đói nghèo. Tạp chí Scientific American vinh danh ông thuộc 50 người đóng góp hàng đầu thế giới cho khoa học, và những gì ông làm cũng được nhiều tờ báo lớn như Economist, New York Times, Forbes đề cập. Năm 2009, nguyệt san Atlantic vinh danh ông như “Những nhà tư tưởng can đảm” của thế giới, cùng với Barack Obama và Steve Jobs, vì dám “đánh cược sự nghiệp, tên tuổi và tài sản để thúc đẩy những tư tưởng lật đổ trật tự có sẵn”.
Bình Yên (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này