08:00 - 01/02/2016

Đổ lỗi cho muỗi biến đổi gen làm bùng phát Zika

Zika lan rộng nhanh về phía bắc và thêm một ca một trẻ em bốn tháng tuổi mắc gần đây được xác định tại Jamaica.

Sự bùng phát virus Zika hiện nay đang được đổ lỗi cho các nhà khoa học đã thả muỗi biến đổi gen vào Brazil cách đây ba năm.

Công ty công nghệ sinh học Oxitec ở Didcot đã thả một loại muỗi đực cùng loài với muỗi mang virus vào năm 2012. Những con muỗi cái tại địa phương sau khi giao phối với muỗi đực biến đổi gen sẽ đẻ con bị chết non trước khi sinh sản, khiến cho đàn muỗi truyền bệnh giảm nhanh.

Vào thời điểm đó một số nhà khoa học đặt vấn đề về sự khôn ngoan của kế hoạch diệt muỗi và điều đó đã dẫn đến những lời ra tiếng vô cho rằng muỗi biến đổi gen có thể gây bùng phát dịch virus Zika hiện nay.

Nhưng Oxitec bác bỏ các cáo buộc đó và hiện đang yêu cầu nhân rộng cách làm của họ ở Brazil để dập ổ dịch virus Zika, xây dựng một nhà máy sản xuất muỗi tại Piracicaba.

Giám đốc Hadyn Parry của Oxitec gọi các cáo buộc nêu trên là điều vô lối. Ông nói: “Mọi giải pháp kiểm soát vật truyền bệnh – tiễu trừ, đặt bẫy, và thả muỗi vô sinh – cần được triển khai đồng bộ ở những khu vực bệnh nhiễm cao để kịp thời ngăn chận sự lây lan của virus Zika ngay tại nguồn”.

“Càng ít muỗi, nguy cơ truyển nhiễm virus Zika càng thấp. Cách tiếp cận của chúng tôi đã chứng tỏ hiệu quả hơn những cách khác nhưng ít gây tác động với môi trường hơn.”

Oxitec do các nhà khoa học Đại học Oxford thành lập vào năm 2002, xác nhận công ty đã phát triển các loại muỗi biến đổi gen ‘vô sinh’ vào 2012 để giải quyết sự lây lan của sốt xuất huyết và sốt rét.

Các con muỗi biến đổi gen được thả tại Brazil, Malaysia, Ấn Độ và quần đảo Cayman, nhằm tiêu diệt 80% giống muỗi Aedes aegypti hiện đang truyền virus Zika.

Công ty cho rằng công nghệ của họ ít gây hại cho môi trường hơn là diệt muỗi bằng bức xạ, và gen cũng không thể di truyền sang các loài khác.

Những phê bình vào thời điểm đó cho rằng phương pháp tiến hành vội vàng. Trong số những người phê bình có TS Helen Wallace của cơ quan giám sát Genewatch. Tờ The Guardian dẫn lời bà gọi đó là “một cách tiếp cận thể nghiệm” có thể “lợi bất cập hại”.

Tổ chức y tế thế giới đã phải triệu tập một cuộc họp khẩn cấp đế thảo luận về cách điều trị Zika đang lây nhiễm cho phụ nữ có thai và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé.

Zika có liên quan đến bệnh đầu teo ở trẻ sơ sinh, một bệnh chứng trầm trọng làm cho sọ và não không hình thành bình thường.

Về sự nhân rộng dự án của công ty ở Brazil, một người phát ngôn của Oxitec nói: “Chúng tôi hoan nghênh Piracicaba được khuyến khích từ kết quả rất tốt của chúng tôi và đang nhân rộng chương trình.”

“Cơ sở mới của chúng tôi sẽ hỗ trợ cho việc kiểm soát vật truyền bệnh ngay ở trung tâm của đô thị và xung quanh.

“Là nguồn chính phát triển nhanh nhất sự lây nhiễm bởi muỗi mang bệnh sốt xuất huyết cũng như sự tăng nhanh virus Zika đầy thách thức trên thế giới, việc kiểm soát đàn muỗi ở đó là cách bảo vệ tốt nhất chống lại các bệnh chứng nghiêm trọng chưa có thuốc chữa.”

Pedro Mello, người phụ trách y tế tại Piracicaba, cũng bảo vệ công ty và cho rằng công tác của công ty đã giúp bảo vệ người dân địa phương thoát khỏi nhiều loại virus trong đó có Zika.

Ông nói: “Dự án đầu tiên ở quận CECAP/Eldorado cho thấy rõ ràng rằng ‘giải pháp Aedes aegypti thân thiện’ đã tạo nên một sự khác biệt rất lớn đối với người dân trong khu vực, bảo vệ họ khỏi loại muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết, Zika và chikungunya.

“Điều quan trọng nên nhớ lại là trong năm sốt xuất huyết 2014/15 CECAP/Eldorado có 133 ca, tỷ lệ mắc cao nhất thành phố Piracicaba. Trong năm 2015/16, sau dự án Aedes aegypti thân thiện, chúng tôi chỉ có một ca.

“Với kết quả này, cùng với việc nhân rộng dự án cho năm tới ở CECAP/Eldorado, chúng tôi quyết định nhân rộng việc sử dụng dự án Aedes aegypti thân thiện ở khu vực trung tâm Piracicaba.”

Nhiều nhà khoa học ủng hộ công ty sinh học của Anh, trong đó có Alex Perkin, giáo sư sinh học ở Notre Dame. Tờ Business Insider dẫn lời ông: “Muỗi biến đổi gen có thể là một ca rất tốt để trở thành một trong những công cụ quan trọng giúp chúng ta chống lại Zika.

“Nếu không có gì khác, chúng ta nên nhân rộng cách này.”

Zika lan rộng nhanh về phía bắc và thêm một ca một trẻ em bốn tháng tuổi mắc gần đây được xác định tại Jamaica. Đây là nước thứ 24 báo cáo có virus.

Khởi Thức
Thế Giới Tiếp Thị