22:21 - 24/09/2018
Cười lăn với giải Ig Nobel 2018
Cứ vào tháng 9 hàng năm, một tháng trước khi trao giải Nobel, người ta lại tổ chức trao giải Ig Nobel cho những khám phá “không thể hoặc không cần phải được tạo ra”, nôm na đó là những ý tưởng nghiên cứu buồn cười, chẳng giống ai.
Tự chẩn đoán rối loạn cương bằng… keo dính
Giải Ig Nobel được trao cho mười thể loại, như y học, kinh tế, văn học, hoà bình, dinh dưỡng, và các giải năm nay ít nhiều liên quan đến sức khoẻ con người.
Giải Ig Nobel y học 2018 trao cho hai tác giả Marc Mitchell và David Wartinger về ý tưởng ngồi tàu lượn siêu tốc để đẩy viên sỏi thận ra ngoài nhanh hơn. Các tác giả lý luận, mỗi năm các phòng cấp cứu bệnh viện tiếp nhận hàng trăm ca đau sỏi thận và bệnh nhân thường phải chờ viên sỏi đi qua rất lâu trong đau đớn.Vậy tại sao không thể đẩy nhanh quá trình này bằng cách ngồi tàu lượn? Một ý tưởng mang tính khôi hài hơn là nghiêm túc vì… chưa thấy bằng chứng nào xác thực chuyện này!
Cũng khôi hài là nghiên cứu có tên “Nội soi đại tràng ở tư thế ngồi: Những bài học có được từ việc tự nội soi” của bác sĩ Akira Horiuchi, bệnh viện đa khoa Showa Inan, Nhật Bản. Nội soi đại tràng bằng tư thế nằm không bao giờ là một kỷ niệm thú vị, nhưng ở một số bệnh nhân họ gặp khó khăn khi làm thủ thuật này nhiều hơn người khác. Vì thế bác sĩ Horiuchi đề nghị bệnh nhân chuyển sang tư thế ngồi, và phải tự làm, để liệu xem có tốt hơn tư thế nằm hay không. Ai dám thử? Nhưng với đề tài này, bác sĩ Akira Horiuchi được trao giải Ig Nobel ở thể loại… “giáo dục y khoa”.
Ở thể loại dinh dưỡng, nhà khảo cổ học James Cole của đại học Brighton (Anh quốc) giành giải khi chứng minh thịt người không chứa nhiều năng lượng, đặc biệt là không nhiều giá trị dinh dưỡng bằng những loại thịt truyền thống khác. Nghiên cứu công bố trên tạp chí Scientific Reports tháng 4/2017, gợi ý việc người cổ đại ăn thịt đồng loại có liên quan đến những lý do văn hoá, xã hội.
Khôi hài không kém là công trình của chuyên gia tâm lý Lindie Hanyu Liang và cộng sự của đại học Waterloo, Ontario, Canada, đoạt giải Ig Nobel kinh tế nhờ nghiên cứu việc nhân viên dùng hình nhân thế mạng để trả đũa những người sếp lợi dụng hay bắt nạt mình.Các tác giả ghi nhận, so với những người không tra tấn hình nhân, những người đâm hình nhân là hình ảnh sếp của họcó cảm giác mạnh mẽ hơn về công lý.
Nhưng khôi hài pha lẫn kỳ quặc vẫn là hạng mục y học sinh sản trao cho nghiên cứu “sử dụng con tem bưu điện để đánh giá bộ phận sinh dục của người nam có hoạt động tốt hay không”. Các tác giả cho rằng rối loạn cương là triệu chứng của nhiều vấn đề sức khoẻ khác nhau, như đái tháo đường, xơ vữa động mạch hay ung thư hạch. Có một cách để phân biệt giữa rối loạn cương gây ra do các bệnh này và rối loạn cương thể “tâm lý”, là xem bệnh nhân có cương trong khi ngủ hay không. Để biết điều này, người ta đề nghị bệnh nhân quấn một vòng giấy có keo dính (như con tem) quanh thân dương vật ban đêm, nếu dương vật cương khi ngủ thì giấy… bong ra. Nghiên cứu công bố trên tạp chí Diabetes Research and Clinical Practice năm 1988.
Cười trước, nghĩ sau
Giải Ig Nobel ra đời vào năm 1991 do Marc Abrahams, biên tập viên và đồng sáng lập tạp chí Annals of Improbable Research, để vinh danh những ý tưởng “ban đầu làm người ta cười nhưng sau đó phải suy nghĩ”. Ig, viết tắt của từ “ignoble”, tạm dịch là “không danh giá”.
Đúng như thế, những ý tưởng giành giải Ig Nobel phần lớn là “mơ hồ”, “kỳ quặc”, “buồn cười” và khó áp dụng trong thực tế. Nghiên cứu tự chẩn đoán rối loạn cương bằng keo dính chẳng hạn. Theo TS.BS Nguyễn Thành Như, chuyên ngành nam học, nghiên cứu này đã bị phản biện và bỏ ra khỏi sách giáo khoa từ lâu. Theo ông, rối loạn cương do tâm lý là tình trạng muốn cương không cương được, nhưng vẫn cương ngoài ý thức (cương ban đêm khi ngủ). Vì thế nếu biết được bệnh nhân có cương ban đêm thì chắc chắn họ bị rối loạn cương do tâm lý chứ không phải do bệnh, vì nếu do bệnh thì khi ngủ cũng như khi ham muốn dương vật đều không cương được.
Ông nói: “Nguyên lý nhà nghiên cứu đề xuất là không chuẩn và vô nghĩa, vì nhiều người không cương khi ngủ nhưng khi ham muốn vẫn cương bình thường. Mặt khác, giấy bong ra có thểdo keo không tốt hoặc do cọ xát”.
Nhưng lịch sử cũng ghi nhận nhiều điều thú vị.Cho đến nay nhà vật lý người Nga Andre Geim được xem là người đầu tiên và duy nhất giành cả Ig Nobel lẫn Nobel. Năm 2000, khi làm việc tại đại học Nijemegen (Hà Lan), ông được trao giải Ig Nobel do chế tạo thành công con ếch đồ chơi có thể bay lượn nhờ lực từ. Mười năm sau, năm 2010, ông lại giành giải Nobel vật lý, chia sẻ với đồng nghiệp người Nga Konstantin Novoselov, với công trình tạo ra graphene, vật liệu carbon mỏng nhất thế giới nhưng siêu bền và dẫn điện rất tốt.
Tháng 9/2009, một bài báo trên tờ The National có nhan đề: Khía cạnh danh giá của giải Ig Nobel cho rằng dù giải Ig Nobel bị chỉ trích vì tính tầm thường, nhưng lịch sử cũng chứng minh các nghiên cứu không danh giá đôi khi dẫn đến những đột phá quan trọng.
Chẳng hạn vào năm 2006, một nghiên cứu cho thấy một trong những loài muỗi gây bệnh sốt rét (Anopheles gambiae) bị hấp dẫn bởi mùi phó mát Limburger và mùi hôi chân người, giành giải Ig Nobel sinh học.Thế mà nhờ ý tưởng kỳ quặc này, ở một số vùng chiến lược của châu Phi người ta đã dùng bẫy muỗi tẩm mùi phó mát Limburger để… ngăn chặn dịch sốt rét.
Bình Yên (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này