12:17 - 11/05/2019
5 quan niệm sức khoẻ có thể hiểu chưa đúng
Nhiều quan niệm sức khoẻ tưởng như đúng lại hoá ra sai, đó có thể vì chúng ta suy nghĩ áp đặt hoặc thiếu thông tin. Những quan niệm sau đây là thí dụ.
Chỗ dơ nhất trong phòng tắm là bồn cầu
Sai – Bạn từng nghe nói bồn cầu là nơi có nhiều mầm bệnh nhất, vì thế không nên chạm tay vào? Quan niệm này khá phổ biến đến nỗi 64% người dân Mỹ dùng cần đạp chân để xả nước và 60% người dùng giấy vệ sinh để mở bồn cầu, thế nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy mầm bệnh lại hiện diện ở mọi bề mặt của phòng tắm chứ không chỉ bàn cầu.
Một khảo sát vào năm 2011 về mầm bệnh trong nhà do tổ chức an toàn và y tế công cộng toàn cầu NSF International, cho thấy trong 30 bề mặt khảo sát thì bàn cầu có mầm bệnh chỉ ở mức 27%, trong khi ở dụng cụ giữ bàn chải đánh răng tỷ lệ này lên đến 64%, trong đó 27% có vi khuẩn dạng coli (chỉ dấu cho thấy nhiễm phân) và 14% có vi khuẩn staphylococcus.
Lisa Yakas, chuyên gia NSF International, lý giải: “Sở dĩ dụng cụ giữ bàn chải đánh răng có nhiều mầm bệnh vì nó tối, ẩm ướt và không được vệ sinh thường xuyên”.
Cũng lưu ý là phòng tắm chứa nhiều virus không kém. Trong một nghiên cứu đăng trên tạp chí khoa học Applied and Environmental Microbiology năm 2014, Gibbons và cộng sự lấy mẫu xét nghiệm tại nhiều chỗ trong phòng tắm nam và nữ của một ký túc xá sinh viên, kết quả ngoài vi khuẩn staphylococcus, E. coli, họ còn phát hiện được human papillomavirus (HPV) và virus herpes. Gibbons nói: “Phần lớn mầm bệnh ở những bề mặt phòng tắm đến từ người, vì gần như đa số con người là kẻ mang HPV và herpes”.
Những mầm bệnh này có thể gây hại cho sức khoẻ, nhưng may mắn là nghiên cứu cho thấy không phải người ta dễ bị bệnh nếu tiếp xúc với chúng, bởi vi khuẩn trong ruột khó tồn tại khi ra khỏi cơ thể. “Không thể triệt tiêu hết mọi nguy cơ, nhưng phần lớn người khoẻ mạnh chúng ta lại đủ sức chống trảkhi tiếp xúc với chúng”, Gibbons nói thêm.
Cũng nói thêm, mầm bệnh có thể lây lan cho mọi chỗ trong phòng tắm do hơi khí phát tán, chẳng hạn khi xả bồn cầu. Nếu gặp bề mặt khô ráo, vi khuẩn sẽ khó sinh sôi; nhưng nếu gặp bề mặt tối tăm và ẩm ướt như dụng cụ giữ bàn chải đánh răng, chúng phát triển dễ dàng. Nghiên cứu của NSF International phát hiện tay vặn vòi nước là chỗ dơ thứ hai trong phòng tắm vì 27% có nấm mốc, 9% có vi khuẩn dạng coli và 5% có staphylococcus.
Nhiều khảo sát cũng chỉ ra vi khuẩn phát tán dễ dàng nhờ máy sấy tay. Năm qua, một khảo sát cho thấy chiếc máy này thu nhận vi khuẩn trong không khí rồi bắn chúng vào những bàn tay mới rửa sạch. Vào năm 2015, một khảo sát cũng kết luận máy sấy tay bằng xịt hơi sẽ phát tán vi khuẩn gấp 60 lần máy sấy tay bằng nhiệt và gấp 1.300 lần so với giấy chùi tay.
Lo lắng gây cao huyết áp
Đúng/Sai: Lo lắng là một phần của cuộc sống. Bạn lo lắng khi kẹt xe, gặp khó khăn tài chính hoặc gia đình có chuyện không hay. Vì thế, không nghi ngờ gì khi lo lắng sẽ làm cho huyết áp bạn tăng lên, ít nhất trong ngắn hạn.
TS Christopher Celano, chuyên gia bệnh viện đa khoa Massachusetts (Hoa Kỳ), giải thích với tờ Time: “Trí óc và suy nghĩ của chúng ta liên quan đến tim mạch. Khi bạn lo lắng – dù là sự cố đe doạ đến tính mạng hay đơn giản chỉ là lo lắng nhỏ nhoi – hệ thần kinh đối giao cảm sẽ khởi động phản ứng chiến đấu-hay-bỏ chạy, làm tăng nhịp tim và huyết áp”. Theo Celano, những lo lắng chừng mực có thể có ích cho sức khoẻ, vì chúng tạo ra động lực để thay đổi. “Chẳng hạn nếu lo mắc bệnh tim mạch, bạn sẽ tập luyện thường xuyên và ăn uống lành mạnh hơn”, ông nói.
Vấn đề là lo lắng quá độ và kéo dài có ảnh hưởng đến tim mạch không? Các nghiên cứu tỏ ra mâu thuẫn nhau.Thật vậy, một nghiên cứu vào năm 2015 cho thấy người lo lắng quá mức sẽ dễ bị cao huyết áp hơn so với người không lo lắng. Các tác giả lý luận, lo lắng kéo dài khiến cho hệ thần kinh tăng hoạt động và gây ra bệnh mạch máu, cũng như cao huyết áp. Thế nhưng, một nghiên cứu thực hiện tại Na Uy trên gần 17.500 người, theo dõi trong 22 năm, công bố vào năm 2011 nói ngược lại: Lo âu và trầm cảm khiến huyết áp giảm đi!
Theo BS James Brian Byrd, chuyên gia tim mạch của đại học y khoa Michigan (Hoa Kỳ), mối liên hệ nhân quả giữa lo lắng và cao huyết áp không rõ ràng và khá khiên cưỡng. Celano cũng đồng tình, một người lo lắng đủ thứ chuyện hết ngày này sang ngày kia thường sẽ ngủ không ngon, tính khí thất thường và quan hệ với người chung quanh không êm đẹp. Bấy nhiêu đó thôi cũng đủ gây cao huyết áp và rối loạn tim, chứ cần đợi chuyện gì quá đặc biệt.
Tôi không thể mắc bệnh tim mạch vì còn quá trẻ
Sai – Cách sống hiện tại tạo ra nguy cơ bệnh tim mạch sau này cho bạn chứ không phải tuổi tác. Ở người trẻ, ngay cả trẻ em, mảng xơ vữa có thể bắt đầu tích tụ trong mạch máu và sau đó gây ra bít tắc. Nhiều nghiên cứu khẳng định ngay cả người trẻ và trung niên vẫn mắc bệnh tim mạch, đặc biệt khi béo phì, đái tháo đường type 2 và những yếu tố nguy cơ khác (ít vận động, ăn uống không lành mạnh…) đang phổ biến ở người trẻ. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí nổi tiếng Nature năm 2017 cho thấy trong 20 năm qua, tỷ lệ bệnh tim mạch ở người trẻ và trung niên (18 – 50 tuổi) có xu hướng gia tăng, trong khi ở người trên 50 tuổi bệnh lại giảm đi. Xu hướng này cũng thấy ở Việt Nam khi các bệnh viện tiếp nhận ngày càng nhiều bệnh nhân trẻ tuổi bị bệnh mạch vành hay đột quỵ não.
Trước tuổi trung niên tôi không cần kiểm tra cholesterol máu
Sai – Hiệp hội Tim Hoa Kỳ khuyến cáo mỗi người từ 20 tuổi nên kiểm tra cholesterol máu mỗi năm năm, thậm chí sớm hơn nữa nếu gia đình có người mắc bệnh tim. Thật vậy, trẻ con của những gia đình mắc bệnh tim thường có lượng cholesterol cao, điều này khiến chúng dễ mắc bệnh khi trưởng thành. Bạn có thể giúp bản thân và gia đình mình giảm thiểu nguy cơ này bằng cách ăn uống lành mạnh và tập luyện thường xuyên.
Bệnh nhân đái tháo đường phải tuân thủ chế độ ăn đặc biệt
Sai – Ngay cả chế độ ăn chuẩn mực cho người đái tháo đường cũng không quá đặc biệt. Đúng là một số người phải lưu ý lượng tinh bột, nhưng một số khác lại không cần quan tâm. Nếu thừa cân, một trong những mục tiêu chính của bạn là giảm cân và có nhiều cách để làm điều này. Michael Dansinger, giám đốc chương trình huấn luyện lối sống của trung tâm y khoa Tufts (Hoa Kỳ), nói: “Nhiều chế độ ăn phổ biến có thể giúp bạn giảm cân, và càng giảm cân, bạn càng cải thiện được lượng đường trong máu”.
Bình Yên (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này