11:07 - 14/12/2019
11 thành tựu y học tiêu biểu của năm 2019
Mỗi năm có hàng chục ngàn thành tựu y học mang lại lợi ích sức khoẻ cho con người, vì thế chọn ra vài thành tựu tiêu biểu là điều không dễ dàng, nhưng ban biên tập của tạp chí khoa học Popular Science (Mỹ) mỗi cuối năm luôn phải làm việc này.
Sau đây là chọn lựa của họ:
1. Zulresso, thuốc đầu tiên trị trầm cảm sau sinh
Cứ 4 sản phụ có 3 người trải nghiệm triệu chứng trầm cảm, nhưng chỉ 1 trong 9 bà mẹ bị đến mức nghiêm trọng gọi là trầm cảm sau sinh, biểu hiện trong vài giờ đến vài tuần sau khi em bé chào đời. Các loại thuốc chữa trầm cảm hiện tại không mấy hiệu quả, trong khi Zulresso, thuốc đầu tiên được FDA Hoa Kỳ chấp thuận cho sử dụng trị trầm cảm sau sinh lại phát huy tác dụng rất tốt trong 60 giờ sau sinh.
2. Vaxelis, vắc xin 6 trong 1 chích ít liều hơn
Vaxelis, vắc xin của hãng Sanofi and Merck, là vắc xin đầu tiên ngừa được sáu bệnh: Haemophilus influenzae type b, bại liệt, viêm gan B, bạch hầu, uốn ván, ho gà dùng ba liều cho trẻ ở thời điểm hai, bốn và sáu tháng tuổi. So với lịch chích ngừa hiện tại, nếu dùng Vaxelis trẻ sẽ chích ít hơn bốn mũi, như thế tránh được bốn trải nghiệm… “đau khổ”.
3. Đồng hồ đo được huyết áp
Năm nay, Omron cho ra HeartGuide, đồng hồ thông minh đầu tiên được FDA công nhận có thể theo dõi huyết áp của người đeo ở bất kỳ thời điểm nào. Đồng hồ sử dụng một dây đeo có thể bơm phồng hoạt động như bao quấn tay của máy đo huyết áp thông dụng, ghi nhận huyết áp trong 30 giây và lưu được kết quả 100 lần đo sau cùng, vì thế người dùng có thể gửi cho bác sĩ để theo dõi.
4. Thuốc đau bụng khi du lịch
Chứng tiêu chảy của người du lịch khá thường gặp, gây bất lợi, thậm chí có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng hơn nếu điều trị không đúng cách. Để giải quyết chuyện này, các bác sĩ thường dùng kháng sinh phổ rộng, nhưng khi dùng không đúng cách nó có thể dẫn đến đề kháng kháng sinh. Aemcolo của hãng Cosmo Technologies Ltd là kháng sinh được dùng để chữa dạng tiêu chảy gây ra bởi vi khuẩn E. coli, thường gặp ở những người du lịch. Nó phát huy tác dụng ở ruột thay vì đi vào máu, vì thế tránh được tình trạng kháng kháng sinh.
5. Chữa bệnh hồng cầu hình liềm bằng CRISPR
Tháng 7/2019, lần đầu tiên một nhóm nhà khoa học đã chỉnh sửa DNA cho một phụ nữ Mỹ mắc bệnh hồng cầu hình liềm. Người mắc bệnh này thiếu một protein quan trọng để sản xuất hồng cầu khoẻ mạnh, vì thế hồng cầu khó vận chuyển oxy đi nuôi cơ thể. Với CRISPR, đầu tiên bác sĩ trích tế bào gốc tuỷ xương bệnh nhân ra rồi dùng công nghệ chỉnh sửa gien bắt chúng sản xuất protein cần thiết cho hồng cầu. Phương pháp thành công bước đầu vì bốn tháng qua bệnh nhân không còn đau đớn, thay vì trung bình bị bảy cơn mỗi năm, nhưng các nhà khoa học còn phải theo dõi ít nhất hai năm nữa để có kết luận sau cùng.
6. Kem đánh răng Total SF
Không có gì bàn cãi về lợi ích của fluor đối với răng, vì nó làm răng chắc khoẻ, tái cung cấp vi khoáng cho men răng, giúp ngừa sâu răng, thậm chí còn phục hồi lại tình trạng sâu răng sớm. Phần lớn kem đánh răng hiện nay có fluor và sodium, nhưng sản phẩm Total SF của Colgate lại chứa công thức fluor thiếc, làm men răng cứng hơn, tác dụng như một vũ khí chống vi khuẩn gây ra hôi miệng, bảo vệ răng, lợi khỏi bị mảng bám, viêm lợi và nhạy cảm răng. Cho đến nay các nhà khoa học không thể làm ra fluor thiếc mà không làm răng ố vàng, nhưng Total SF bổ sung phosphate kẽm để giải quyết tình trạng này.
7. Vòng tránh thai Annovera
Annovera là vòng tránh thai đầu tiên có thể được lấy ra và sử dụng lại chỉ trong một năm tuỳ nhu cầu phụ nữ. Nó là chiếc vòng lớn 2 inch, tiết ra estrogen tổng hợp (ức chế rụng trứng) và progesterone đặt vào tử cung, mang lại tiện lợi và chủ động hơn phụ nữ về thời gian sử dụng.
8. Thiết bị kiểm tra chất gây nghiện của tài xế
Kiểm tra việc dùng thuốc bất hợp pháp là thách thức vì đòi hỏi phải thử máu mất nhiều thời gian. SoToxa, sản phẩm cầm tay của Abbott, khắc phục bất lợi này bằng cách thử nước bọt, xét nghiệm được cần sa, cocaine, thuốc phiện, amphetamines, methamphetamines và benzodiazepines ngay tại hiện trường. Thử nghiệm dùng SoToxa 92 mẫu của sở cảnh sát bang Michigan (Hoa Kỳ) cho thấy nó chính xác như các test thử máu độc lập.
3 sản phẩm tiêu biểu khác: trong danh sách của Popular Science năm nay còn 3 chọn lựa khác là thuốc Palforzia của Aimmune Therapeutics, thuốc đầu tiên ở Mỹ dùng trị chứng dị ứng đậu phộng; Spravato của Janssen, thuốc chữa trầm cảm dạng nặng loại mới; và thiết bị Cerene Cryotherapy của Channel Medsystems để trị chứng rong kinh khó trị ở phụ nữ.
Châu Giang (theo TGHN)
Có thể bạn quan tâm
Ăn nhiều rau và cá sẽ làm chậm mãn kinh
Người ta đặt tên bệnh như thế nào?
‘Bệnh lạ’ nào đang hành hạ Lady Gaga?
Táo, cà chua làm lành phổi ở người hút thuốc
Chỉnh sửa gien người, sợ hãi hơn vui mừng
Tags:thành tựu y học
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này