09:27 - 27/08/2019
Bao giờ có ‘vay online ngang hàng’ tử tế?
Vay online thực chất là hình thức cho vay ngang hàng trực tuyến (lending). Với thể thức này, công ty P2P sẽ đứng ra thu hút tiền của nhà đầu tư, sau đó kết nối cho các doanh nghiệp nhỏ, cá nhân khác, vay qua trang web hoặc nền tảng ứng dụng riêng của mình.
Tuy nhiên, khi xuất hiện tại Việt Nam, do chưa được quản lý đúng mức, cho vay trên mạng đã biến tướng, với lãi suất “ngọt ngào” – hơn ba lần lãi suất của xã hội đen. Thị trường cho vay nặng lãi này đang núp bóng các “công ty tài chính tín dụng”.
Theo nhiều chuyên gia, xét đến khía cạnh tích cực, nếu quản lý tốt hoặc có nhà đầu tư tử tế, thị trường này sẽ giúp người thu nhập thấp và cả các doanh nghiệp siêu nhỏtiếp cận các nguồn tài chính dễ dàng hơn.
Không cần người phát tờ rơi ở các ngã tư đường phố, không xuất hiện trên những mẩu quảng cáo A4 dán “lậu” và bị xé nham nhở trên các bức tường, dịch vụ cho vay trên mạng này xuất hiện trên Google Store và sau đó Facebook, là mạng xã hội được sử dụng phổ biến nhất. Có ít nhất 20 ứng dụng cho vay có tên khá giống nhau, đuôi gắn với chữ Đồng, Dong hoặc Vay.
Chỉ cần điện thoại smartphone hay máy tính nối mạng, hành trình “ngồi nhà, lên mạng vay tiền” chỉ trong vài tiếng đồng hồ rất tiện lợi, không phải ra ngân hàng với đầy thủ tục nhiêu khê.Hầu hết thủ tục của các công ty rất giống nhau.Đầu tiên người đi vay sẽ vào ứng dụng của nơi cho vay, tạo cho mình tài khoản gồm tên đăng nhập và mật khẩu. Tiếp đó, người đi vay điền tên, tuổi và quê quán ghi trên CMND, nơi tạm trú, công việc, thông tin người thân, đồng nghiệp, ảnh chụp hai mặt CMND, ảnh chân dung và tài khoản ngân hàng.
Phần xác minh khá nhanh chóng, nhưng khi xác nhận “Có” để ứng dụng truy cập danh bạ số điện thoại, người đi vay coi như “giao trứng cho ác”: nhân viên thu hồi nợ sẽ dựa vào danh bạ để nhắn tin, bêu xấu và uy hiếp người đi vay, nếu không thanh toán đúng hạn.
Phí dịch vụ đến 9%
Thời hạn của các khoản vay siêu nhỏ này 7 – 14 ngày và số tiền mà các tổ chức này giải ngân cho người đi vay trên mạng lần đầu là cực thấp, chỉ dao động trong khoảng 500.000 đồng đến cao nhất là 2,5 triệu đồng. Thật cay đắng, với số tiền chả nhiều nhặn gì, nhưng trước khi nhận tiền con nợ sẽ bị “chặt” 9 – 10% gọi là “phí dịch vụ”.
Cụ thể, D.Đồng (tên đã được viết tắt) quảng cáo là giải ngân từ 3 – 10 triệu đồng, nhưng thực tế số tiền mà công ty này giải ngân cho người vay lần đầu chỉ dừng ở mức 1,5 triệu đồng, với thời hạn vay 30 ngày. Còn E. thì “tệ” hơn khi chỉ giải ngân có 602.000 đồng với thời hạn vay bảy ngày cho khách hàng mới. Cao nhất có thể kể đến M.Đồng với khoản giải ngân lần đầu là 2,5 triệu đồng, nhưng thực chất người vay chỉ nhận được có 2,275 triệu đồng cho thời hạn vay 11 ngày. Số tiền 225.000 đồng, tức 9% tổng số tiền vay ít ỏi, được nhân viên giải thích là “phí dịch vụ”! Nhưng cũng có lúc loại phí này chạm đến 14% trong một vài trường hợp.
So với phí bảo hiểm tiền vay dao động 3% mà ngân hàng Nhà nước quy định với các tổ chức tín dụng, thì khoản phí trên cao gấp 2 – 5 lần.
Lãi gấp ba lần xã hội đen!
Các tổ chức tín dụng hay công ty tài chính được Nhà nước cấp phép – tức sẽ theo khung lãi suất quy định của Nhà nước, nhưng cách tính lãi của dịch vụ vay kiểu này quá sức tưởng tượng, cao hơn vay mượn bên ngoài xã hội.
Anh M. – một con nợ – cho biết anh được M.Đồng duyệt khoản vay 2,5 triệu đồng, thực nhận là 2,275 triệu đồng. Đúng thời hạn vay 11 ngày, anh phải thanh toán tổng cộng là 3,05 triệu đồng, tức số tiền lãi là 775.000 đồng. Tính ra anh M. phải trả lãi suất 3,09%/ngày.
Lãi suất đó chưa phải là cao nhất. Anh H. kể: “Tôi được E. giải ngân khoản vay 602.000 đồng với thời hạn cho vay bảy ngày, vào cuối tháng 1/2018, đúng hạn tôi đã thanh toán cả gốc lẫn lãi là 749.000 đồng, tương đương 3,4%/ngày”. Vì thanh toán đúng hạn, anh H. được E. giải ngân số tiền cao hơn là 900.000 đồng vào ngày 5/12/2018.Lần này thời hạn vay được kéo dài lên 14 ngày. Số tiền cả gốc và lãi anh H. phải thanh toán là 1,32 triệu đồng, tức 3,3%/ngày, tính ra lãi suất năm là hơn 1.200%!
Lãi suất 1%/ngày “ngoài xã hội” chả nhằm nhò gì với các mức lãi suất trên – nhưng có lẽ chưa có nhắn nhẹ “xin tí huyết”, nên con nợ chưa kinh hồn bạt vía mà thôi!
Hù doạ, đòi nợ bất kỳngười thân nào của con nợ
Các con nợ kể rằng phương thức đầu tiên mà họ bị “truy cùng đuổi tận” là các cuộc gọi điện thoại, tin nhắn SMS và tin nhắn Zalo bất kể ngày đêm.
Con nợ Q. chia sẻ, ngoài việc gửi tin nhắn với nội dung nhờ “anh em giang hồ” vào cuộc truy tìm để “xử lý”, nhân viên V. còn dùng lời lẽ tục tĩu kiểu “dân anh chị” để hăm doạ đến tính mạng của cả gia đình người vay. “Gia đình tôi luôn phải sống trong tâm trạng nơm nớp lo âu cho đến khi trả xong nợ”, anh Q. nhớ lại.
Ngoài ra, nhờ việc “xâm nhập” trái phép vào điện thoại của khách hàng ngay từ lúc đầu, mà các tổ chức này đã nắm trong tay danh bạ, danh sách cuộc gọi của khách. Nhờ vậy, trong quá trình thu hồi nợ, nhân viên của các tổ chức này sẽ gọi điện và đòi nợ bất kỳ ai?
Nhân viên các công ty cho vay này sẽ nhìn vào lịch sử cuộc gọi trên điện thoại, để đoán xem ai thường xuyên liên lạc với con nợ, là đưa vào “tầm ngắm”. Sau đó, họ hù doạ bạn bè, người thân trả nợ thay cho khách hàng đó. Các công ty này xâm phạm đời tư của khách hàng một cách trắng trợn.“Họ gọi cho nữ đồng nghiệp của tôi, rồi bịa ra câu chuyện là tôi có vay tiền của công ty họ để mua quà tặng bạn này, và yêu cầu cô ấy trả nợ thay”, Q. bực tức kể lại.
Hay như E. thì gọi cho người thân của anh M.: “Anh M. có vay bên tôi một số tiền để lo tết cho gia đình, giờ nó không trả thì gia đình trả đi”.
Đặc biệt, các nơi như M.Đồng, M.O, D.Dong còn “liên kết” với những công ty đòi nợ thuê, để “xử lý” những khách hàng chậm thanh toán.
Thương lượng… cho vui
“Có vay có trả”, nhiều con nợ nói. Tuy nhiên, lãi suất “truy sát” kiểu này khiến nhiều con nợ nín thở… Có người dũng cảm đòi thương lượng lại lãi suất với nhân viên thu hồi nợ, nhưng câu chuyện không có cái kết hậu. Như trường hợp của anh T., do anh không có khả năng thanh toán khoản vay cho I., nên em trai anh đã đứng ra thoả thuận rồi thanh toán giúp anh trai mình.
“Nam nhân viên nói giọng miền Bắc tên Hùng của I., nói anh tôi nợ hơn 5,9 triệu đồng, trong khi thực vay là 3,9 triệu. Sau khi thoả thuận, Hùng đã đồng ý cho tôi thanh toán số tiền 4,3 triệu đồng rồi xoá nợ”, em trai anh T. nhớ lại. Tuy nhiên, sau khi thanh toán xong số tiền như đã thoả thuận, thì lại có một nhân viên nữ gọi điện và báo là “Anh T. vẫn còn nợ hơn 1,6 triệu đồng”. Nữ nhân viên này cho biết: “Hùng đã chuyển bộ phận khác, với lại anh ta không có quyền giảm lãi cho khách hàng”.
Nhưng “trắng trợn” nhất có thể kể đến Q. Qua Zalo, anh M. và nhân viên của Q. đã nói chuyện và chốt số tiền cần phải thanh toán là 2,36 triệu đồng, anh M. sau đó đã thanh toán được 1,62 triệu. Tưởng chỉ còn việc phải đóng 740.000 đồng nữa là “sạch” nợ.Tuy vậy, ít ngày sau, một nhân viên khác của Q. đã liên lạc và thông báo anh còn nợ số tiền gần… 4 triệu đồng.
Đi sau nhưng thiếu văn minh
Xuất hiện lần đầu ở Anh vào năm 2005, P2P hiện đang phát triển rất nhanh tại Việt Nam. Do chưa có hành lang pháp lý rõ ràng, nên hoạt động của các P2P ở Việt Nam hiện khá nhập nhèm, rất khó quản lý. Hiện nay, không khó để tìm được một đơn vị cho vay online, nhưng thực chất chỉ có vài công ty thực sự hoạt động theo hình thức P2P. Phần lớn chỉ là đang “núp bóng” P2P để hoạt động theo hình thức tín dụng đen, cho vay với lãi suất “cắt cổ”, thu hồi vốn theo kiểu “xã hội đen”…
Đằng sau các tổ chức này là các quỹ đầu tư nước ngoài có đủ quốc tịch các nước, như Trung Quốc, Hong Kong, Hoa Kỳ, Anh, Czech… Lãi suất có cao, đòi nợ có làm phiền, nhưng chưa đến nỗi “truy đuổi” như các dịch vụ trên, có thể kể các công ty tài chính tiêu dùng như: P. của Anh, hiện đã sang cho ngân hàng S. của Hàn Quốc; H. Credit của một tập đoàn Czech; và F. Credit của ngân hàng V. liên doanh với một đối tác khác…
Một vài ngân hàng trong nước nhận ra thị trường mới, như ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn (Agribank), đang xúc tiến chương trình cho vay tiêu dùng tín chấp với nguồn vốn lên đến 5.000 tỷ đồng.
Grab và Go-Viet sẽ sớm tham gia microlending?
Tiếp cận với lượng lớn người dân Việt Nam chưa có tài khoản ngân hàng hoặc không thể chứng minh thu nhập là một thị trường tài chính phi ngân hàng mà cả Grab và Go-Viet đang nhắm đến. Nhưng việc thực hiện P2P lending hay microlending là cả quá trình dài, đầu tiên là giấy phép, và kế đến là công nghệ.
Từ tháng 9/2018, GoJek bắt đầu liên kết với ba tổ chức P2P lending ở Indonesia – Findaya, Dana Cita và Aktivaku – để phục vụ thị trường có giá trị đến 73 tỷ USD tại đây. Tại Việt Nam, Go-Viet sẽ triển khai hình thức thanh toán bằng thẻ tín dụng và ví điện tử, trước khi nghĩ đến bước đi kế tiếp.
Grab có thể tiến hành trước dịch vụ microlending hay P2P lending cho khách hàng nhỏ lẻ, và kể cả cho vay với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nếu được cấp phép tại Việt Nam. Hồi tháng 3/2019, Grab đã ký hợp đồng với công ty tài chính Saison Credit thuộc tập đoàn tài chính Mizuho của Nhật Bản, để cho vay với doanh nghiệp siêu nhỏ trong khu vực Đông Nam Á. Cũng cần nhắc lại là ngân hàng HDBank đã ký hợp tác chiến lược với Saison Credit, để lập công ty tài chính tiêu dùng HD Saison, hoạt động khá tốt tại Việt Nam.
Các hoạt động mở rộng đầu tư của Grab luôn có sự hậu thuẫn tài chính của tỷ phú Jack Ma của Trung Quốc và tỷ phú Masayoshi Son của Nhật Bản.
Ricky Hồ – Song Luân (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này