Làm được 10 đồng, thuế ‘ăn’ 4 đồng có gì là lạ?

Báo cáo của World Bank về chuyện “làm được 10 đồng, thuế ‘ăn” 4 đồng như trên trang nhất của báo Tuổi Trẻ thật ra không mới mà bấy lâu nay báo chí đã đưa tin nhiều.

Có chăng là con số hơi vênh một chút khi trước đây phần thuế, thực ra là thuế và phí, “ăn” vào lợi nhuận của các doanh nghiệp là 40,8% vào năm 2015, còn nay thì được làm đẹp một tí, “còn” có 39,4% lợi nhuận mà thôi.

Vậy mà các doanh nghiệp Việt Nam vẫn tồn tại được, và phát triển được, đấy mới là kỳ tích. Có lẽ, để kỳ tích đó được rõ hơn, nên đặt trong bối cảnh thuế thu nhập doanh nghiệp đang dần giảm xuống.

Năm 2013, thuế thu nhập doanh nghiệp là 25%, phần thuế và phí chiếm đến 34,5%. Nhưng điều đáng nói là đến năm 2014, thuế thu nhập doanh nghiệp đã giảm xuống 3 điểm phần trăm, từ 25% còn 22%. Năm đó, thuế và phí doanh nghiệp phải đóng “ăn” chỉ có 35,2% lợi nhuận.

Đáng nói hơn, đến năm 2015, thuế thu nhập doanh nghiệp vẫn giữ nguyên là 22%, nhưng phần thuế+phí phải đóng của doanh nghiệp lên đến 40,8% lợi nhuận.

Vậy còn năm 2016?

Báo cáo Doing Business của Ngân hàng Thế giới cho ra con số doanh nghiệp chỉ còn phải đóng 39,4% lợi nhuận.

Nên nhớ, năm 2016, thuế thu nhập doanh nghiệp giảm thêm 2 điểm phần trăm, từ 22% xuống còn 20%. Đấy là chưa nói đến hàng loạt thứ thuế và phí khác đã được bãi bỏ, như thuế đếm trứng, thuế… hết sức phi lý mà kỳ họp Quốc hội vừa qua đã quyết định.

Vậy mà, mức giảm vẫn chẳng đáng là bao khi một số loại chi phí khác tăng lên, từ bảo hiểm xã hội đến lương tối thiểu.
Cần phải mở ngoặc thêm rằng với nhiều công nhân, việc tăng lương tối thiểu không làm tăng thu nhập của họ, mà trái lại, “ăn vào thu nhập” của họ.

Lý do là đã từ lâu, rất nhiều chủ doanh nghiệp trả lương trên mức tối thiểu rất nhiều. Phần này là thỏa thuận của chủ doanh nghiệp với người lao động, đại loại là một mức lương căn bản/tối thiểu đúng quy định, và một phần khác theo thỏa thuận.

Điều đó là để dễ dàng hơn cho cả hai bên, chủ doanh nghiệp bớt đóng tiền bảo hiểm xã hội, còn người lao động lại có thêm đồng ra đồng vào.

Nay thì lương tối thiểu tăng bắt buộc phần đóng bảo hiểm xã hội phải tăng tương ứng.

Vì doanh nghiệp đã trả lương quá mức tối thiểu rồi thì phần bảo hiểm xã hội tăng thêm đó, dĩ nhiên, là lấy từ lương của người lao động. Chủ tốt thì chia sẻ một phần, không thì bắt đóng toàn bộ. Và tất lẽ dĩ ngẫu là chính sách tăng lương tối thiểu thoạt nghe tưởng là tốt vì giúp người lao động có thêm tiền, lại có tác dụng ngược lại: bớt đi tiền của họ.

Có một điểm nữa không thể bỏ qua đó là yếu tố giá dầu. Giá dầu rẻ tưởng chừng sẽ giúp cho doanh nghiệp giảm được biết bao nhiêu chi phí, vì có ai mà không liên quan tới chuyện vận tải này nọ.

Nhưng vấn đề lại nằm ở tầm vĩ mô hơn: ngân sách nhà nước. Những năm về trước, nguồn thu từ dầu đóng góp đến 10% thu ngân sách nhà nước.

Hãy xem, trong dự toán ngân sách của Bộ Tài chính cho năm 2015, thu từ dầu đóng góp đến 93.000 tỉ đồng. Nhưng thực tế, do giá dầu giảm, ngân sách chỉ còn thu được chỉ còn 66.000 tỉ đồng, chiếm 6%. Đấy là một nỗ lực lớn bởi lẽ ngành dầu đã phải tăng sản lượng khai thác để bù đắp vào giá xuống. Nếu giữ nguyên thì mức thu sẽ không đến mức đó.

Dự toán ngân sách nhà nước thu từ dầu thô năm 2016 dừng lại ở con số 54.500 tỉ đồng. Để đạt được con số đó, mỗi tháng Tập đoàn dầu khí Việt Nam phải nộp bình quân là 4.540 tỉ đồng. Con số đó chỉ có thể đạt được khi giá dầu ở mức tối thiểu cũng là 40 USD/thùng. Nhưng, đã mấy tháng nay, giá dầu ở mức 30 USD/thùng, và còn thấp hơn thế nữa trong thời gian gần đây.

Thực tế thì thu ngân sách từ dầu thô trong tháng 1 không đạt được con số bình quân đó. Tập đoàn dầu khí đang ở thế rất khó khăn. Bên cạnh việc “dọa” đóng cửa nhà máy lọc dầu Dung Quất, việc phải đóng một số mỏ sắp tới, nếu giá dầu không tăng, là chuyện phải làm, không còn là dọa lẫy nữa.

Điều đó có nghĩa là nguồn thu từ dầu sẽ không đạt được chỉ tiêu, và ngân sách nhà nước sẽ bị hụt hẫng. Điều tất yếu là Bộ Tài chính sẽ phải kiếm nguồn thu khác bù đắp vào. Thêm nữa, năm 2016, và những năm tới, thuế nhập khẩu cũng sẽ giảm, và rồi thuế xuất khẩu cũng phải bãi bỏ theo cam kết của các Hiệp định mậu dịch tự do (FTA), nguồn thu cũng giảm đi.

Vậy thì tìm nguồn thu ở đâu? Câu trả lời có lẽ vẫn nằm ở hai chữ: Doanh nghiệp.

Như đã nói, thuế thu nhập doanh nghiệp năm nay về 20%, nhưng các doanh nghiệp chớ vội mừng.

Năm 2015, theo Bộ Tài chính, thuế thu nhập doanh nghiệp đạt 150.855 tỉ đồng, và dự kiến năm 2016 là 162.393 tỉ đồng, tăng khoảng 7.6%.

Thuế thu nhập giảm, nhưng phần thu thuế lại tăng, đấy chính là vấn đề. Điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp sẽ phải làm ăn có thêm nhiều lợi nhuận hơn để nộp thuế và phí. Nếu không, thì phần “ăn” vào của thuế phí sẽ lớn hơn con số 39,4% mà Ngân hàng Thế giới đưa ra nói trên.

Trần Phi Tuấn
Theo BSA/Tuổi Trẻ

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này