16:37 - 01/04/2016
Doanh nghiệp vẫn bị bỏ rơi trong ‘rừng luật’
Việc áp dụng các văn bản pháp luật cũng không hề dễ dàng do có nhiều văn bản cùng điều chỉnh về một vấn đề, thậm chí lại do nhiều cơ quan khác nhau ban hành.
“Qua theo dõi cổng thông tin điện tử của nhiều địa phương, tôi cho rằng trên các trang điện tử chính thức chỉ đăng những gì mà cơ quan đó muốn đăng, chứ không phải đăng những gì mà các doanh nghiệp cần”.
Cách đây gần tròn tám năm, một văn bản đánh dấu bước đột phá chính thức về cơ chế để hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp là nghị định 66/2008/NĐ-CP ngày 28/5/2008 ra đời.
Nói một cách không quá rằng, đó là một “món quà” của nhà nước dành cho doanh nghiệp, thế nhưng việc “trao quà” tới nay vẫn còn nhiều bất cập.
Chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp
Theo đánh giá chung thì các bộ, ngành trung ương và UBND, cơ quan chuyên môn cấp tỉnh ở địa phương đã có những chuyển biến trong hành động nhằm hỗ trợ pháp lý cho các doanh nghiệp như tăng cường hoàn thiện các trang thông tin điện tử cũng như các tài liệu để phổ biến pháp luật.
Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều tổ chức đại diện cho doanh nghiệp thì khả năng tiếp cận thông tin pháp luật của doanh nghiệp hiện nay còn hạn chế.
Việc công khai các văn bản pháp luật cũng như các văn bản điều hành còn thực hiện chưa xứng tầm. Nhìn chung vẫn còn thiếu nhiều văn bản và những văn bản đã có thì cũng khó tra cứu, vì phần mềm quản trị website chạy rất chậm.
Đặc biệt vô lý khi mà các trang web của bộ thì thiếu rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản điều hành của chính bộ mình; trong khi một số trang web kinh doanh thì lại có khá đầy đủ văn bản giải đáp của các bộ, tất nhiên khi truy cập thì phải trả tiền.
Hệ thống văn bản pháp luật hoặc văn bản điều hành được đăng tuỳ tiện, thiếu sự liền mạch, thiếu sắp xếp hợp lý, đôi khi còn lãng phí nguồn tài nguyên cũng như công sức của các cơ quan chức năng.
Quy định về giải đáp pháp luật không hợp lý
Giải đáp pháp luật là một trong ba nội dung trọng tâm trong công tác hỗ trợ pháp lý đối với doanh nghiệp. Trong quy định về những quyền lợi của doanh nghiệp theo nghị định 66/2008/NĐ-CP ngày 28/5/2008 về việc hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, có lẽ cần thiết nhất là “Doanh nghiệp có quyền yêu cầu các cơ quan chuyên môn thuộc uỷ ban nhân dân cấp tỉnh giải đáp pháp luật trong phạm vi ngành, lĩnh vực do mình quản lý có liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp”.
Tuy nhiên, quyền này được đáp ứng đến đâu lại hoàn toàn phụ thuộc vào sự thiện chí của các cơ quan nhà nước.
Thêm nữa, nghị định 66/2008/NĐ-CP dường như đã “trói” doanh nghiệp khi doanh nghiệp chỉ được quyền gửi công văn hỏi cơ quan cấp bộ, khi đã có trả lời của cơ quan cấp tỉnh mà thấy là không đáp ứng được yêu cầu.
Vậy nếu cơ quan cấp tỉnh không trả lời thì doanh nghiệp biết hỏi ai?
Trong việc giải đáp pháp luật, nếu doanh nghiệp có vấn đề cần giải đáp thì đó luôn luôn là vấn đề cụ thể, liên quan trực tiếp đến hoạt động hàng ngày của họ.
Do đó giải đáp thắc mắc về các vụ việc cụ thể mới là điều các doanh nghiệp cần và mới thực sự có ý nghĩa. Ngay cả trong các thông tư hướng dẫn cũng thường phải kèm theo các ví dụ cụ thể thì mới bảo đảm hiểu chính xác quy định.
Tuy nhiên, những trường hợp này lại thuộc diện được loại trừ trách nhiệm giải đáp của các cơ quan nhà nước, vì nghị định 66 quy định không giải đáp những trường hợp cụ thể.
Nội dung bồi dưỡng kiến thức pháp luật chưa sát thực tiễn
Bên cạnh những mặt tích cực, các chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, đặc biệt là những chương trình sử dụng nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước còn có những hạn chế chủ yếu sau:
Một là, nhiều chương trình được thực hiện chưa sát với đòi hỏi của thực tiễn và những điều doanh nghiệp cần. Việc thiết kế nhiều chương trình còn mang tính chủ quan từ phía các cơ quan chủ trì chương trình, chưa có những điều tra, nghiên cứu cụ thể nhu cầu của doanh nghiệp.
Hai là, qua thực tế tôi nhận thấy nhiều cán bộ quản lý doanh nghiệp nhà nước tham gia chiếu lệ, chứ không xuất phát từ nhu cầu tự thân. Khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh tuy có khá hơn đôi chút, nhưng lại khó mời họ đến lớp, vì không có cơ chế gì ràng buộc. Ở đây có thể nhận thấy tính hai mặt của việc “miễn phí”.
Một mặt, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có khả năng tiếp cận các chương trình hỗ trợ, nhưng mặt khác, lại bị doanh nghiệp coi nhẹ, cho rằng nó không hữu ích hoặc chỉ tham gia cho vui khi có điều kiện.
Hệ thống pháp luật “rối rắm”
Hệ thống pháp luật của Việt Nam hiện nay đang ngày càng trở nên “rối rắm”. Việc học hỏi công tác lập pháp ở các hệ thống pháp luật khác nhau đã làm cho hệ thống văn bản trở nên phức tạp, hỗn độn và chồng chéo.
Việc áp dụng các văn bản pháp luật cũng không hề dễ dàng do có nhiều văn bản cùng điều chỉnh về một vấn đề, thậm chí lại do nhiều cơ quan khác nhau ban hành.
Về nguyên tắc, theo luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì văn bản nào có giá trị pháp lý cao hơn thì được áp dụng, nếu ngang giá trị pháp lý thì văn bản nào ban hành sau sẽ được áp dụng.
Nhưng trên thực tế, các cơ quan áp dụng pháp luật thường có khuynh hướng áp dụng các văn bản cụ thể, đặc biệt là của ngành mình trong giải quyết công việc. Bởi vậy, nhiều khi luật đã sửa có nội dung mới, nhưng nghị định/thông tư hướng dẫn luật cũ với quy định cũ vẫn được thực hiện vì chưa được sửa.
Điều này gây hoang mang cho ngay cả các luật gia, chứ không chỉ là doanh nghiệp.
Cơ chế đảm bảo thực thi các quy định của pháp luật hiện nay cũng có nhiều vấn đề. Nhiều văn bản luật có tính chất tuyên ngôn, định hướng, khuyến khích, chứ không đưa ra các nghĩa vụ cụ thể nên các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước không biết áp dụng thế nào.
Ngoài ra, có thể kể thêm các lý do không kém phần quan trọng khiến cho việc hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp chưa hiệu quả cao, như: Nhiều cơ quan nhà nước, cả trung ương và địa phương chưa quan tâm đến việc hoàn thiện công tác xây dựng pháp luật của đơn vị mình; trình độ của các luật gia, luật sư và quan niệm chưa đúng của chủ doanh nghiệp – chỉ nên tìm sự giúp đỡ của luật sư khi có kiện tụng hoặc khi gặp rắc rối về hình sự.
LS Nguyễn Văn Hậu (phó chủ tịch hội Luật gia TPHCM)
Thế Giới Tiếp Thị
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này