15:35 - 02/07/2019

‘Chi phí gia tăng’ đẩy các doanh nghiệp FDI ngành may mặc rời Việt Nam?

Các doanh nghiệp FDI ngành da giày và may mặc đang tạm dừng hoặc hạn chế mở rộng hoạt động tại Việt Nam do lo ngại cuộc chiến thương mại sẽ gián tiếp đẩy chi phí lao động tăng cao.

Một nhà máy sản xuất giày tại Hà Nội: ngành công nghiệp may mặc của Việt Nam đang lo lắng về chi phí tăng. Ảnh: Reuters.

Đối với nhiều công ty hiện là nhà cung cấp cho các thương hiệu lớn nhất thế giới, bao gồm Nike, Adidas, Uniqlo và H&M – Việt Nam là cơ sở sản xuất lớn nhất của họ. Nhưng khi các hãng công nghệ như Apple, Dell, Google và Amazon tìm địa điểm sản xuất mới để tránh thuế quan của Mỹ đối với Trung Quốc, sự cạnh tranh về đất đai và nhân lực địa phương sẽ nóng lên.

Makalot Industrial, nhà sản xuất quần áo hàng đầu cho GAP, Walmart, Zara và H&M, cho biết họ sẽ làm tạm hoãn kế hoạch mở rộng tại Việt Nam.

“Ngày càng có nhiều công ty tìm đến Việt Nam… Trong tương lai gần, chúng tôi thấy trước sự thiếu hụt lao động và thậm chí cạnh tranh khốc liệt trong việc tuyển dụng”, Chủ tịch kiêm CEO Makalot Frank Chou nói với Nikkei. Cụ thể, đối với ngành may mặc, thời gian tốt nhất để đầu tư vào Việt Nam có lẽ đã qua rồi, Chou nói, và các công ty sẽ phải điều chỉnh theo xu hướng ở trong môi trường khắc nghiệt hơn.

Việt Nam hiện là cơ sở sản xuất lớn nhất của Makalot, chiếm đến 37% sản lượng. Nhưng Chou cho biết công ty đang tập trung mở rộng sản xuất ở Indonesia, nơi ông hy vọng sẽ trở thành cơ sở sản xuất quan trọng nhất của Makalot trong 3 đến 5 năm tới.

Eclat Textile – nhà cung cấp đồ thể thao lớn nhất Đài Loan có khách hàng gồm Nike, Under Armor và Lululemon, sẽ ngừng mở rộng tại Việt Nam, phó Chủ tịch Roger Lo nói với Nikkei. Lo cho biết công ty sẽ tìm nơi khác để mở rộng sản xuất, nhưng không nêu cụ thể nơi Eclat Textile đang nhắm tới.

“Từ năm nay, chúng tôi sẽ không gia tăng thêm năng lực sản xuất tại Việt Nam và chúng tôi vẫn đang tìm kiếm nước khác để tiếp tục đầu tư”, ông nói. Hiện tại, phần lớn cơ sở sản xuất của Eclat Textile được đặt tại Đài Loan và Việt Nam.

Nhờ dân số 95 triệu người và vị trí địa lý gần với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Việt Nam từ lâu đã là điểm đến ưa thích của các công ty dệt may và da giày vì chi phí sản xuất thấp và lực lượng lao động trẻ hơn ở Trung Quốc. Makalot hiện chỉ còn 4% sản lượng tại Trung Quốc, trong khi Eclat Textile đã đóng cửa nhà máy cuối cùng ở Trung Quốc hồi cuối năm 2016. Pou Chen, nhà sản xuất giày hợp đồng lớn nhất thế giới, cũng đã giảm quy mô sản xuất tại Trung Quốc từ 29 % năm 2014 xuống còn 13% trong quý 1/2019, tính theo tổng số lô hàng.

Tuy nhiên, mức lương tối thiểu ở Việt Nam cũng đã tăng liên tục trong 10 năm qua từ 1 triệu đồng Việt Nam (43 USD) một tháng lên 4,18 triệu đồng trong năm 2019. Mặc dù vậy con số này vẫn thấp hơn mức lương tối thiểu ở Trung Quốc. Chính phủ Việt Nam cũng yêu cầu tất cả các nhà sản xuất tăng lương hơn 10% mỗi năm. Hầu hết các công ty nước ngoài trả lương cao hơn nhiều so với mức lương cơ bản, trong đó bao gồm chi phí bảo hiểm cũng như các loại phúc lợi và tiền thưởng khác.

Mặc dù chi phí lao động tăng cao, Việt Nam vẫn là một trong những nước được hưởng lợi kể từ khi cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng 38% trong năm trong bốn tháng đầu năm 2019. Nhiều công ty công nghệ như Apple, Dell, Google và Amazon đang xem xét chuyển sản xuất sang Việt Nam để tránh thuế quan.

Mức tăng lương tối thiểu của Việt Nam qua các năm. Đơn vị tính triệu đồng/tháng.

Một phát ngôn viên của Pou Chen, đế chế giày thể thao đứng sau Nike, Adidas và hầu hết các thương hiệu quốc tế nổi tiếng khác, nói với Nikkei rằng chi phí đất đai tại Việt Nam đang tăng lên hàng năm và không có dấu hiệu sụt giảm. “Về lâu dài, chúng tôi nghĩ sẽ không còn nhiều chỗ cho việc mở rộng năng lực sản xuất cũng như gia tăng số lượng nhân công tại Việt Nam.”

Trong cả năm 2018, Pou Chen đã sản xuất 46% trong tổng số 326 triệu đôi giày tại Việt Nam. Con số này đã giảm xuống còn 43% trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2019. Trong khi đó, tại Indonesia, sản lượng của Pou Chen đã tăng từ 37% năm ngoái lên 41% trong quý đầu năm nay.

“Điều này không có nghĩa là chúng tôi nhất thiết phải chuyển đến một nơi khác ngoài Việt Nam, điều đó không thực tế, nhưng chúng tôi phải tự chuyển đổi với sự tự động hóa nhiều hơn để giảm sử dụng lao động và duy trì khả năng cạnh tranh.”

Một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất giày khác của Đài Loan, đã đầu tư vào Việt Nam hơn 20 năm, cũng đưa ra quan điểm tương tự.

“Chúng tôi thực sự có lo lắng về việc các công ty công nghệ đến Việt Nam có thể tăng làm tăng chi phí nhân công và khiến chúng tôi khó tuyển dụng lao động, nhưng không phải lúc nào bạn cũng chỉ đi tìm các quốc gia có mức lương rẻ hơn như là giải pháp.”

Vị này cho biết, ông hiểu nhiều công ty thuộc các lĩnh vực truyền thống đang nhìn vào Campuchia, Indonesia và các quốc gia có mức lương thấp hơn Việt Nam. Tuy nhiên, chất lượng lao động nói chung, hiệu quả làm việc và cơ sở hạ tầng ở Việt Nam vẫn là cạnh tranh đối với ngành sản xuất giày da, mặc dù chi phí lao động tăng ít nhất 10% mỗi năm. “Chi phí đang tăng lên. Nhưng chúng tôi có thể đầu tư vào tự động hóa, quản lý tốt hơn để tăng hiệu quả sản xuất. Không dễ để tìm được công nhân chất lượng ở những nơi khác” – vị này nói.

Duy Khiêm (theo TGHN/Nikkei)