15:20 - 23/06/2017
Ông Dương Văn Ni: Cần ứng xử đúng đắn với dòng sông
Mấy ngày qua theo dõi chuyện sạt lở ở ĐBSCL, thấy giật mình vì nhiều bài viết “dòng sông bên lở bên bồi” chứ không phải “sông sâu bên lở bên bồi”!
Dân ở ĐBSCL ai mà không biết bài vọng cổ “Tình anh bán chiếu” của soạn giả Viễn Châu. Đoạn kết của bài ca là “sông sâu bên lở bên bồi, tình anh bán chiếu trọn đời không phai”.
Soạn giả Viễn Châu có khoảng 2.000 bài hát và hơn 60 tuồng cải lương. Với một tài sản đồ sộ như vậy, ông chắc chắn là rất bận bịu, khó có thời gian đi kiểm chứng các câu nói dân gian. Việc đưa một câu nói dân gian vào tác phẩm của mình, chỉ đơn giản là từ kiến thức dân gian mà ông sẵn có.
Hóa ra chuyện “sông sâu” mà ngày nay chúng ta gọi là “hố sâu” làm cho bờ sông bị sạt lở thì người dân đã biết từ lâu, đâu cần gì tới dụng cụ hiện đại đo đạc lòng sông thì mới biết!
Hố sâu hình thành ở chỗ co khi dòng sông có hình chữ S, hoặc có một bên bờ sông là đá cứng, hay khi dòng sông bị thu hẹp lại đột ngột, hay ở cuối cồn, ở nơi hai dòng nước gặp nhau, hoặc vừa chảy qua gờ đá cứng dưới đáy sông. Tất cả những chỗ này bằng mắt thường cũng có thể nhận ra.
Vì vậy, các hố sâu là một phần tự nhiên của một dòng sông. Mỗi năm, khi dòng nước chảy chậm, các vật liệu thô như sỏi, sạn, cát theo đó lấp vào các hố sâu. Đến mùa mưa, khi dòng nước chảy xiết, chúng móc các vật liệu thô này lên và mang xuống những vùng bên dưới.
Dòng nước chảy xiết giống như một đứa trẻ có nhiều năng lượng và cát sỏi trong các hố sâu là những món đồ chơi của chúng. Nên khi có đồ chơi rồi thì chúng đâu thèm đi phá phách những thứ khác làm gì!
Việc bấy lâu nay cát sỏi không về đủ hàng năm, chúng ta lại còn khai thác quá mức ở các hố sâu này, chẳng khác gì đang giành mất các thứ đồ chơi của chúng, nên chúng trở nên phá phách làm sạt lở nơi này nơi nọ vốn không phải là nơi sạt lở tự nhiên.
Những bậc tiền bối khi đến đây khai phá vùng đất này, không ai đi cất nhà ở những nơi mà ai cũng biết là sẽ bị sạt lở. Hơn thế nữa họ còn ráng đúc kết thành một bài học để lại cho con cháu đời sau: Sông sâu bên lở bên bồi! Việc phát triển quá mức nhà cửa ở những nơi mà người xưa đã dặn dò, có phải vì chúng ta đã quên bài học này?
Nói như vậy để chúng ta có cách hành xử đúng đắn với một dòng sông, một dòng nước hay một cộng đồng dân cư đang sống ổn định.
Nếu hiểu cặn kẽ là “sông sâu bên lở bên bồi” thì đừng xây dựng các bờ kè nơi mà việc sạt lở là một hiện tượng tự nhiên. Tránh khai thác quá mức cát sỏi có trong các hố sâu, nhất là không nên tính chuyện lấp các hố sâu! Vì các hố sâu là một phần tự nhiên của một dòng sông, lấp hố sâu chỗ này thì dòng sông sẽ dời hố sâu xuống bên dưới, giống như hiện tượng tạo thành hố sâu tự nhiên do dòng nước vừa chảy qua gờ đá cứng dưới đáy sông! Và thiệt hại của việc tạo thành những hố sâu mới thì không ai có thể lường trước được!
Dương Văn Ni
Theo TBKTSG
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này