10:05 - 09/04/2020
Trung Quốc khôi phục sản xuất với tâm trạng bất an
Khi các hãng, xưởng ở Trung Quốc mở cửa trở lại sau gần hai tháng phong toả, nhiều người bắt đầu nhận ra vấn đề. Họ không có việc gì để làm bởi khách hàng nước ngoài đã huỷ hay cắt giảm đơn hàng khi đại dịch lan ra toàn cầu.
Bộ Thương mại Trung Quốc khuyến cáo mảng ngoại thương có thể mất nhiều đơn hàng cho dù 2/3 các nhà sản xuất chính ở ngoài tâm dịch Hồ Bắc đã hoạt động trở lại, dù công suất chỉ bằng 70% so với trước. Nhiều công ty xuất khẩu nói với tờ Tài Tân (Caixin) rằng tình hình còn tệ hơn cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Mất thị trường
Chỉ tháng trước, Danny Lau lo lắng công ty của mình có thể chậm trễ trong việc giao hàng cho khách ở Hoa Kỳ, bởi ông không thể mở lại xưởng chế tạo mặt nạ xe ở thành phố Dongguan do dịch bệnh. Giờ đây 80% nhân công của hãng đã quay lại làm việc. Mối bận tâm của Lau lúc này là ông không thể nhận đủ đơn hàng để trả lương công nhân. Đó là tình trạng tiến thoái lưỡng nan của nhiều doanh nghiệp ở Trung Quốc. Khi đỉnh dịch đã qua và chính quyền yêu cầu các xí nghiệp hoạt động trở lại, thì con virus tai quái kia đang tàn phá các thị trường xuất khẩu chính của Trung Quốc.
Trong trường hợp của Lau, 40% xuất khẩu của công ty là thị trường Hoa Kỳ, nơi tỷ lệ lây nhiễm tăng vọt trong thời gian ngắn và các doanh nghiệp hiện đóng cửa. “Kinh tế thế giới sẽ bị ảnh hưởng lâu dài, các đơn hàng nguyên vật liệu xây dựng sẽ giảm mạnh”, Lau nói. Ông cho là các dự án của chính phủ và thị trường bất động sản khắp thế giới sẽ phát triển chậm lại trong nhiều tháng tới. Lau nói công ty của ông không có đơn hàng mới nào kể từ khi mở cửa trở lại vào cuối tháng 2.
Trông vào phục hồi toàn cầu
Chính quyền Trung Quốc luôn nói là nền kinh tế lớn nhất châu Á đang trở lại nhịp quay bình thường như trước. Nhưng với các công ty đang vật lộn để tìm kiếm khách hàng như Lau, bức tranh không chỉ toàn màu hồng như Bắc Kinh đang tô vẽ. “Chúng tôi đang điều chỉnh dự báo mức tăng GDP ở Trung Quốc trong năm 2020 xuống còn 2,1%, thấp so với 5,4% của năm ngoái, sau khi đã tính đến thời gian dài bị gián đoạn và nhu cầu toàn cầu yếu hơn do dịch bệnh lây lan cả thế giới”, nhà phân tích Wang Dan ở Bắc Kinh, đang làm việc với Economist Intelligence Unit, nhận định.
Trung Quốc xuất khẩu khối lượng hàng hoá và dịch vụ đạt 17.230 tỷ nhân dân tệ, khoảng 2.550 tỷ USD, trong năm 2019 – chiếm 17,4% tổng sản phẩm trong nước. Nhưng bốn thị trường lớn của gã khổng lồ – EU, Hoa Kỳ, Đông Nam Á và Nhật Bản – giờ đây đang loay hoay kiềm chế sự phát tán của virus corona gây dịch viêm phổi Vũ Hán. Một số khu vực bị phong toả hoàn toàn.
Trong khi Wang tin rằng, các khoản tài trợ lớn của chính phủ có thể tạo sức bật cho sức tiêu thụ và các công ty trong nước, những chính sách như vậy lại không giúp nhiều đối với các công ty xuất khẩu. “Đó là vấn đề của nhu cầu. Cắt giảm thuế và tăng trợ cấp không giúp các công ty này có đơn đặt hàng. Thậm chí ước đoán lạc quan nhất cho là tháng 6”, bà Wang nói. Bà cũng nhấn mạnh rằng tình hình chỉ được cải thiện khi đại dịch được kiềm chế ở bên ngoài Trung Quốc. Một vài khách hàng của Wang trong ngành linh kiện điện tử đã yêu cầu công nhân không nên quay lại xưởng.
Richard Chan, doanh nhân có xưởng sản xuất đồ trang trí Giáng sinh ở thành phố Dongguan, cho biết ông phải sa thải 20 – 30% nhân công trong năm nay do nhu cầu giảm. “Hầu hết khách đều cắt giảm đơn hàng”, doanh nhân người Hong Kong phát biểu. Các khách hàng lớn của Chan, bao gồm chuỗi siêu thị Tesco và nhà bán lẻ Marks & Spencer, đặt đơn hàng ít hơn, vì phải để dành nhà kho cho dụng cụ y tế. Các nhà bán lẻ và siêu thị ở Italy – nơi có tỷ lệ c hết vì virus corona cao nhất thế giới, không đặt đơn hàng nào với Chan trong năm nay. Chính quyền địa phương đã cho phép 30 trong số 200 nhân công của Chan làm việc trở lại, nhưng Chan nói ông rất ngần ngại xin thêm, bởi nhu cầu quá thấp. “Đến đâu hay đến đấy”, Chan nói.
Vận chuyển là vấn đề lớn khi đợt bùng phát Covid-19 đã tồi tệ hơn bên ngoài Trung Quốc. “Chúng tôi thở phào sau khi được phép mở lại xưởng ngày 13.2. Nhưng chuyến hàng đầu tiên gồm các sản phẩm trẻ em đã mắc kẹt ở cảng Malaysia”, Chen Zhijian thuộc công ty Yige Trading ở Quảng Châu, cho biết.
Giới chủ doanh nghiệp Trung Quốc cũng lo ngại virus corona có thể bùng phát trở lại. “Tôi thậm chí không dám nghĩ đến hệ quả”, Ye Zhenqing, người sáng lập và CEO của công ty kính mắt Zhen Qing Eyewear ở Ôn Châu thuộc Hồ Bắc, cho biết. Trong nghề xuất nhập khẩu hơn 20 năm qua, Ye nói năm nay là tình trạng tồi tệ nhất khi tất cả đơn hàng từ châu Âu đã bị đình hoãn hay huỷ bỏ.
Trong khi giới chủ doanh nghiệp bị hết cơn đau đầu này đến cơn vật vã khác, Bắc Kinh lại khẳng định mọi chuyện tiến triển tốt đẹp. Chính quyền nói các công ty có lợi nhuận hàng năm trên 20 triệu nhân dân tệ, gần 70 tỷ đồng, có tỷ lệ hoạt động trở lại đạt trên 90% vào giữa tháng 3, trừ vùng tâm dịch Hồ Bắc. Chính quyền địa phương và trung ương cũng tung nhiều biện pháp hỗ trợ, gồm các khoản vay lãi suất thấp và giãn đóng bảo hiểm xã hội, để các công ty sớm sản xuất trở lại.
Thêu dệt thành tích?
Trong một hội nghị cuối tháng 2, Chủ tịch Tập Cận Bình thúc giục các cấp chính quyền “nỗ lực không ngơi nghỉ” để đưa hoạt động sản xuất trở lại bình thường, nhưng vẫn kiểm soát được dịch. Ước muốn chính quyền trung ương thể hiện khát khao chiến thắng bệnh dịch, đã khiến nhiều công ty và quan chức địa phương thêu dệt số liệu, khoa trương thành tích.
Tờ Tài Tân (Caixin) đưa tin vào đầu tháng 3, các xưởng ở một huyện thuộc thành phố Hàng Châu đã được lệnh cho thiết bị chạy không cả ngày, văn phòng bật sáng đèn, máy tính và máy lạnh vẫn để hoạt động. Các hoạt động giả mà thực, thực mà giả này nhằm tăng lượng điện tiêu thụ, vốn được sử dụng như thước đo là công xưởng đã hoạt động bình thường trở lại.
Hơn nữa, việc gấp gáp sản xuất trở lại cũng mang lại nhiều nguy cơ. Hãng sản xuất xe hơi chạy điện Tesla của Hoa Kỳ được các quan chức Chính phủ Trung Quốc xem là “công ty gương mẫu”, vì đã tiếp tục duy trì hoạt động của nhà máy ở Thượng Hải, trong khi vẫn thực hiện các biện pháp kiểm dịch hiệu quả. Nhà máy trị giá 2 tỷ USD của Tesla mở cửa trở lại hôm 10/2 – một trong những công ty sớm nhất ở Trung Quốc!
Tuy nhiên, đầu tháng 3, Tesla gặp trục trặc sau khi người dùng Trung Quốc phát hiện mẫu xe Model 3 vừa mới xuất xưởng có chip xử lý việc tự lái kém hơn so với những gì Tesla quảng cáo. Hãng xe đã đổ lỗi cho sự gián đoạn chuỗi cung ứng làm sản phẩm linh kiện không đồng nhất, nhưng khách đã doạ kiện Tesla ra toà.
Tương lai bất định
Khi thị trường nước ngoài cũng không sáng sủa hơn, các doanh nghiệp Trung Quốc phải thay đổi chiến lược để có thể tồn tại. Đối với Ye, chủ một hãng chế tạo kính mát, cần phải thay thế thị trường xuất khẩu bằng thị trường nội địa. Một nửa trong số 100 công nhân đã quay trở lại làm việc vào cuối tháng 3 và Ye đang gặp áp lực là phải tìm cách bù đắp các đơn hàng bị mất ở châu Âu. “Tôi đang học cách dùng Tik Tok để bán kính mát”, Ye nói về mạng video mà giới trẻ rất thích sử dụng. Ye cũng thừa nhận đây là “một thị trường hoàn toàn mới lạ”. Đầu tiên, ông phải đổi thiết kế kính mát cho hợp gương mặt châu Á, và rồi cắt giảm chi phí sản xuất, bởi người tiêu dùng Trung Quốc đại lục có ít tiền hơn khách phương Tây. Nhưng điều ông lo ngại nhất là tình trạng bất định. “Tôi không rõ kính mát sẽ bán chạy ở Trung Quốc”, Ye nói. Là nhà xuất khẩu, Ye biết rõ nhu cầu trước khi sản xuất. Giờ đây, ông chỉ còn cách sản xuất trước và hy vọng người tiêu dùng sẽ chấp nhận và mua sản phẩm.
Nhưng Ye không phải là người duy nhất vật lộn với sự bất định của tương lai. Một giám đốc của một nhà cung ứng chính của Apple và Google nói với Nikkei Asia Review, rằng họ đang huy động mọi phương tiện sản xuất để đáp ứng nhu cầu vật chất thiết bị học trên mạng và làm việc tại nhà. Nhưng ông không biết rõ nhu cầu sẽ tồn tại bao lâu. “Tình hình rất bất an. Không rõ là nhu cầu sẽ như thế nào trong tương lai. Tất cả chúng tôi có thể làm là nghĩ đến hiện tại, mà không thể làm gì”, ông nói.
Ricky Hồ (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này