CPTPP, tín hiệu xanh của cuộc hội nhập thời 4.0

Hội thảo “Giải pháp mới nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trước thềm CPTPP” ngày 5/4 do phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức.

Nếu chỉ tính đến số liệu lạnh lùng, quy mô CPTPP đâu bằng ASEAN, vì ASEAN bao trùm thị trường tới 600 triệu người.

Sự khác biệt của CPTPP

Khác biệt của CPTPP, về tính chất là rất lớn, tập trung ở mấy từ: Thế hệ mới. CPTPP không chỉ bao gồm các lãnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật thương mại mà còn liên quan các vấn đề lao động, mua sắm của chính phủ, môi trường, doanh nghiệp nhà nước… Đặc biệt, hiệp định này nghiêm ngặt hơn tất cả các hiệp định trước vì quy định rõ các yêu cầu và tiêu chuẩn cao về minh bạch và các cơ chế giải quyết tranh chấp có tính cách ràng buộc và chặt chẽ.

Các cam kết chính của Việt Nam trong CPTPP gồm có: cắt giảm thuế (gần 100% dòng thuế , 66% về mức 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực, còn lại 86,5% về mức thuế 0% sau 3 năm và không còn áp dụng thuế xuất khẩu ngoại trừ một số mặt hàng đặc biệt như xăng dầu…). Ngành dệt may chấp nhận quy tắc “từ sợi trở đi” và được linh hoạt về nguồn cung thiếu hụt. Về dịch vụ và đầu tư, sẽ mở cửa các ngành dịch vụ phân phối, viễn thông, logistic và lãnh vực mua sắm công. Về lao động, Việt Nam cam kết tuân thủ chương lao động (có linh hoạt dành riêng cho Việt Nam một số điều). Về sở hữu trí tuệ, ngoài các nghĩa vụ được miễn trừ chung, Việt Nam được dành riêng 10 năm chuyển đổi cho việc thực thi nghĩa vụ bảo hộ dữ liệu bí mật với nông hóa phẩm (có linh hoạt khi thực thi nghĩa vụ lưu hành dược phẩm)…

Doanh nghiệp nhìn CPTPP như thế nào? Đầu tiên họ chú ý là cơ hội xuất khẩu hàng hóa sẽ tăng mạnh với các mặt hàng mà Việt Nam có thể mạnh như dệt may, da giày, gỗ chế biến, nông sản, thực phẩm… Các thương hiệu mạnh của Việt Nam cũng có cơ hội nâng tầm, vươn xa để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trao đổi với một số nhà tư vấn quốc tế của các nước, họ có những lời khuyến nghị cho doanh nghiệp Việt Nam.Đó là, doanh nghiệp Việt Nam cần nghiên cứu và hiểu sâu về toàn bộ nội dung CPTPP và về từng đối tác còn lại; cần xây dựng chiến lược dài hạn, đặc biệt chú ý liên kết với nhau (doanh nghiệp lớn dẫn dắt và kết nối doanh nghiệp nhỏ hơn vào chuỗi giá trị của mình). Mỗi doanh nghiệp cần: (1) Xây dựng tiêu chuẩn quốc tế và quản lý chất lượng ổn định với hệ thống quản trị và tiêu chuẩn quốc tế; (2) Cải tiến công nghệ; (3) Tích hợp vào chuỗi cung ứng toàn cầu theo các điều kiện cạnh tranh; (4) Nâng cao năng lực phòng vệ bằng liên kết sản xuất, và xây dụng mạng phân phối nội địa vững chắc; (5) Kết hợp với nhau, hay qua các hiệp hội, mà nắm vững pháp luật kinh doanh trong nước và quốc tế, sẵn sàng cho các tranh chấp nếu có.

Vài đề nghị trong việc thực thi

Trong quá trình theo dõi việc chuẩn bị của doanh nghiệp, tôi nghĩ đến mô thức nhỏ thực thi CPTPP gồm “BA CHỮ CHỜ”. Đó là Chuẩn – Chính – Chuỗi. Diễn giải như sau: CHÍNH là Chính phủ, có vai trò triển khai, hướng dẫn; CHUẨN (Chuẩn chất, là những chứng nhận về tiêu chuẩn quốc tế đảm bảo chất lượng sản phẩm mà doanh nghiệp Việt phải xuất trình đầu tiên như “hộ chiếu” phải có khi đến cửa khẩu một quốc gia) và CHUỖI (doanh nghiệp phải tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu, tức phải nhận được đơn hàng và đáp ứng bền vững)

Thực thế, về Tiêu chuẩn, các nhà sản xuất kinh doanh Việt Nam chưa coi trọng đầy đủ.Một phần vì tính chất hoạt động.Nông sản chỉ chủ yếu bán thô qua đường tiểu ngạch nên chưa cần tiêu chuẩn, còn công nghiệp với nhiều mặt hàng có tỷ trọng xuất khẩu lớn lại cũng thường là gia công. Bây giờ, thâm nhập thị trường chính ngạch, nếu không có tiêu chuẩn là “rớt từ vòng gửi xe”.
Việc tìm hiểu các tiêu chuẩn quốc tế phù hợp cũng là một công việc khó khăn, đòi hỏi nhiều công phu mà chỉ riêng mỗi doanh nghiệp sẽ khó kham nổi, cần đến vai trò các hiệp hội và tổ chúc xúc tiến.

Chính sách của Chính phủ có vai trò lớn, vì cần các quyết sách vận hành nền kinh tế phù hợp và cả những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả.Sau khi ký hiệp định, việc phổ biến, nhấn mạnh các điểm cần lưu ý, kết nối cung cầu với đối tác… là công việc chính của cơ quan liên quan. Với CPTPP là hiệp định thế hệ mới, vai trò Chính phủ càng quan trọng vì sẽ có những cảnh báo, kiện tụng, thậm chí chịu trừng phạt xảy ra trong quá trình thực thi, rất cần có một nhịp cầu thông tin đầy đủ và kịp thời.

Chuỗi cung ứng toàn cầu.Để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam hiện có 3 cách tham gia chuỗi này. Một là thông qua các hiệp định thương mại tự do, hai là thông qua các hội chợ quốc tế chuyên ngành và ba là, qua mạng lưới các tổ chức đại diện thương mại, xúc tiến hỗ trợ doanh nghiệp. Ngoài ra, cũng có thể quan tâm vai trò cầu nối của hiệp hội doanh nghiệp liên kết giữa Việt Nam và một nước đối tác…

Công thức là vậy nhưng chất lượng hoạt động mỗi quốc gia có khác nhau. Doanh nghiệp Việt cần xem xét kỹ thị trường, cung cầu từ 10 quốc gia đối tác để chọn lựa và tập trung nghiên cứu theo nhu cầu riêng của mình để thâm nhập chuỗi cung ứng của đối tác mục tiêu.

Tìm hiểu sâu, CPTPP hoạt động rất thoáng. Bên cạnh 30 chương cơ bản, các nước thành viên có thể tự thỏa thuận, song phương hay đa phương bằng những văn bản thỏa thuận (side letters) về các lĩnh vực cần thiết (không được vi phạm các chương cơ bản). Vì thế, mỗi hội đoàn của doanh nhân cần tự thành lập tổ chuyên gia tư vấn pháp lý để nghiên cứu sâu mọi điều qui định và các thư thỏa thuận liên quan doanh nghiệp nước mình để thực thi có lợi nhất.

Doanh nghiệp cần ý thức rõ, CPTPP đến với chúng ta khi cuộc hội nhập này đang hoàn toàn khác trước vì diễn ra vào đúng thời kỳ Cách mạng Công nghiệp 4.0. Mà bối cảnh Việt Nam, về môi trường kinh doanh, cơ sở hạ tầng, sự chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước  và cả trình độ, điều kiện cạnh tranh, ý chí liên kết của doanh nghiệp còn yếu, cần cải thiện nhiều, mới có thể tận dụng cơ hội lớn từ CPTPP. Bằng ngược lại, cơ hội lớn có thể biến thành… thách thức không nhỏ.

Kim Hạnh (theo TGTT)

Ý kiến của bạn về bài viết

Không có chức năng bình luận cho bài viết này