10:44 - 06/05/2025

Mở lối tín dụng cho tín chỉ carbon

Thị trường carbon tuân thủ được thiết lập theo quy định tại Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020, dự kiến bắt đầu thí điểm trong năm nay và vận hành chính thức vào năm 2028.

Rừng cộng đồng thôn Thanh Liêm, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình đã thu được tiền từ bán tín chỉ carbon. Ảnh: Hoàng Phúc.

Thiếu khung định giá

Tuy nhiên, theo Cục Biến đổi khí hậu – Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT), các doanh nghiệp (DN) Việt Nam đã trao đổi tín chỉ carbon trên thị trường carbon tự nguyện thế giới từ những năm 2000, thông qua Cơ chế phát triển sạch (năm 2006), Cơ chế Tiêu chuẩn vàng, Cơ chế Tiêu chuẩn carbon được thẩm định (năm 2008), Cơ chế tín chỉ chung với Nhật Bản (năm 2013)…

Đến nay, Việt Nam có hơn 300 chương trình, dự án đăng ký thực hiện theo tiêu chuẩn tín chỉ carbon. Trong đó, khoảng 150 chương trình, dự án được cấp trên 40 triệu tín chỉ carbon.

Mặc dù vậy, thị trường carbon trong nước vẫn đối mặt những khó khăn. Ông Hoàng Anh Dũng, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư và Thương mại (INTRACO – đơn vị phát triển dự án carbon), nhận định thị trường carbon của Việt Nam thời điểm này giống Trung Quốc trong giai đoạn đầu phát triển. Gần như trong 10 năm đầu, thị trường tín chỉ carbon của Trung Quốc không ghi nhận giao dịch bởi không có nhu cầu. Hiện tại, Việt Nam có 3 sàn giao dịch carbon tự nguyện nhưng không có sản phẩm để bán.

“Một trong những “nút thắt” là mất đến 2 – 3 năm để đăng ký một dự án carbon, có dự án kéo dài 4 – 6 năm vẫn chưa thể đăng ký. Vì vậy, cần sớm có tiêu chuẩn carbon nhằm phục vụ nhu cầu trong nước, cũng như đẩy nhanh lộ trình xây dựng hệ sinh thái carbon” – ông Dũng kiến nghị.

Theo ThS Nguyễn Thị Kim Thoa, Khoa Kinh tế và Quản lý – Trường ĐH Thủy lợi (Hà Nội), thị trường tín chỉ carbon của Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn khởi tạo và đối mặt hàng loạt thách thức, như thiếu khung định giá carbon cụ thể, cơ sở hạ tầng giao dịch còn yếu, hệ thống pháp lý phân mảnh… Mức độ tham gia của DN, nhất là DN nhỏ và vừa, còn hạn chế do chi phí tuân thủ cao và thiếu thông tin minh bạch về quy trình tham gia.

PGS-TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách NN-MT – Bộ NN-MT, cũng chỉ rõ thực tế chưa có quy định rõ ràng về việc sử dụng tín chỉ carbon làm tài sản bảo đảm trong hoạt động tín dụng ngân hàng. “Cần thiết lập quy trình đánh giá, công nhận giá trị tín chỉ carbon một cách rõ ràng, bảo đảm tín chỉ được cấp phát từ dự án giảm phát thải khí nhà kính thực sự có giá trị thực tiễn, được bảo vệ trong các giao dịch tài chính. Qua đó, không chỉ góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường carbon mà còn tạo môi trường thuận lợi để DN khai thác hiệu quả công cụ tài chính mới” – ông Thọ đề xuất.

Đã trình bộ tiêu chí phân loại xanh

ThS Nguyễn Thị Kim Thoa kiến nghị Bộ NN-MT phối hợp với Bộ Tư pháp xây dựng, ban hành hướng dẫn chi tiết về quy trình xác minh, chứng nhận và giao dịch tín chỉ carbon.

Bên cạnh đó, để khuyến khích DN tích cực tham gia thị trường này, cần triển khai cụ thể các chính sách hỗ trợ, chẳng hạn giảm thuế thu nhập DN 30% đối với DN đầu tư vào hệ thống đo lường, giám sát và giao dịch tín chỉ carbon từ năm 2025. Đồng thời, cần thành lập quỹ chuyển đổi số carbon quốc gia, cung cấp nguồn vốn ưu đãi với lãi suất thấp cho DN nhỏ và vừa đầu tư vào công nghệ giảm phát thải.

Về phía cơ quan quản lý, ông Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, cho hay Việt Nam đặt mục tiêu sớm phát triển thị trường carbon để hỗ trợ giảm phát thải và hỗ trợ DN tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu theo xu thế của thế giới. Do đó, nhà nước đã xác định công cụ định giá carbon, bao gồm thị trường carbon tuân thủ và thị trường carbon tự nguyện. Tuy vậy, để tạo ra tín chỉ carbon và vận hành sàn giao dịch carbon hiệu quả, cần khẩn trương hoàn thiện cơ sở pháp lý như nghị định về sàn giao dịch carbon, nghị định về trao đổi tín chỉ carbon quốc tế…

“Cơ quan chức năng đang xây dựng hướng dẫn chi tiết về tiêu chuẩn tín chỉ carbon trong nước, thẩm định dự án tạo tín chỉ carbon. Việc xây dựng thể chế và các tiêu chuẩn kỹ thuật sẽ giúp hoàn thiện hệ sinh thái về thị trường carbon” – ông Cường thông tin.

Lãnh đạo Cục Biến đổi khí hậu đánh giá sự sẵn sàng tham gia của DN Việt Nam vào thị trường carbon là rất mạnh mẽ. Trong đó, khu vực ngân hàng đã đẩy mạnh tiếp cận chuyển đổi xanh, cho vay và phát triển các dự án xanh.

“Bộ NN-MT đã trình Chính phủ bộ tiêu chí phân loại xanh. Khi bộ tiêu chí này được ban hành, ngân hàng sẽ có cơ sở để cho vay đối với dự án xanh, tổ chức và cá nhân có cơ sở tiếp cận các chương trình tín dụng xanh” – ông Cường cho biết.

Theo báo cáo về sự sẵn sàng tham gia thị trường carbon tự nguyện của khu vực tư nhân tại Việt Nam, do Tổ chức Tài chính quốc tế và Cục Biến đổi khí hậu công bố cuối năm 2024, Việt Nam cần tiếp tục nâng cao khung tài chính xanh quốc gia với các chính sách khuyến khích để thu hút nguồn tài chính lớn hơn cho đầu tư tư nhân vào công nghệ giảm phát thải khí nhà kính. Để thực hiện, cần có sự phối hợp hiệu quả, linh hoạt giữa khu vực tư nhân và khu vực công.