12:34 - 11/11/2017
Tái bản đầy đủ ‘Thiền luận’ của Suzuki
Là một học giả xuất sắc nhất Nhật Bản ở cuối TK 19, nửa đầu TK 20, Daisetz T. Suzuki (1870 – 1966) có công truyền bá Thiền học sang Tây phương với các tác phẩm nổi danh: Thiền luận (Essays in Zen-Buddhism), Nghiên cứu Kinh Lăng Già (Studies in the Lankavatãra- Sũtra), Thiền và phân tâm học (Zen-Buddhism and Psychoanalysis), Huyền học, đạo Phật và Thiên Chúa (Mysticism: Christian and Buddhist)…
“Thiền, cốt yếu nhất, là nghệ thuật kiến chiếu và thể tánh của chúng ta; nó chỉ con đường từ triền phược đến giải thoát. Đưa ta đến uyên nguyên của cuộc sống uống ngụm nước đầu nguồn, Thiền cởi bỏ tất cả những gì ràng buộc chúng ta, những sanh linh hữu hạn, luôn luôn quằn dưới ách khổ luỵ nội tại và tự nhiên tích tập trong mỗi người chúng ta, nguồn năng lực ấy, trong hoàn cảnh thường bị co rút lại, và vặn tréo đi, đến không vùng thoát đâu được”, trích năm dòng đầu trong cuốn Thiền luận của Daisetz T. Suzuki, bản dịch của Trúc Thiên.
Bộ Thiền luận của thiền sư Daisetz T. Suzuki gồm ba cuốn. Cuốn Thượng do Trúc Thiên chuyển ngữ, hai cuốn Trung và Hạ do Thích Tuệ Sỹ chuyển ngữ và chú giải xuất bản từ năm 1971 – 1973 tại Sài Gòn.
Vào khoảng cuối thập niên 1980s, nó được xuất bản tại Hà Nội và cho đến tháng 11/2017, một lần nữa bộ Thiền luận với sự nỗ lực của NXB Tri Thức và nhà sách Khai Tâm, đã được tái bản đầy đủ và chính thức (có liên hệ tác quyền). Trong “lời thưa” của ban biên tập, có nói rõ điều này: “Chúng tôi làm đúng theo sách gốc của những ấn bản trên, tuy có đôi chút khác biệt về khía cạnh trình bày, hiển thị văn bản. Đối với quyển Thượng, dịch giả Tuệ Sỹ (chúng tôi xin phép gọi là thầy) đã bỏ thì giờ xem lại phần chữ Hán cũng như nhập liệu thêm phần Phụ trương chữ Hán ở cuối sách; còn phần chữ Việt thì vẫn giữ nguyên văn phong của dịch giả Trúc Thiên. Đối với quyển Trung và quyển Hạ, thầy đã đọc lại, chỉnh sửa, tăng bổ, có đoạn dịch mới lại… một cách hết sức công phu và cẩn trọng”.
“Tựa tái bản lần thứ nhất” của hoà thượng Tuệ Sỹ có dẫn giải về sự khó khăn và nghiêm cẩn để làm bộ sách kinh điển về Thiền này.
“Điều đáng nói ở đây là nguồn tài liệu tham chiếu trong khi phiên dịch. Độc giả khi đi sâu vào ngôn ngữ tác phẩm sẽ cảm nhận phong cách ngôn ngữ của Thiền. Ngôn ngữ sống động, đầy tính chất nghịch lý, với những hình tượng và ý tưởng bất ngờ; phiên dịch trực tiếp từ nguồn đã là điều khó, ở đây qua nhiều lớp trung gian tất khó tránh khỏi điều được gọi là “tam sao thất bản”. Ngôn ngữ Hán cổ, ngay dù phiên dịch lại Hoa ngữ hiện đại, khá nhiều trường hợp nghe ra ngây ngô, huống nữa dịch sang tiếng Anh, rồi từ tiếng Anh dịch sang tiếng Việt.
Nhắc lại điều này để thấy rằng trong khi dịch từ Anh sang Việt những Thiền ngữ, Thiền thoại được dẫn trong các tập Thiền luận của Suzuki mà không biết đến xuất xứ của chúng, tức phong cách ngôn ngữ Hán cổ của Thiền gia, bản dịch không chỉ phạm sai lầm không thể tránh, mà còn khiến độc giả hiểu lệch lạc, hay cảm xúc hời hợt, những điều mà tác giả Suzuki muốn giới thiệu… Đây là lý do khiến dịch giả cần phải cẩn thận duyệt lại bản dịch cách đây gần nửa thế kỷ”.
Thế hệ chúng tôi sinh sau 1975, tiếp xúc với những nguồn sách kinh điển bị đứt đoạn một thời gian. Khi đọc được những tác phẩm này ở lứa tuổi 18, đôi mươi không hiểu gì mấy, nhưng rất thấm thía với những lời chỉ bày về việc giải thoát khỏi đau khổ, triền phược, cùng những mâu thuẫn xung đột nội tâm giằng xé hàng ngày của lứa tuổi bắt đầu ý thức hơn về sự hiện hữu và tự do. Đọc Thiền luận thời tuổi trẻ nhất định là khác với tuổi 40, và lại càng thấy êm đềm hơn khi ở tuổi 70. Như câu kệ của sư Thanh Nguyên Duy Tín: “Sãi tôi, ba mươi năm trước khi chưa học Thiền, thấy núi là núi, thấy nước là nước. Sau nhân theo bậc thiện tri thức chỉ cho chỗ vào, thấy núi chẳng phải núi, thấy nước chẳng phải nước. Rồi nay thể nhập chốn yên vui tịch tĩnh, y nhiên, thấy núi chỉ là núi, thấy nước chỉ là nước”.
Lời lẽ tưởng mông lung vậy mà rất thật, như một bàn tay vỗ về cho những cơn xung đột, tranh đua giữa dòng sống này ở trong ta hàng ngày, trở nên dịu êm, thay đổi tâm tưởng của ta chỉ trong một khoảnh khắc.
Thiền luận nên là một bộ sách gối đầu giường cho tất cả chúng ta, những chúng sinh khắc khoải triền miên trong vòng sanh tử với đầy dục vọng, chỉ một lần dừng lại, để nhìn thấy mình.
Ngân Hà
Theo TGTT
Có thể bạn quan tâm
La cà mắm miền Tây
Nguyễn Thanh Việt – Người tị nạn
Xuất bản Tập bản đồ ở ĐH Yale, vạch điểm sai của sử gia TQ về Biển Đông
Xét nghiệm máu tầm soát sớm hơn 50 bệnh ung thư
Phim Việt chiếu tết năm nay
Tags:suzukithiền luận
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này