19:39 - 24/11/2017
Điểm sách: Xứ sở những cô gái đi xe máy mặc áo khoác hoa của Juli Zeh
“Như một ánh chớp, ngôn ngữ chụp ngay lấy hiện tượng, nuốt trôi, tiêu hoá và bắn ra thành khái niệm chính xác: đội quân cướp nhà băng sặc sỡ. Tôi hoan hỉ ngắm nghía khái niệm từ mọi hướng: tuyệt diệu, chuẩn không cần chỉnh”.
Đó là cảm xúc của tác giả khi lần đầu nhìn thấy phụ nữ Việt Nam lái xe vào giờ cao điểm.
Năm 2010, nhà văn người Đức Juli Zeh được viện Goethe mời. Ngay khi vừa mới đến, Juli Zeh cùng chồng với ba tuần ở Việt Nam, mang theo balô chất đầy đồ đạc, tận dụng mọi phương tiện có thể, rong ruổi trên những cung đường mà họ vạch riêng cho mình.
Đầu tiên vợ chồng Zeh lang thang khắp Hà Nội, đứng nhìn những toà nhà cao tầng mọc lên trên những khu đất vàng (nơi còn những con trâu ngơ ngác gặm cỏ), nếm khói bụi cũng như “tận hưởng” cảnh kẹt xe máy kéo dài hàng giờ và vô tình góp mặt vào đám đông đang trầm trồ trước những dây đèn trang trí cho đại lễ 1.000 năm Thăng Long, và chứng kiến hàng trăm kiểu sống và kinh doanh của người Hà Nội. Chưa hẳn đã thích nghi với Hà Nội, cả hai tiếp tục di chuyển đến các tỉnh khác của miền Bắc. Thưởng ngoạn vịnh Hạ Long bằng thuyền gỗ rồi chạy xe máy vượt đèo ở Lai Châu, từ miền biển tới vùng núi non, Zeh nhận ra rằng người Việt rất nghèo nhưng người nghèo vẫn hạnh phúc và lạc quan, nhưng có cũng có nhiều người rất giàu và điều kỳ lạ là họ không ngại phô trương sự giàu có của mình trước cái nghèo của người khác.
Không thể đến được Huế và Đà Nẵng vì bão lớn hoành hành, Juli Zeh cảm nhận những thay đổi giữa Hà Nội và Hội An, ngỡ ngàng nhìn người dân phố cổ vẫn vui vẻ dù cho đường phố ngập úng và nước tràn cả vào nhà. Tiếp đó, Zeh để lại dấu chân trên một vài hòn đảo ở Nam Trung bộ, những hòn đảo đang được khai thác triệt để cho du lịch. Cuối cùng họ kết thúc chuyến đi tại thành phố lớn nhất nước, chính Zeh vẫn thích gọi với cái tên Sài Gòn, nhưng thất vọng nhận ra nó không còn cổ kính nên thơ như hình dung, thay vào đó như cô miêu tả: “Tuy nhiên những kiến trúc Pháp thì đã biến mất (việc phá những phần còn lại thì đang được Vincom và đối tác phăng phăng tiến hành), còn những toà nhà cao ốc thì vẫn chưa thực sự xuất hiện”. Với ý niệm của người phương Tây về châu Á, đồng thời qua góc nhìn của một nhà văn, tiến sĩ luật và nhà hoạt động xã hội thì Việt Nam luôn gợi lên những ham muốn được tìm hiểu trong Juli Zeh.
Pha trộn giữa yếu tố phê phán cùng giọng văn châm biếm, Xứ sở những cô gái đi xe máy mặc áo khoác hoa, tiêu đề là những người cô gái mặc cùng loại áo chống nắng khi lái xe hai bánh trên đường phố, gợi ngay cho người đọc một cái nhìn hết sức hóm hỉnh và lạc quan của tinh thần người Việt. Nhưng đằng sau hình ảnh đó, cuốn sách lột tả chân thực về một thực thể xã hội Việt Nam ngày nay, một xã hội mà tác giả, đại diện cho người phương Tây luôn phải thốt lên tự hỏi là nó đã vận hành như thế nào.
Dù phải giật mình vì khám phá ra Việt Nam không có tàu điện ngầm, không có tàu điện trên cao, không có các đường dành riêng cho từng loại phương tiện, nhưng Zeh miêu tả cảnh xe cộ lưu thông trông như một dòng sông, một “tác phẩm nghệ thuật” mà nó cứ nhập vào, tách ra không tuân theo một quy tắc nào và xe đạp vẫn vô tư chạy bên cạnh xe buýt. Ngẫm nghĩ về những dự án cao ốc được khởi công, tác giả liền đặt ra câu hỏi người Việt Nam nào sẽ sở hữu những căn hộ đắt đỏ, đến người Đức cũng phải giật mình sau khi chúng hoàn thành? Cô còn đặc biệt chỉ ra sự lạc quan của người Việt từ đâu mà có, mặc cho sự nghèo khó và thiếu thốn của nhiều tầng lớp đang diễn ra hàng ngày? Tại sao người Việt lại muốn sinh nhiều con, trong khi câu chuyên về trẻ em ở Đức là vấn đề gai góc liên quan đến sự ổn định lẫn khủng hoảng?
Juli Zeh ghi lại rất nhiều điều mà cô chứng kiến và luôn đặt một câu hỏi phía sau, tất nhiên với cách dùng ngôn ngữ thông minh thì trong số những câu hỏi đó đã là một câu trả lời. Chính vì vậy với văn phong hóm hỉnh và cách viết nhiều tầng nghĩa một bức tranh rất Việt Nam, cả về hữu hình lẫn vô hình được bày ra chỉ với 145 trang sách của Juli Zeh.
Sách do Đinh Bá Anh dịch, NXB Tri Thức và First News ấn hành tháng 11/2017.
Hữu Nam
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này