10:14 - 09/12/2018
Nghĩ về đạo đức trong giáo dục qua sách của John Dewey
Cuốn sách là một sản phẩm tinh hoa về đề tài đạo đức trong giáo dục đã ra mắt độc giả phương Tây hơn 100 năm trước.
Với tựa gốc Moral principles in education với lần xuất bản đầu tiên vào năm 1909, đến nay cuốn sách của nhà giáo dục Hoa Kỳ John Dewey vẫn mang đậm giá trị cốt lõi cho xu hướng giáo dục hiện đại thế kỷ 21.
Với quan điểm, chính trị và giáo dục là trách nhiệm của toàn dân, John Dewey nhấn mạnh rằng, “việc dạy dỗ trẻ em là mục tiêu của toàn xã hội chứ không riêng gì nhà trường.Cụ thể trường học là một thể chế được xã hội dựng lên để thực hiện một chức năng đặc thù – duy trì đời sống và tiến bộ xã hội.Trách nhiệm giáo dục đạo đức của nhà trường, của người lãnh đạo, cũng là trách nhiệm với toàn xã hội. Qua đó giáo dục đạo đức cho trẻ em bắt buộc phải có một bộ nguyên tắc, dù ở trường học, tại gia hay nơi công cộng”.
Dựa trên nền tảng nước Mỹ là một xã hội dân chủ, Dewey khẳng định trẻ em ngay từ nhỏ phải được xem là một thành viên của xã hội đó. Về mọi phương diện, trẻ cần được dạy dỗ về bộ quy tắc đạo đức chung với những gì mà xã hội dân chủ cần đáp ứng, những người dạy dỗ cần giúp trẻ nhận thấy phải có trách nhiệm với việc mình làm, biết đưa ra những suy nghĩ và hành động độc lập, cư xử ngay thẳng, biết lãnh đạo và giúp đỡ người khác.
Tương tự như phương pháp giáo dục Montessori là đề cao khả năng lập luận và tiếp nhận đạo đức của mỗi đứa trẻ trong môi trường giáo dục tự do, Dewey kịch liệt phản đối những hình thức giáo dục rập khuôn ở trường học. Vì vậy trong tác phẩm của mình, ông cho rằng cần có một thiết chế hội đồng trường học đủ kiên nhẫn và sáng tạo để tìm ra những phương pháp giáo dục luôn đổi mới, phù hợp theo sự chuyển động không ngừng của xã hội hiện đại. Với nhiều năm giảng dạy, tác giả cũng hiểu rằng những xu hướng bất lợi trong giáo dục có thể hạn chế tương lai của một đứa trẻ, nếu như đứa trẻ đó không vượt qua được nỗi sợ hãi, thụ động trong việc chia sẻ kiến thức và không dám cạnh tranh. Hoặc ngược lại, một đứa trẻ quá ganh đua có thể trở nên tự mãn và mù quáng.Điều này được quyết định trong việc rèn luyện đạo đức từ phương pháp giảng dạy.Dewey cho rằng, các phương pháp đó phải đủ yếu tố để nuôi dưỡng tinh thần xã hội trong một đứa trẻ, những động cơ và tiêu chuẩn mang tính cá nhân tích cực cần phải được ghi nhận. “Người thầy phải bám sát tính cách trẻ để tìm kiếm tác dụng kích thích để đam mê học tập”.
Để tránh cho trường học trở nên nghèo nàn, lạc hậu so với bước tiến cần có của một xã hội, theo John Dewey, cần áp dụng tiêu chuẩn xã hội về giá trị đạo đức vào trường học. Học sinh thay vì chỉ tập trung vào kiến thức được nhồi nhét mỗi ngày, chúng cần phải bắt kịp xung nhịp của xã hội với một tinh thần đạo đức phù hợp.“Rèn luyện trí óc chỉ có tác dụng giáo dục thật sự chỉ khi nào nó tiêu biểu cho phản ứng lại thông tin về những tài năng cá nhân để chúng kiểm soát được
các mục tiêu xã hội”, Dewey viết.
Vì tâm huyết với những đóng góp của mình về đề tài này, John Dewey có trách nhiệm giải thích khía cạnh tâm lý của điều mà ông đã đề cập. Trước hết để giải thích về tâm lý đạo đức, ông lập luận: hành xử là sự bày tỏ về thái độ và khuynh hướng của một cá nhân, nếu như mọi hành xử hoàn toàn thoát ra khỏi những bản năng và xung lực tự nhiên, chúng ta phải biết những bản năng và xung lực này là gì và chúng có vai trò gì ở mỗi giai đoạn cụ thể trong sự phát triển của đứa trẻ. “Cũng như khi thật sự hiểu tâm lý giá trị đạo đức là gì, nhà trường mới tìm ra cách hướng đến một mục tiêu bền vững trong công việc dạy dỗ học sinh. Còn nếu thờ ơ với nguyên tắc này, sẽ là “bộc lộ sự sao chép máy móc” về hành vi đạo đức. Sự sao chép đó cũng “sẽ giết chết về mặt đạo đức”, Dewey nhấn mạnh.
Sách được Domino Book và NXB Đà Nẵng ấn hành tháng 11/2018, có bán trên hệ thống phát hành sách cả nước.
Lê Hữu Nam (theo TGTT)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này