08:27 - 29/11/2015
Rắc rối gấp đôi
Thứ sáu vừa rồi, các học sinh lớp 4 ở John Muir và tôi đã có một buổi nói chuyện dài về đề tài bản tính cá nhân.
Tôi đã đọc câu chuyện của Phillip Cam, Rắc rối gấp đôi (Double Trouble), kể về một chú người máy tên Algernon, đã lần lượt bị thay thế tất cả các bộ phận cho đến khi không còn lại bộ phận ban đầu nào cả. Công ty người máy đã làm ra một chú người máy mới từ những bộ phận cũ đó và một vấn đề nan giải nảy sinh từ đây. Vậy thì ai trong hai chú người máy mới là Algernon thật?
Các em học sinh đã đặt ra nhiều câu hỏi về việc đâu mới là chú người máy tạo nên Algernon thật và về đạo đức trong những hành động của công ty người máy. Các em bình chọn câu hỏi mở màn cho buổi trò chuyện là:
– Liệu Algernon “thật” là chú người máy đã bị thay thế dần các bộ phận hay là chú người máy được tạo ra từ những bộ phận ban đầu?
Các em học sinh đặt ra nhiều câu hỏi về việc:
– Cái gì khiến cho một chú người máy trở thành chú người máy cụ thể đó (suy nghĩ? ký ức? cùng một cơ thể?) và liệu bất cứ ai trong chúng ta có thật sự giữ được cùng một bản tính qua thời gian?
Tôi giảng cho các em về nghịch lý “con tàu của Theseus” nổi tiếng [1] và các học sinh hoàn toàn mâu thuẫn nhau trong việc quyết định xem con tàu đã được thay thế tất cả các tấm ván đóng tàu có còn là con tàu của Theseus nữa hay không. Nếu không phải thì đến khi nào nó không còn là con tàu của Theseus nữa? Khi thay một tấm ván? Mười tấm ván? Một nửa số ván tàu? Hay ba phần tư số ván tàu?
Cuối cùng, chúng tôi kết thúc với một buổi trò chuyện dài về chủ đề:
– Nếu tôi đổi não cho một học sinh thì liệu tôi có còn là “tiến sĩ Jana” hay học sinh đó sẽ trở thành tiến sĩ Jana?
Hầu hết các em dường như đều kết luận rằng học sinh đó sẽ là tiến sĩ Jana và tôi trở thành em học sinh đó. Nhưng một số lại nói rằng khi đó tôi không là tiến sĩ Jana hay em học sinh mà sẽ trở thành một bản thể thứ ba nào đó với cơ thể của tiến sĩ Jana (trừ bộ não) và não của em học sinh, bởi vì, như một học sinh nói: “Cô sẽ vẫn có một số bản năng cơ thể và những cử động thật sự là của tiến sĩ Jana chứ không phải của em học sinh”.
– Vậy thì cái gì làm cho chúng ta trở thành con người như chúng ta đang là? Các em học sinh nhận ra rằng đó là một câu hỏi thật sự rất phức tạp và khó trả lời.
Vấn đề cái gì tạo nên con người như chúng ta hiện nay và liệu ta có còn là con người đó không nếu có những thay đổi to lớn dường như luôn khơi gợi được một buổi trò chuyện sâu sắc và đầy ý nghĩa.
Ca Dao (chuyển ngữ)
[1] Nghịch lý nói rằng nếu bạn thay thế từng phần của một con tàu cho đến khi thay thế toàn bộ thì con tàu đó có còn là nó không hay là một con tàu mới? Nếu lấy tất cả các bộ phận cũ đã được tháo rời ra để ghép lại tạo thành một con tàu thứ hai thì đâu mới là con tàu gốc?
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này