07:55 - 19/03/2016
Cá tra vào Mỹ vẫn khó trăm bề
Với thực trạng như hiện nay, ông Minh thừa biết doanh nghiệp của mình rất khó đạt các tiêu chuẩn khi Mỹ tiến hành sang thanh kiểm tra.
Cơ quan Kiểm tra và an toàn thực phẩm (FSIS) của bộ Nông nghiệp Mỹ vừa công nhận thêm 22 cơ sở chế biến cá tra, basa của Việt Nam, nâng tổng số lên 45 cơ sở được phép xuất khẩu mặt hàng này sang thị trường Mỹ.
Nhưng hoàn toàn không dễ, vì phía Mỹ đưa ra quá nhiều tiêu chuẩn mà các doanh nghiệp Việt Nam khó đạt tới.
Việc chấp thuận cho các nhà máy cá tra Việt Nam bán hàng cho thấy, bước đầu phía Mỹ đã công nhận quy trình sản xuất, chế biến, vận chuyển cá tra Việt Nam tương đồng với nghề nuôi cá da trơn của Mỹ.
Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp lại đang lo ngại dù chấp thuận như vậy nhưng trong quá trình thanh kiểm tra sắp tới, sẽ có ít doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn để xuất hàng vào Mỹ…
Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thuỷ sản (Nafiqad), cho biết sau quyết định công nhận của FSIS, con cá tra Việt Nam sẽ được phép xuất khẩu vào thị trường Mỹ trong thời gian chuyển tiếp (từ 1/3/2016 đến 31/8/2017).
Trong giai đoạn này, phía Mỹ sẽ đưa ra các bộ tiêu chuẩn và yêu cầu các doanh nghiệp áp dụng, nếu cơ sở nào không đạt sẽ bị loại và chương trình thanh kiểm tra các lô hàng cá tra nhập vào Mỹ chính thức áp dụng từ ngày 15/4/2016 (tính theo ngày lô hàng đến cảng của Mỹ) tới đây.
Nội dung kiểm tra sẽ bao gồm việc vi phạm các yêu cầu về ghi nhãn (tên thương mại, khối lượng tịnh) hoặc kết quả kiểm tra điều kiện vệ sinh lô hàng, chỉ tiêu hoá chất kháng sinh không phù hợp quy định của Mỹ sẽ không được thông quan.
Ngổn ngang trăm mối
FSIS quy định rõ trong thời gian chuyển tiếp 18 tháng, nếu doanh nghiệp nào, thậm chí là cấp quản lý ở tầm quốc gia (tức Nafiqad) mà không chứng minh được các điều kiện tương đồng với ngành nuôi cá tra của Mỹ thì sẽ không thể xuất khẩu tiếp được.
Cộng đồng doanh nghiệp nhận định đây là điểm khó nhất trong chương trình thanh tra cá da trơn nhập khẩu của Mỹ.
Bởi bước đầu, họ vẫn công nhận cho hàng vào, nhưng trong thời gian chờ được công nhận chính thức vào đầu tháng 9/2017, họ sẽ tiến hành kiểm tra lô hàng, kiểm tra cơ sở chế biến, vùng nuôi, con giống, thức ăn, vận chuyển, kho lạnh… để đánh giá tương đồng.
Và với thực trạng hiện nay, ít doanh nghiệp Việt Nam nào đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của họ.
Ông N.V Minh, chủ một doanh nghiệp xuất khẩu cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long có tên trong danh sách 45 cơ sở mà FSIS công nhận, cho biết xây nhà máy chế biến cá tra cách nay bốn năm.
Công ty chỉ đủ khả năng chủ động nguyên liệu được 20%, còn lại vay tiền ngân hàng làm vốn lưu động mua nguyên liệu bên ngoài về chế biến, xuất khẩu.
Công ty cũng không có trại cá giống, không có nhà máy thức ăn, không có kho lạnh mà phải đi thuê, mua đứt bán đoạn.
Với thực trạng như hiện nay, ông Minh thừa biết doanh nghiệp của mình rất khó đạt các tiêu chuẩn khi Mỹ tiến hành sang thanh kiểm tra.
“Không chỉ nhà máy của tui mà có đến 80 – 90% các cơ sở được công nhận sẽ không đáp ứng đầy đủ tất cả các tiêu chuẩn”, ông Minh bảo vậy.
Trên bình diện chung, con cá tra Việt Nam đang “cõng” rất nhiều các tiêu chuẩn quốc tế, chẳng hạn như tiêu chuẩn “Thực hành nuôi trồng thuỷ sản tốt – BAP” của Mỹ; tiêu chuẩn “Hội đồng quản lý nuôi trồng thuỷ sản – ASC” của châu Âu; tiêu chuẩn “Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu – Global GAP”; tiêu chuẩn “Hiệp hội các nhà bán lẻ Anh – BRC” và tiêu chuẩn VietGAP.
Các nhà máy chế biến cá cũng lần lượt lấy được các chứng nhận ngặt nghèo nhất mà thế giới đang áp dụng như HACCP, ASC, BAP, BRC và ISO 22000.
Tuy vậy, xét ở góc độ riêng lẻ, không phải doanh nghiệp nào cũng đạt hết các tiêu chuẩn trên. Theo đại diện hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), hiện nay, ngành thuỷ sản, trong đó có con cá da trơn của Mỹ đang áp dụng tiêu chuẩn BAP.
Các tiêu chuẩn đánh giá của BAP mà Việt Nam đang áp dụng bao gồm con giống, nhà máy thức ăn, vùng nuôi, nhà máy chế biến và sắp tới là kho lạnh.
Mỗi tiêu chuẩn quy định 1 “sao”, doanh nghiệp nào đạt bao nhiêu tiêu chuẩn thì được cấp chứng nhận bấy nhiêu “sao” và tất cả đều được công bố trên trang web quản lý ngành của Mỹ. Hiện, Việt Nam chỉ có một vài doanh nghiệp đạt tất cả các tiêu chuẩn này.
Chạy nước rút
Trước thực trạng như vậy, nên trong vài tuần gần đây, thị trường bắt đầu xuất hiện tình trạng các doanh nghiệp bắt đầu “chạy” để cho đủ các chỉ tiêu.
Có doanh nghiệp chưa nắm cơ sở giống thì chạy tìm kiếm hoặc liên kết với cơ sở đã có để có giấy chứng nhận thêm “sao”.
Doanh nghiệp nào chưa có vùng nuôi, chưa có nhà máy hoặc kho lạnh cũng phải nháo nhào tìm mọi cách cho đạt. Giám đốc một doanh nghiệp nói sau khi được FSIS công nhận, công ty nhìn lại và thấy tất cả đều “chưa có gì” nên phải làm lại.
Đầu tiên là phải bố trí, thiết kế, sắp đặt lại nhà máy cho đạt tiêu chuẩn. Kế đến là liên kết với doanh nghiệp có vùng nuôi, con giống, nhà máy thức ăn để lấy được giấy chứng nhận.
“Chúng tôi không có năng lực để đầu tư như các doanh nghiệp lớn nên phải chứng minh qua con đường liên kết với đơn vị khác”, vị giám đốc trên thừa nhận.
Trong thời gian 18 tháng tới đây, có thể là ở bất kỳ tháng nào, quý nào, FSIS cử người qua Việt Nam tiến hành các đợt kiểm tra trực tiếp từng cơ sở nên những lo lắng của cộng đồng doanh nghiệp cá tra là không thừa.
Có thể, FSIS kiểm tra đột xuất vùng nuôi, cơ sở nhân giống hay nhà máy chế biến. Do đó, để tránh bị loại, các doanh nghiệp phải chủ động rà soát hệ thống tự kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm với cá tra chế biến, đáp ứng các yêu cầu của Mỹ về hoá chất kháng sinh, kim loại nặng, thuốc trừ sâu, vi sinh vật.
Ngoài ra, cần nghiên cứu kỹ các quy định về ghi nhãn, thông tin về nước xuất xứ, tên và mã số cơ sở sản xuất.
“Với việc phải bỏ ra thêm nhiều chi phí để quản lý tốt hơn thì chắc chắn, giá cá tra bán vào Mỹ phải trở lại thời kỳ ban đầu là 3,3 – 3,8 USD/kg chứ không thể thấp hơn được”, giám đốc một doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, tự tin nhận định.
Các quy định tương đồng của Mỹ đưa ra tuy khó, nhưng không phải là không làm được. Bằng chứng là sau nhiều năm, đầu tư nhiều tiền bạc, với nhiều nỗ lực, đã có doanh nghiệp đạt được 4 “sao” theo tiêu chuẩn BAP, bây giờ họ tạm thời không phải lo lắng nhiều. Tới đây, chưa tính chi phí bỏ ra để kiểm tra tại Việt Nam, nội chi phí cho chương trình giám sát con cá tra của Việt Nam ngay tại Mỹ, theo tính toán thì phía Mỹ phải bỏ ra ít nhất là 20 cent cho mỗi kg cá. Giá cá tra bán đến người tiêu dùng Mỹ, tất nhiên phải ngang bằng giá cá da trơn nuôi tại Mỹ chứ không thế thấp hơn so với trước đây được. Doanh nghiệp Việt Nam khẳng chương trình giám sát của Mỹ cũng sẽ giúp nghề nuôi cá tra đi vào chuyên nghiệp và bền vững hơn, tới đây chất lượng cá tra vào Mỹ và giá cá tra Việt Nam sẽ được nâng lên đáng kể.
Đặng Hoàng
Thế Giới Tiếp Thị
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này