08:09 - 11/03/2016
Lên voi rồi xuống chó vì dầu
Không thể ngồi chờ giá dầu hồi phục, vì chưa biết đến lúc nào, một số nền kinh tế phải tìm cách ứng biến.
Giá dầu giảm khiến cho nhiều nền kinh tế vốn phụ thuộc vào dầu bị thâm thủng ngân sách. Mà một khi như vậy thì điều đầu tiên là phải tìm cách để bù đắp vào khoảng trống này. Điều đầu tiên, và dễ nhất, chính là đi vay tiền.
70% ngân sách quốc gia, với khoảng 90% kim ngạch xuất khẩu, của Nigeria là từ dầu. Đồng nội tệ nước này là naira đang mất giá, nhưng chính quyền quốc gia châu Phi này vẫn cương quyết không thả nổi đồng tiền của mình.
Nigeria đã cầu viện đến quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) để có thể vay được khoản tiền 9 tỉ USD, nhằm cứu vãn nền kinh tế. Một quốc gia khác là Azerbaijan cũng đi tìm kiếm khoản vay 4 tỉ USD từ định chế tài chính này.
Không chỉ các quốc gia đang lâm vào khủng hoảng mà các tập đoàn dầu khí hùng mạnh trước đây cũng đang đứng trước cảnh khó khăn và lợi nhuận bết bát. Năm 2015, hãng BP đã công bố một khoản lỗ không mong đợi lên đến 6,5 tỉ USD, một trong những sự thua lỗ tồi tệ nhất trong lịch sử của hãng, theo Economist.
Một loạt các hãng danh tiếng từ Chevron đến Exxon Mobil của Mỹ cũng thê thảm. Chevron vẫn còn “ăn nên làm ra” khi có lãi tới 4,2 tỉ USD trong năm 2015, nhưng nếu đặt bên con số 19,2 tỉ USD năm 2014 thì mới thấy mức giảm ghê gớm đến chừng nào.
Hãng dầu lớn nhất Mỹ là Exxon Mobil thì vẫn còn lợi nhuận khá tốt là 16,2 tỉ USD năm 2015, nhưng nếu so với năm trước đó thì con số trên đã giảm đi một nửa.
Lợi nhuận của Shell cũng rớt xuống hơn 50% trong năm qua. Nếu năm 2014 hãng kiếm được khoảng 22 tỉ USD, thì năm 2015 con số này chỉ còn chừng đâu đó hơn 10 tỉ.
Gazprom của Nga cũng chịu một năm tệ hại từ giá dầu đến lệnh cấm vận cho đến đồng rúp yếu, nên lợi nhuận mất đâu chừng 70%. Vay tiền đang là một giải pháp của các công ty này bên cạnh giải pháp cắt giảm nhân sự, chi phí, hoãn đầu tư, giảm chi tiêu…
Và thêm một hệ quả nữa là bị các hãng đánh giá tín nhiệm hạ bậc. Vay tiền đâu có dễ, mà có vay được thì cũng phải chịu rất nhiều điều kiện ràng buộc, cho nên một số nền kinh tế đang bắt đầu đối phó bằng cách chuyển đổi kinh tế.
Nga, nơi 50% ngân sách phụ thuộc vào dầu đang lao đao. Cú đánh mạnh mới nhất là từ tổ chức xếp hạng tín dụng Moody’s cảnh báo sẽ hạ mức xếp hạng tín nhiệm trái phiếu chính phủ nước này là “vô giá trị”, còn đồng rúp thì tiếp tục đà mất giá.
Kinh tế Nga đang giữa muôn trùng vây, một phần bởi giá dầu, phần vì cấm vận, lại phải cáng đáng chi phí cho cuộc chiến ở Syria.
Giá dầu đang được dự toán là 50 USD cho năm 2016, nhưng giờ chỉ xoay quanh 30 USD, nên thâm hụt năm nay chắc chắn sẽ lớn. Cho nên, kế hoạch chuyển đổi kinh tế là phải làm. Mà để xuất khẩu các mặt hàng khác thì cần phải phá giá đồng tiền, và rất có thể một cuộc chiến tiền tệ sẽ diễn ra trên diện rộng, và kinh tế thế giới sẽ lại rơi vào một vòng xoáy mới.
Arập Saudi, nơi nguồn thu ngân sách phần lớn nhờ dầu, vẫn cương quyết không giảm sản lượng, bất chấp ngân sách đã thâm hụt. Nước này công bố con số thâm hụt là 98 tỉ USD, nhưng ước tính của IMF thì lên tới 140 tỉ USD. Dầu mỏ mỗi năm mang về cho nước này khoảng 335 tỉ USD, đóng góp gần 50% GDP.
Trong tháng 3 này, quốc gia Trung Đông này dự kiến sẽ công bố chương trình Chuyển đổi kinh tế quốc gia, theo đó sẽ tổ chức lại nền kinh tế nước này, đẩy nhanh quá trình đa dạng hoá kinh tế. Và đấy là mảnh đất màu mỡ cho các tổ chức tư vấn quốc tế từ McKinsey, BCG đến Deloitte…
Các chuyên gia dự đoán Arập Saudi sẽ là nơi mà thị trường tư vấn phát triển thuộc hàng nhất thế giới, khi các công ty nước này sẽ phải chi chừng 1,3 tỉ USD phí này, một mức tăng lên đến 60% so với chừng bốn năm trước đó.
Hồi cuối năm 2014, giá dầu đang được giao dịch ở mức 90 USD. Để điều chỉnh với mức giá giảm sâu như hiện tại, chính phủ đang phải cắt giảm chi tiêu, ngưng các dự án, sử dụng đến dự trữ ngoại hối và phát hành vay nợ để chi trả cho khoản thâm hụt ngân sách đang ngày một nhiều.
Cho nên chính sách chuyển đổi kinh tế này đang cho là đi tìm kiếm đầu tư tư nhân và khiến các bộ ngành trở nên minh bạch hơn, và đa dạng ngành nghề hơn thay vì phụ thuộc vào dâu mỏ quá lớn.
Một báo cáo hồi tháng 12 năm ngoái của McKinsey đưa ra con số Arập Saudi cần đến nguồn đầu tư 4.000 tỉ USD để có thể đẩy mạnh tăng năng suất và việc làm chứ không thể chờ giá dầu hồi phục được.
Cho nên các nhà tư vấn mới có đất diễn để giúp các công ty nước này cắt giảm chi phí lại, cũng như giúp các công ty phát hành IPO, cổ phần hoá…
Nước này có chừng 30 triệu dân, với nhiều người trẻ, cho nên giá dầu giảm thì chính phủ vẫn phải tìm cách giải quyết công ăn việc làm cho dân chúng. Vì thế, quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế đang được đẩy mạnh, từ 10 – 20 năm theo lộ trình, lên còn chừng 3 – 5 năm mà thôi.
Ấy là cách làm của nhà giàu, vốn có của ăn của để lâu nay, chứ như nhiều nền kinh tế khác thì e là khó.
Phi Tuấn
Thế Giới Tiếp Thị
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này