14:36 - 15/04/2016
Virus Zika: Sợ gì con số
Hai ca nhiễm virus Zika đầu tiên tại nước ta tuần qua đã làm không ít người lo sợ, đặc biệt với phụ nữ, bởi nó liên quan đến tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh.
Trên cộng đồng mạng, người ta thấy hình ảnh những em bé đầu nhỏ ở Brazil (nơi bùng phát Zika) với nhiều status hốt hoảng và lo lắng.
Rubella bẩm sinh đáng sợ hơn virus Zika
Dù cho biến chứng đầu nhỏ trẻ sơ sinh và virus Zika được nói nhiều, nhưng đến nay y học vẫn chưa chắc chắn mối liên hệ này.
BS Trương Hữu Khanh, trưởng khoa nhiễm bệnh viện Nhi Đồng 1 TPHCM, nói: “Phụ nữ nhiễm virus trong giai đoạn mang thai đều có khả năng bị dị tật thai nhi chứ không riêng gì Zika”.
Trong khi đó, TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, giám đốc bệnh viện Hùng Vương, trấn an: “Không phải thai phụ nào nhiễm Zika cũng sinh con đầu nhỏ. Mặt khác, tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh có thể do nhiều nguyên nhân khác ngoài Zika”.
Một nghiên cứu công bố trên tờ The Lancet hồi tháng qua xác nhận điều này. Quan sát đợt bùng phát Zika ở French Polynesia từ tháng 9/2013 – 7/2015, người ta thấy tỷ lệ mẹ nhiễm Zika trong ba tháng đầu thai kỳ sinh con tật đầu nhỏ chỉ là… 1%!
“Không nên hoảng loạn vì Zika mà nên lo sợ rubella bẩm sinh”, BS Khanh khẳng định.
Đúng thế, thống kê cho thấy tỷ lệ bị bệnh tim bẩm sinh, điếc và chậm phát triển tâm thần ở trẻ có mẹ nhiễm rubella trong ba tháng đầu thai kỳ thay đổi từ 38 – 100%.
Thật ra công chúng hoảng sợ Zika cũng bình thường, bởi con người thường tiếp nhận nguy cơ một cách chọn lọc: những nguy cơ mới xuất hiện, nguồn gốc xa lạ, xảy ra trên phụ nữ hoặc trẻ em thường gây hoảng sợ cho con người nhiều hơn những nguy cơ cũ, nguồn gốc quen thuộc và xảy ra phổ biến.
Bởi thế, dù virus Zika và virus gây bệnh xuất huyết đều do muỗi Aedes aegypty truyền bệnh, nhưng con người vẫn “xem thường” sốt xuất huyết hơn, vì bệnh này đã “nhẵn mặt” nhiều năm nay, dù mỗi năm theo tổ chức Y tế thế giới (WHO) có 500.000 ca sốt xuất huyết nặng trên toàn cầu và 2,5% số đó tử vong.
Một so sánh khác, tuần qua thông tin từ bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM cho thấy, số người bị chó cắn đi chích ngừa dại tăng cao vì mùa nóng đang cao điểm.
Đáng cảnh giác với bệnh dại vì đến nay y học không có thuốc nào chữa được bệnh này. Một khi bệnh nhân phát bệnh, nguy cơ tử vong là 100%.
Nhưng không phải ai cũng nhận thức đúng về nguy cơ bệnh dại. Mới đây một phụ nữ mang thai tại Thanh Hoá đã tử vong vì bệnh này do chủ quan không đi chích ngừa khi bị chó cắn.
Thời gian qua, bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM cũng ghi nhận vài ca tử vong vì bệnh dại, đa phần bệnh nhân cho rằng bệnh này… không đáng sợ.
Hiểu đúng con số
Để diễn đạt nguy cơ mắc bệnh người ta hay dùng tỷ lệ phần trăm. Thoạt nhìn, không có gì đơn giản hơn con số này. Nói thuốc lá giết chết 50% người sử dụng nó, có nghĩa cứ 100 người hút thuốc có 50 người chết vì thuốc lá.
Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu con số phần trăm. Một khảo sát ở Đức cho thấy chỉ hơn một nửa dân số (54%) hiểu được phần trăm là gì.
Nhưng không có gì hoảng hốt bởi nhiều thứ tưởng chừng đơn giản hoá ra không đơn giản chút nào. Một bác sĩ nói với chúng ta thuốc trầm cảm gây ra rối loạn tình dục (rối loạn khoái cảm, xuất tinh đau) trong 40% ca bệnh.
Nhưng điều đó có nghĩa là gì? Người dùng thuốc sẽ có 40% rối loạn tình dục nhiều hơn so với người không dùng thuốc, hay 40% số người sử dụng thuốc sẽ có rối loạn này?
Thật ra, theo các nhà xác suất thống kê, để biết được chính xác về một nguy cơ sức khoẻ, người ta không nên dựa vào bản thân một con số mà hãy đặt nó trong bối cảnh chung.
Nghiên cứu tại Anh trong năm qua cho thấy người lớn tuổi nếu sống gần nơi ồn ào, vì các phương tiện giao thông sẽ có nguy cơ chết vì đột quỵ não nhiều hơn 4% so với người sống ở nơi yên tĩnh.
Nghe ra thật đáng sợ, nhưng theo tính toán nguy cơ nhồi máu cơ tim cho một người 50 tuổi trong vòng mười năm tiếp theo là 0,4%, trong khi nguy cơ này với đột quỵ não là 0,1%.
Vậy tăng 4% nguy cơ chết vì đột quỵ não khi sống gần nơi ồn ào có là gì. Không nên quá hoảng hốt lo bán nhà phố để chuyển sang ở nơi hẻm hóc cho yên tĩnh.
Trong thực tế, công chúng cũng nên bình tĩnh trước những con số do truyền thông cung cấp, vì chúng thường được “dẫn dắt” bởi ý định của người viết.
Nói 99% thai phụ nhiễm virus Zika có cơ may sinh con bình thường mang ý nghĩa trấn an; nhưng nói ngược lại, 1% thai phụ nhiễm virus Zika có nguy cơ sinh con tật đầu nhỏ, lại có ý nghĩa hù doạ.
Nhưng nếu vẫn “mất ăn mất ngủ” trước những con số này, tham khảo ý kiến chuyên gia vẫn là giải pháp tốt nhất.
1% nguy cơ sinh con tật đầu nhỏ quả không bao nhiêu, nhưng theo Simon Cauchemez, tác giả nghiên cứu này, cũng phải cảnh giác với virút Zika, vì nó lây truyền qua muỗi nên có thể ảnh hưởng trên nhiều người.
“Nếu là 1% nguy cơ trên nhiều phụ nữ thì số trẻ tật đầu nhỏ thật… không nhỏ. Trong vụ dịch ở French Polynesia, có đến 66% dân số nhiễm virus Zika”.
Bình Yên
Thế Giới Tiếp Thị
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này