15:58 - 26/11/2018
Trung Quốc tạo được những em bé chỉnh sửa gien đầu tiên thế giới?
Một nhà khoa học Trung Quốc cho biết ông đã làm được những em bé đầu tiên trên thế giới bằng chỉnh sửa gien, đó là hai em bé sinh đôi mà ông xáo trộn DNA bằng một công cụ mới có khả năng viết lại bản đồ di truyền.
Một chuyên gia Mỹ cho biết ông đã tham gia công trình này ở Trung Quốc, việc làm mà Mỹ cấm đoán vì những thay đổi DNA có thể truyền đến những thế hệ sau và có nguy cơ đe dọa những gien khác.
Nhiều nhà khoa học hàng đầu cho biết điều này quá mất an toàn và một số người nhận định nghiên cứu của Trung Quốc là dùng người “làm chuột bạch”.
Nhà nghiên cứu He Jiankui tại Shenzhen nói ông đã chỉnh sửa phôi thai cho 7 cặp vợ chồng trong khi điều trị vô sinh, với mục tiêu không phải điều trị hay phòng ngừa một bệnh di truyền nào, mà để thử nghiệm “củng cố” một đặc tính mà một số người tự nhiên có được, đó là khả năng đề kháng với việc nhiễm HIV có thể khiến họ mắc bệnh AIDS sau này.
Ông nói những ông bố bà mẹ có liên quan đã từ chối tiết lộ danh tính hoặc trả lời phỏng vấn, ông cũng không tiết lộ họ đang sống hay làm việc ở đâu.
Không có bất kỳ xác nhận độc nhập nào về những gì He nói và điều này cũng không được công bố trong một tạp chí khoa học nào để người khác thẩm định. He tiết lộ điều này vào thứ Hai tại Hong Kong với một trong những nhà tổ chức hội nghị quốc tế về chỉnh sửa gien bắt đầu vào thứ Ba, và trước đó trong một cuộc phỏng vấn của hãng tin AP.
Ông nói: “Tôi cảm thấy có trách nhiệm mạnh mẽ đây không chỉ là công việc lần đầu mà còn là một thí dụ. Xã hội sẽ quyết định điều gì sẽ làm tiếp theo trong việc cho phép hay cấm đoán dạng khoa học như thế”.
Vài nhà khoa học rất ngạc nhiên khi nghe He tuyên bố như thế và đã lên án mạnh mẽ.
TS Kiran Musunuru, chuyên gia lĩnh vực chỉnh sửa gien của đại học Pennsylvania và biên tập viên một tạp chí di truyền nói: “Thật không ý thức… khi thực hiện một thực nghiệm trên người không chuẩn mực về đạo đức”.
Trong khi đó, TS Eric Topol, đứng đầu Scripps Research Translational Institute ở California, nói: “Chuyện này còn quá sớm vì chúng ta đang tháo gỡ những khó khăn khi thực hiện trên người. Đó là một vấn đề lớn”.
Tuy nhiên nhà di truyền học nổi tiếng George Church của đại học Harvard lại bảo vệ cố gắng chỉnh sửa gien để ngừa HIV, điều mà ông gọi là “một mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn và đang phát triển”. “Tôi nghĩ điều đó có thể chấp nhận được”, Church nói.
Trong vài năm gần đây các nhà khoa học đã khám phá được một cách khá đơn giản để chỉnh sửa gien, những đoạn DNA điều hành cơ thể. Công cụ có tên là CRISPR-cas9 có thể thao tác trên DNA để bổ sung một gien cần thiết hay gỡ bỏ một gien gây hại cho sức khỏe.
Mới đây phương pháp này được thử nghiệm trên người lớn để điều trị một số bệnh nguy hiểm và những thay đổi tỏ ra tích cực. Nhưng chỉnh sửa tinh trùng, trứng hay phôi thai là chuyện khác, bởi những thay đổi có thể truyền sang những thế hệ sau. Ở Mỹ điều này không được làm trong phòng nghiên cứu, Trung Quốc cũng cấm chỉnh sửa gien nhưng không nói rõ chỉnh sửa gien gì.
TS He Jiankui từng đến Mỹ nghiên cứu tại những đại học Rice và Stanford trước khi về nước mở một phòng thí nghiệm ở đại học Khoa học và Công nghệ phía Nam ở tỉnh Shenzhen, nơi ông cũng có hai công ty di truyền.
Nhà khoa học Mỹ đã làm việc với He về dự án này sau khi ông về nước là GS vật lý và công nghệ sinh học Michael Deem, người từng làm cố vấn nghiên cứu cho He ở đại học Rice. Nhà khoa học Trung Quốc nói ông thực hành chỉnh gien trên chuột, khỉ và phôi thai người trong phòng thí nghiệm nhiều năm nay và đang nộp đơn xin cấp bản quyền về công trình của mình.
Ông nói mình chọn chỉnh sửa phôi để ngừa HIV vì căn bệnh nhiễm trùng này là vấn đề lớn ở Trung Quốc. He cho biết ông bất hoạt CCR5, gien tạo ra một cánh cửa protein cho phép HIV xâm nhập vào tế bào và gây bệnh AIDS.
Trong nghiên cứu này, người ta chọn ra những người nam có HIV và nữ không có HIV, nhưng việc chỉnh sửa gien phôi không nhằm phòng ngừa nguy cơ lây truyền nhỏ nhoi, He nói. Những người cha bị HIV có thể được giải quyết dễ dàng khả năng truyền bệnh cho con bằng các thuốc ngừa HIV chuẩn mực, cũng có những cách đơn giản để giúp họ không làm nhiễm những đứa bé mà không làm xáo trộn gien. Nhưng chỉnh sửa gien được áp dụng cho những cặp vợ chồng khác bị nhiễm HIV, cho họ cơ hội có một đứa con không mắc bệnh này.
He đã chọn những cặp vợ chồng từ một chương trình phòng chống AIDS có tên là Baihualin ở Bắc Kinh. Người đứng đầu chương trình, có biệt danh là “Bai Hui”, cho biết ở Trung Quốc nếu người nhiễm HIV để lộ danh tính thì khả năng mất việc hay không được chăm sóc y tế là điều thường gặp.
Bình luận về công trình của He, tờ Telegraph (Anh) gọi đây là “một cú nhảy đặc biệt về khoa học và đạo đức”.
An Nhiên
(theo Tuổi Trẻ/Vietnamnet/Telegraph)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này