07:40 - 13/07/2019
Ô nhiễm trong nhà, nguy cơ sức khoẻ bị lãng quên
Trong khi ô nhiễm ngoài trời ngày càng được quan tâm nhiều vì những tác hại lên sức khoẻ, thì ô nhiễm không khí trong nhà (ONKKTN) đang bị lãng quên, dù con người có đến 90% thời gian sống trong nhà và 60% số này trong chính ngôi nhà của mình.
Gây tử vong hơn cả ô nhiễm ngoài trời
Theo ghi nhận của tổ chức Y tế thế giới (WHO) vào năm 2014, ONKKTN ảnh hưởng lên 3 tỷ người trên toàn cầu và chịu trách nhiệm cho 4,3 triệu ca tử vong sớm mỗi năm. Đa phần những nạn nhân này xảy ra ở các nước thu nhập đang phát triển, khi họ thường xuyên phải hít thở không khí độc hại do sử dụng các chất đốt rắn (than, củi, vật liệu phế thải…) trong nấu nướng.
Nhưng người dân các nước giàu có cũng không miễn trừ.Tuần qua, viện Chăm sóc sức khoẻ quốc gia (NICE) của Anh, đưa ra những khuyến cáo mới nhất về tác hại của ONKKTN. Theo TS Alan Maryon-Davism người đứng đầu uỷ ban Sức khoẻ công cộng của NICE, con người đang nhận thức nhiều về tác hại của ô nhiễm không khí ngoài trời lên sức khoẻ, nhưng lại không biết rằng chất lượng tệ hại của không khí trong nhà cũng gây nhiều hệ luỵ sức khoẻ.
Trong 4,3 triệu ca tử vong hàng năm vì ONKKTN, theo WHO, 27% ca do viêm phổi, 18% do đột quỵ não, 27% do nhồi máu cơ tim, 20% do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), và 8% do viêm phổi. Nhưng có bằng chứng cho thấy ONKKTN cũng khiến phụ nữ tăng nguy cơ sanh con nhẹ cân và gây ra bệnh ung thư vùng hầu họng, đục thuỷ tinh thể mắt. Theo WHO, ONKKTN tác động nhiều nhất lên phụ nữ mang thai, trẻ em, người già và người mắc bệnh lâu dài, vì phần lớn thời gian họ phải sống trong nhà.
Trên tờ Financial Times tháng 2.2018, bà Sara Alsén, thành viên lãnh đạo công ty Blueair Thuỵ Điển, lập luận rằng con người đang nhận thức chưa đúng về ONKKTN, vì nếu theo thống kê của WHO, 9 trong 10 người trên thế giới đang hít thở không khí ô nhiễm, dẫn đến hơn 7 triệu ca tử vong sớm mỗi năm – gấp đôi số tử vong do HIV, sốt rét và bệnh viêm não do virus cộng lại – thì ít người biết rằng trong số này chỉ có 3 triệu ca tử vong sớm do các bệnh liên quan đến ô nhiễm ngoài trời, nhưng lại có hơn 4 triệu ca do ONKKTN.
Alsén nói: “Ấy vậy mà các chính phủ lại tập trung vào ô nhiễm ngoài trời. Điều này cần phải thay đổi, và người ta phải chú ý nhiều hơn về các hoá chất làm ô nhiễm ngôi nhà chúng ta, trường học và văn phòng. Cần nhiều nghiên cứu hơn để nhận diện các phức hợp hữu cơ bay hơi trong sơn, vải vóc, chất liệu xây dựng, đồ chơi, đồ nội thất, các chất làm sạch… Nhìn chung không khí trong nhà bị ô nhiễm gấp năm lần không khí ngoài trời”.
“Hội chứng cao ốc bệnh”
Vì sao ONKKTN lại cao hơn ngoài trời? Theo các chuyên gia, đó là do trong nhà có nhiều nguồn gây ô nhiễm. ThS Đỗ Hoàng Oanh, sở Tài nguyên và môi trường TP.HCM, cho biết về cơ bản thành phần không khí trong nhà cũng giống như thành phần không khí bên ngoài, nhưng số lượng và loại chất ô nhiễm khác nhau.
ThS Oanh chia sẻ: “Các chất ô nhiễm trong nhà có nguồn gốc chủ yếu từ vật liệu xây dựng, thiết bị sưởi ấm, máy lạnh, hoạt động đun nấu; vật liệu che phủ (sơn tường, véc-ni); sản phẩm bảo trì và tẩy rửa (xà bông, bột giặt); khói thuốc lá; bụi và lông từ thú vật; phấn hoa, mạt, mốc, nấm và vi khuẩn. Bản thân nhiệt độ và độ ẩm cao cũng có thể làm tăng nồng độcủa một số chất ô nhiễm”.
Chưa có nghiên cứu nào về ONKKTN ở Việt Nam, nhưng trước sự bùng phát xây dựng, đặc biệt là sự ra đời ngày càng nhiều các cao ốc ở những đô thị lớn, nguy cơ sức khoẻ này là có thật. Trong một điều tra ở mười chung cư Hà Nội, trung tâm Khoa học môi trường và phát triển bền vững phát hiện có đến hơn 70% cư dân phàn nàn về tình trạng ô nhiễm không khí nơi họ ở. Khi khảo sát hai toà cao ốc, trung tâm này cũng nhận thấy nhiều người bị nổi mẩn ngứa, mệt mỏi, và các triệu chứng này biến mất khi nhân viên ở đó nghỉ cuối tuần hoặc nghỉ phép dài ngày.
Tại các nước phát triển, từ lâu người ta đã nói đến một vấn đề sức khoẻ có tên “Hội chứng cao ốc bệnh” (Sick Building Syndrome), để chỉ những vấn đề sức khoẻ (kích thích mắt, mũi, họng; nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi; bệnh tim, hô hấp, ung thư) cho những con người sống ở đó. Theo cơ quan Bảo vệ môi trường (EPA) Hoa Kỳ, chất lượng không khí bên trong một toà nhà có thể còn tệ hơn cả không khí ngoài trời, vì khả năng trao đổi không khí trong lành bị ảnh hưởng bởi thiết kế, xây dựng và các thông số vận hành toà nhà.
Để phòng chống những vấn đề do ONKKTN gây ra, các chuyên gia khuyến cáo giữ cho nhà luôn thông thoáng bằng cách mở tung hết các cánh cửa khi thời tiết và điều kiện ngoài trời cho phép; hạn chế sử dụng sơn, các chất tẩy rửa, chất thơm, nước xịt phòng; định kỳ giặt giũ rèm cửa để làm sạch bụi bặm, nấm mốc; tuyệt đối không hút thuốc trong nhà và nên trồng một số cây phù hợp trong nhà để làm sạch mùi ô nhiễm.
ThS Đỗ Hoàng Oanh còn khuyến cáo trang bị máy tạo khí ôzôn, vì ôzôn nồng độ thấp có thể diệt mùi hôi gây ra bởi những chất ô nhiễm như mốc, khói thuốc lá, formaldehyde, benzen hoặc acetone; chỉ chiếu sáng nơi cần ánh sáng và không nên mở đèn sáng khắp nhà; khi tổ chức tiệc nướng, luôn để lò nướng ở ngoài trời; nếu đun nấu bằng than, củi, dầu lửa, nhà bếp cần có ống khói để đưa khói ra bên ngoài; nếu phải sơn mới nhà hoặc đồ đạc, nên sơn chủ yếu ở bên ngoài và chọn loại sơn có nồng độ chất hữu cơ bay hơi thấp.
Châu Giang (theo TGHN)
Có thể bạn quan tâm
Mỹ thử nghiệm văcxin phòng ngừa virus Zika trên cơ thể người
Tranh cãi chuyện xử lý người không chịu tiêm vắc xin ngừa Covid-19
Người đầu tiên nhiễm viêm gan siêu vi E chuột
Nước Anh cũng phải đối mặt với nạn bạo hành y tế
Dậy sớm, phụ nữ ít bị ung thư vú hơn
Tags:ô nhiễm không khí
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này