11:34 - 14/09/2019
Nỗi lo thầy thuốc lạm dụng chẩn đoán
Cách đây hai tháng, anh T., 52 tuổi, ngụ tại Củ Chi, TP.HCM, nhập viện vì rối loạn tiêu hoá cấp. Anh nói: “Có lẽ hôm trước tôi làm việc quá sức, lại ăn uống bên ngoài nên mới bị như thế”. Dù chỉ đau bụng và đi ngoài, nhưng anh cũng “bị” bệnh viện giữ lại chữa suốt một tuần lễ.
Trong một tuần nằm viện, anh T. được bác sĩ cho làm nhiều xét nghiệm khác nhau, kể cả… chụp CT ổ bụng.Kết quả, khi xuất viện anh phải đóng 6 triệu đồng viện phí, dù anh là bộ đội phục viên, thuộc diện miễn bảo hiểm y tế (BHYT) 100%.
Chuyện của anh T. không hiếm gặp.Trong lần về nước thăm gia đình cuối năm qua, ông K., 62 tuổi, Việt kiều Mỹ, kết hợp đi khám tổng quát kiểm tra sức khoẻ. Tại một bệnh viện nọ, sau khi cho làm một loạt các xét nghiệm, bác sĩ chẩn đoán ông ung thư tiền liệt tuyến. Lo lắng, hoang mang với chẩn đoán này, ông K. về lại Mỹ tư vấn, các bác sĩ cho biết kết quả xét nghiệm chưa nói được gì, cho ông làm lại và kiểm tra thêm phương pháp khác, kết quả ông… không bị ung thư.
Lạm dụng chẩn đoán, hay chẩn đoán quá mức (overdiagnosis), được xem là tình trạng bác sĩ cho một người lành thực hiện những xét nghiệm và điều trị vô ích, thậm chí có thể dẫn đến tác dụng phụ làm hại người này. Thực tế bên cạnh những lợi ích, phương pháp chẩn đoán hay điều trị nào cũng có tác hại đi kèm. Trong một nghiên cứu công bố trên tạp chí Journal of the American Medical Association đầu tháng này, TS Rebecca Smith-Bindman, đại học California (Hoa Kỳ), nói: “Chẩn đoán hình ảnh là một phần quan trọng trong chăm sóc sức khoẻ, góp phần chẩn đoán và điều trị chính xác, nhưng nó cũng dẫn đến những tác hại cho bệnh nhân, như gây hoang mang, tăng nguy cơ ung thư do tiếp xúc với tia xạ”.
Bất chấp lời kêu gọi giảm lạm dụng chẩn đoán hình ảnh của những người có trách nhiệm để giảm nguy hại cho bệnh nhân, số lần chụp CT và MRI vẫn tăng mạnh ở Mỹ. Nghiên cứu của TS Smith-Bindman cho thấy, số ca CT, MRI và siêu âm tăng từ 1% lên 5% từ năm 2012 – 2016. Nhóm nghiên cứu đã phân tích số liệu của 21 triệu ca bệnh với gần 140 triệu lượt khám bệnh. Kết quả cho thấy trong vài năm sau này xu hướng chẩn đoán hình ảnh tăng mạnh, thí dụ có đến 51 ca chụp MRI/1.000 bệnh nhân người lớn vào năm 2016.
Ở nước ta, lạm dụng chỉ định kỹ thuật y tế từng được ngành BHYT cảnh báo gần đây. Năm 2017, ông Dương Tuấn Đức, giám đốc trung tâm Giám định BHYT và thanh toán đa tuyến khu vực phía Bắc, thuộc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, dẫn chứng một bệnh nhân bị viêm phế quản cấp kèm đau dây thần kinh liên sườn. Ở bệnh viện, bệnh nhân được chụp CT, siêu âm tim, siêu âm Doppler xuyên sọ, Doppler động mạch cảnh, siêu âm ổ bụng, siêu âm tuyến giáp, chưa kể làm 27 xét nghiệm khảo sát chức năng khác nhau… Với chừng ấy phương pháp, sau khi trừ phần BHYT chi trả, bệnh nhân phải trả hơn 3 triệu đồng!
Vì sao có tình trạng lạm dụng chỉ định kỹ thuật y tế này? Trong một bài viết đăng trên nhật báo Anh The Guardian tháng 9/2018, bác sĩ người Anh Zara Aziz, giải thích: “Các bác sĩ làm như thế vì bị ảnh hưởng bởi nỗi sợ hãi về sự bất định của y khoa, sợ bỏ sót một thứ gì đó (và sợ kiện tụng), hoặc vì nhu cầu trấn an bệnh nhân”. Nhưng lạm dụng chẩn đoán cũng còn đến từ khía cạnh tài chính, vì khi cho bệnh nhân làm những kỹ thuật này, cơ sở y tế và bác sĩ cũng nhận được lợi ích kinh tế nào đó.
Năm 2016, khi thông tư liên tịch số 37/2015/TTLT-BYT-BTC về điều chỉnh giá dịch vụ y tế có hiệu lực, một khảo sát của BHYT cho thấy cung cách quản lý, thái độ phục vụ và chất lượng dịch vụ tại cơ sở y tế đã cải thiện, nhưng song song đó việc lạm dụng quỹ BHYT và thu tiền sai của người bệnh cũng tăng lên. Chẳng hạn, có cơ sở 70% bệnh nhân đến khám được cho làm siêu âm, nội soi; trong khi họ chỉ mắc các bệnh nhẹnhư viêm họng, đau tai, đau bụng thông thường.
Châu Giang (Theo TGHN)
Có thể bạn quan tâm
Làm quá giờ dễ bị cao huyết áp
Pháp phát hiện biến thể SARS-CoV-2 mới với 46 đột biến
90% người Anh có kháng thể SARS-CoV-2 sau khi tiêm một mũi vắc xin
Oan thị… vải
Lo sốt rét quay lại và kháng thuốc
Tags:lạm dụng chẩn đoán
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này