09:07 - 23/02/2017
Độc chất methanol trong rượu có từ đâu?
Vụ ngộ độc vừa qua tại bản Tả Chải (tỉnh Lai Châu), với 40 người phải nhập viện, trong số này 8 người đã chết. Cơ quan y tế xác nhận nguyên nhân ngộ độc là do uống rượu nhiễm methanol.
Độc chất methanol do cố tình đưa vào hay đây là chất có tự nhiên trong rượu?
Rượu dỏm pha methanol
Chuyện xảy ra cách nay năm năm ở Tiệp, một công nhân trên đường đi xem đá banh, ghé vào một kiốt ven đường mua chai rượu rum (loại rượu nặng 30 – 40 độ cồn, làm từ mía). Anh ta chỉ làm vài ngụm, theo như lời khai, nhưng đã bị nhức đầu đau bụng, và sau đó bị mù.
Bị mù là còn nhẹ. Ở Tiệp cũng thời gian đó, cơ quan y tế ghi nhận 20 người chết, vì uống rượu (nặng) do nhiễm methanol. Scandal này gây chấn động cả khối Đông Âu. Chính phủ Tiệp ban hành ngay lệnh cấm bán rượu trên 20 độ vài tuần để “ổn định tình hình”. Ba Lan cấm nhập, cấm bán rượu từ Tiệp.
Cảnh sát Tiệp bắt 23 tay đầu nậu buôn rượu để điều tra và kết luận đây là rượu dỏm, có pha thêm methanol.
Methanol khi vào cơ thể sẽ chuyển hoá thành formaldehyde và rồi đến acid formic. Chất này gây ngộ độc, có thể làm đui mù, suy thận, tổn hại hệ thần kinh, hôn mê, và tử vong.
Rượu thiệt cũng có methanol
Nhưng không chỉ rượu thêm methanol (cố ý) mới gây chuyện, mà lên men rượu, trong một số trường hợp cũng tạo ra methanol với số lượng đủ để gây chết người. Trong quá trình lên men rượu, bao giờ cũng tạo ra một lượng nhỏ methanol ngoài ý muốn, nhưng với số lượng rất ít, không đủ để gây hại. Trong bia, methanol có khoảng 6 – 27mg/l, và trong rượu (mạnh) từ 10 – 220mg/l. Nói như thế để đừng nghĩ oan cho rượu, cứ thấy rượu là thấy methanol, thấy methanol là mù loà chết chóc. Methanol phải ở mức rất cao trong rượu mới gây hoạ.
Trong vụ ngộ độc ở Lai Châu, hàm lượng methanol, theo kết quả phân tích ba mẫu rượu của cơ quan y tế là 970mg/l cồn 100 độ, 556.000mg/l và 475.000mg/l. Vượt rất xa mức cho phép theo Quy chuẩn Kỹ thuật của Việt Nam là 100mg/l.
Vì sao methanol lại cao?
Nhưng vì sao methanol lại phát sinh ở mức rất cao khi lên men rượu?
Methanol có được là do pectin bị các enzyme phân giải thành methanol. Pectin có nhiều trong các loại trái cây (mía, nho, dâu…), còn các loại ngũ cốc ít hơn. Enzyme có được là do nhiều loại vi sinh vật (men, vi khuẩn…) tiết ra. Nếu men được tuyển chọn cẩn thận và quá trình lên men rượu được kiểm soát tốt thì sẽ sinh ra rượu (ethanol)…lành mạnh (chỉ có hại khi uống nhiều), và methanol phát sinh không đáng kể.
Ngược lại, khi lên men lẫn lộn quá nhiều chủng loại vi sinh, thì pectin trong nguyên liệu làm rượu sẽ bị chuyển hoá nhiều hơn thành methanol. Trường hợp này gọi là lên men… hỗn. Do đó, lên men rượu thủ công ở nhà, nguy cơ phát sinh methanol nhiều hơn. Rượu công nghiệp ít bị nhiễm methanol vì có kỹ thuật kiểm soát quá trình lên men tốt. Rượu lên men, sau đó đem chưng cất để có độ cồn cao hơn, thì nhiễm methanol cũng cao hơn.
Tóm lại, rượu nhiễm methanol ở mức cao có thể gây chết người do: cố tình thêm methanol vào rượu, hoặc do lên men trái cây lạng quạng. Nguy cơ nhất là làm rượu thủ công ở nhà bằng men rượu không rõ nguồn gốc và không được chọn lựa cẩn thận.
Theo WHO, Tiệp đứng hàng thứ 2 thế giới về tiêu thụ rượu mạnh tính theo đầu người. Nhưng WHO cũng ghi nhận thêm Campuchia, Ecuador, Estonia, Ấn Độ, Indonesia, Kenya, Libya, Nicaragua, Na Uy, Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ và Uganda cũng bị ngộ độc chết người do rượu nhiễm methanol. Đây chỉ là ghi nhận ngộ độc với số tử vong cao thôi, chứ còn lẻ tẻ như ở New Zealand, Úc… coi như chưa kể.
Việt Nam chưa được WHO ghi nhận, nhưng sau vụ Tả Chải – Lai Châu chắc chắn sẽ được đưa vào danh sách. Ở Việt Nam còn một thứ rượu chết người khác, đó là rượu chấm thuốc rầy. Những kẻ buôn rượu bất lương chấm thuốc rầy vào rượu để làm trong và tăng độ nồng của rượu. Rượu thuốc rầy thì chắc WHO không bao giờ ghi nhận được.
Vũ Thế Thành (vuthethanh202@gmail.com)
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này