10:06 - 28/03/2016
Bệnh lao, giờ cũng là ‘bệnh của nhà giàu’
BS Trần Thị Mai An, phụ trách tổ chống lao quận 10, TPHCM nói: “Trước đây ai cũng nghĩ lao là bệnh của người nghèo, nhưng nay thì đó là bệnh của bất kỳ ai, người giàu cũng mắc bệnh nếu họ chủ quan”.
Là bệnh xưa nhất nhân loại và giết chết khoảng 1,5 triệu người/năm trên thế giới, tuy nhiên bệnh lao lại được xem là “căn bệnh bị lãng quên”.
Tại Việt Nam, người ta hoảng sợ trước Ebola, bệnh do virút Zika hay viêm màng não mô cầu mà không sợ bệnh lao. Và cái giá đã phải trả.
Bệnh cũng của nhà giàu
Hồi học phổ thông, Xuân (*), 20 tuổi, học rất giỏi sinh học. Bởi thế không lạ khi cô chọn công nghệ sinh học để thi đại học và mong muốn du học ở Anh ngay năm đầu tiên.
Nhà Xuân có điều kiện, cô chỉ có một em trai và ba mẹ đều là doanh nhân thành đạt. Nhưng giấc mơ du học của cô đã tan vỡ chỉ vì… bệnh lao.
Cô chia sẻ với tôi bằng giọng ngập ngừng xúc động: “Cuối năm lớp 12, khi học ôn thi, em ho nhiều và sụt cân. Ba mẹ em làm ăn cả ngày nên không để ý gì, còn em thì cứ tưởng do mình học nhiều nên mất sức”.
Một tháng trước ngày thi đại học, Xuân ho ra máu, nhập viện cấp cứu, bác sĩ chẩn đoán cô bị lao phổi. Ròng rã gần cả năm uống thuốc chữa lao, Xuân tưởng đến năm thứ ba cô có thể học chuyển tiếp chương trình đại học nước ngoài. Nhưng rồi cô bệnh lại, bác sĩ phát hiện cô bị… lao hạch.
Xuân nói: “Em buồn lắm, giờ chỉ cố gắng học xong đại học rồi học tiếp lên ở nước ngoài. Mong sao khi đó bệnh lao không còn hành hạ em”.
BS Trần Thị Mai An, phụ trách tổ chống lao quận 10, TPHCM nói: “Trước đây ai cũng nghĩ lao là bệnh của người nghèo, nhưng nay thì đó là bệnh của bất kỳ ai, người giàu cũng mắc bệnh nếu họ chủ quan”.
Bệnh lao đang quay lại và không còn là bệnh của người nghèo. Năm 2014 khoảng 1/3 vùng của London (Anh quốc), một trong những thành phố xa hoa nhất thế giới, số người mắc bệnh lao vượt cả “mức mắc cao” do tổ chức Y tế thế giới (WHO) đặt ra: 40 ca/100.000 dân.
Thậm chí những vùng như Hounslow, Brent, Harrow, Newham và Ealing số người người mắc lao vượt hơn 150 ca/100.000 dân.
Một so sánh: năm 2013 số người mắc lao ở Iraq là 45 ca/100.000 dân, Rwanda và Eritrea (hai quốc gia châu Phi) lần lượt là 69 và 92 ca/100.000 dân. London còn tệ hơn cả những quốc gia này về bệnh lao.
Người giàu mắc lao, người nổi tiếng cũng mắc lao. Vua Henry VII (Anh) không chết trên sa trường mà chết vì bệnh lao.
Bệnh này giết chết cả những văn sĩ, thi sĩ lừng danh như Keats, Kafka và Tchekhov. May mắn hơn, giáo hoàng đương nhiệm Francis và Tổng giám mục Anh giáo người Nam Phi Desmond Tutu cũng bị lao nhưng sống sót.
Con đường nhiều chông chênh
Báo cáo mới nhất của WHO nhân Ngày chống lao thế giới 2016 cho thấy, Việt Nam là một trong 22 quốc gia có bệnh lao nặng nề nhất với số người mắc lao là 14/100.000 dân và số người tử vong vì lao là 18/100.000 dân (chưa kể người mắc lao + HIV), tương đương 17.000 người/năm.
Theo ước tính của Chương trình chống lao quốc gia, mỗi năm nước ta có 130.000 ca mắc lao mới, nhưng đáng lo là chỉ có 70% số này được phát hiện, 30% còn lại nằm rải rác trong cộng đồng và đây là nguồn phát tán bệnh và làm tăng tỷ lệ kháng thuốc.
“Điều tra tình hình kháng thuốc toàn cầu năm 2015 cho thấy trong 20 quốc gia trên thế giới có tỷ lệ kháng thuốc cao thì nước ta xếp thứ 11. Ước tính mỗi năm cả nước có 5.100 bệnh nhân lao kháng thuốc mới, trong đó 6% là siêu kháng thuốc”, PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, chủ nhiệm Chương trình chống lao quốc gia, thông tin.
Bác sĩ Mai An đồng tình: “Những năm qua số ca mắc lao mới và lao nặng đã giảm, nhưng đáng lo là số ca lao kháng thuốc lại tăng lên. Tuy nhiên, sự gia tăng này có thể do phương tiện tầm soát tốt hơn nên bệnh nhân được phát hiện nhiều hơn”.
Tin vui là cuối năm qua cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã thông qua dự án điều trị thuốc chống lao mới Bedaquiline cho bệnh nhân lao kháng thuốc nặng với phác đồ chỉ chín tháng, trong khi các thuốc hiện tại phải dùng 19 – 24 tháng.
Trước mắt có 100 bệnh nhân được điều trị thử nghiệm và nếu thành công sẽ triển khai rộng rãi.
Cuộc chiến chống lại bệnh lao đã có thêm vũ khí, dù sau 40 năm thế giới mới có thêm một loại thuốc chữa lao mới.
Nhưng bác sĩ Mai An trầm ngâm: “Thuốc này mạnh và có tác dụng phụ trên tim. Phác đồ cũ tuy dùng nhiều loại thuốc và kéo dài, nhưng ít độc hơn. Vì thế cần theo dõi bệnh nhân chặt chẽ, họ không hợp tác bỏ trị thì lại xuất hiện nguy cơ kháng thuốc”.
Con đường phòng chống lao vẫn quá chông chênh.
Bệnh lao lây truyền qua không khí, nên theo TS.BS Phan Thượng Đạt, trưởng khoa lao kháng thuốc bệnh viện Phạm Ngọc Thạch TPHCM, việc phòng tránh khá khó khăn. Ước tính có 1/3 dân số thế giới nhiễm lao, nhưng bệnh chỉ phát khi sức đề kháng giảm. Vì thế để phòng ngừa bệnh này, BS Đạt khuyên không được làm việc quá sức; cần ăn uống, nghỉ ngơi và sinh hoạt hợp lý; tăng cường tập luyện để nâng cao sức đề kháng.
Phan Bình Yên
Thế Giới Tiếp Thị
(*) Tên nhân vật đã thay đổi
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này