09:34 - 24/08/2019
Ăn chay trường có béo phì?
Cứ đến mùa Vu lan và rằm hàng tháng, nhiều người thực hành ăn chay, và nhiều người dịp này chuyển qua ăn chay trường, nhưng vẫn còn e ngại là “thiếu chất”.
Huấn luyện viên sức khoẻ Trần Lan Hương đã trao đổi với chúng tôi về vấn đề này.
– Xin hỏi đạm thực vật và đạm động vật giống và khác nhau chỗ nào? Liệu chỉ ăn thực vật không thì có đủ chất? Và có phải vì vậy mà người ta ăn thêm trứng gà (không trống) để thêm chất đạm có trong trứng?
– Ăn chay có nhiều mục đích, vì lý do tôn giáo hay sức khoẻ. Ăn chay trường còn phải xác định là thuần chay (vegan) hay không thuần chay. Thực ra, ăn không chỉ lấy đạm, phải nhìn tổng thể. Nên ăn đa dạng, nhưng tôi ủng hộ cách ăn đa số hay hoàn toàn là thực vật, bớt ăn động vật. Ăn thuần tự nhiên, không dùng thức ăn qua chế biến công nghiệp. Và, lắng nghe cơ thể của mình có đáp ứng tốt hay không. Mỗi cá nhân khác nhau, nên không có công thức ăn uống chung cho tất cả.
Đạm thực vật và đạm động vật về cơ bản như nhau.Đạm thực vật có trong nhóm đậu, hạt. Tuy nhiên, ăn đậu nành phải biết cách để không có hại. Đậu nành chưa lên men, chưa xử lý hết độc tố và khó tiêu hơn đậu nành đã lên men (làm tương, chao, natto, tempeh).Ăn thuần chay thì cần ăn đa dạng các loại thực vật để có đủ các loại đạm thiết yếu. Nguồn đạm từ động vật cung cấp B12, nhưng lại có hormon tăng trưởng tự nhiên, hay còn tồn trong quá trình chăn nuôi công nghiệp, không lợi cho sức khoẻ. Ăn chay trường thuần chay phải theo dõi xem có bị thiếu vitamin B12 không.
Để phát triển bền vững, nên giảm ăn động vật và chuyển sang ăn chay nhiều hơn, nhưng không nên cực đoan, mà nên lắng nghe cơ thể, tuỳ theo tính cá nhân sinh học, tuỳ cả yếu tố văn hoá.
– Tuy nhiên, nếu chỉ ăn rau củ quả, nhiều phụ nữ rất mừng, nhưng họ cho rằng ăn rau củ quả không thì mau đói nên phải ăn nhiều cơm, xôi, bánh mì, uống sữa bổ sung… mà nghe nói ăn nhiều thứ này lại gây béo phì? Vậy làm thế nào để gia giảm cho vừa đủ một phần ăn chay mà không bị dư calories?
– Muốn biết dư calo hay béo phì căn cứ vào tín hiệu no, đói và tăng giảm cân. Nếu đã ăn no rồi mà lại mau đói, có thể là do cơ thể ăn không đủ đạm. Hãy chọn các loại thực vật giàu đạm – các loại đậu, hạt và nhớ là tự nhiên toàn phần, không biến đổi gien.Trứng là nguồn cung cấp đạm loại trung bình, nhưng còn tuỳ cơ địa chấp nhận hay không. Về cân nặng, dinh dưỡng quyết định 75%, vận động quyết định 25%.
Cơm trắng là gạo không toàn phần, vì đã mất cám và mầm nên không tốt, nên thay bằng gạo toàn phần, tức là cơm gạo lứt.Cơm và xôi, chọn cơm tốt hơn.Bánh mì đen hay nguyên cám, tốt hơn bánh mì trắng đã mất cám.
Nhiều người hiểu không chính xác về sữa.Cái gọi là sữa tươi trên thị trường là sữa đã qua chế biến công nghiệp (thanh trùng, tiệt trùng hoặc chế biến thành sữa bột, sữa đặc).Sữa tốt phải là loại sữa tươi sống (raw milk) mới vắt ra từ con bò và dùng ngay, không thanh trùng, không tiệt trùng, không xử lý thêm thắt. Đã qua chế biến công nghiệp là không còn tự nhiên, chẳng những không tốt, mà còn có nguy cơ gây béo phì vì nạp thêm calo ngoài ba bữa ăn chính. Tuy nhiên, đừng vì sợ béo mà hoàn toàn không ăn chất béo hay dùng các thực phẩm công nghiệp tách béo. Chất béo cũng cần thiết cho việc hấp thu vitamin. Cần cung cấp chất béo loại tốt cho cơ thể từ nhiều nguồn tự nhiên chưa bị tinh luyện (các loại hạt, quả bơ, cùi dừa, dầu dừa, dầu ô liu, dầu mè, dầu lạc…) Với người không ăn chay thì mỡ heo, tuy không tốt bằng các loại dầu từ thực vật, nhưng vẫn tốt hơn các loại dầu thực vật tinh luyện. Nói chung luôn luôn ăn đa dạng, tránh các thức qua chế biến công nghiệp.
– Một trong những vấn đề khác khi người ăn chay gặp phải rất hoang mang là những loại trái cây ngọt, liệu một người bị tiểu đường có thể ăn chay mà vẫn được phép dùng những trái ngọt như sầu riêng, xoài chín, mít, sapochê, mãng cầu, uống nước mía, v.v.?
– Nếu có tập thể dục thì vẫn có thể ăn vừa phải trái cây ngọt, vì sẽ đốt được đường trong trái cây, lại hưởng lợi từ vitamin, các chất chống oxy hoá và chất xơ làm chậm tăng đường huyết, tốt cho đường ruột. Người tiểu đường có tập thể dục cũng có thể ăn trái cây, tuy nhiên cần lắng nghe cơ thể để tiết chế. Nước mía không có chất xơ đi kèm, không tốt bằng ăn trái cây.
– Ngoài ra, theo chị, việc ăn chay có ảnh hưởng gì đến sinh hoạt tình dục không?
– Ăn chay đa dạng các thức ăn thực vật tự nhiên toàn phần “chạy thẳng từ đất lên đĩa” đủ chất bột đường, đạm, béo, vitamin, khoáng chất thì cơ thể khoẻ mạnh, chẳng ảnh hưởng gì đến sinh hoạt tình dục.
– Chị có lời khuyên nào khác cho người ăn chay trường với một lịch trình ăn uống và thể dục, nhằm giúp cho cơ thể được cân bằng mà vẫn đầy đủ sức khoẻ, để chạy đua trong vòng xoáy của cuộc sống bận rộn hiện nay?
– Không có công thức ăn uống chung, chỉ có nguyên lý ăn uống như đã nói ở trên. Bên cạnh ăn uống, còn cần tập thể dục và kiểm soát căng thẳng. Mỗi ngày nên vận động ít nhất 30 phút hoặc 150 phút/một tuần. Nếu quen đi bộ, cần đi hơi nhanh, để tim đập mau hơn bình thường, cơ thể dùng nhiều oxy hơn, người nóng lên. Quan trọng là luôn luôn kiểm soát căng thẳng, vì căng thẳng thường xuyên làm suy yếu các chức năng của cơ thể. Xu hướng chăm sóc sức khoẻ chính xác theo gien và thể tạng từng người, đang ngày càng được quan tâm.
Hoài Khanh thực hiện (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này