15:53 - 16/03/2017
Yến mạch từ cháo vật nuôi thành cháo cho người
Lần đầu tiên ăn cháo yến mạch nấu với đầu cá mú hồng, tôi chẳng thấy vị gì của cốc, mà chỉ có vị của cá – vì mú hồng là loài cá khỏi phải… khen phò mã tốt áo.
Nhìn bịch bột yến mạch nhập khẩu 350g bán với giá 50.000 đồng, rồi đem so với bịch cháo gạo ăn liền thịt bò bằm 60g của xứ mình bán giá 3.500 đồng. Tính ra hàng nhập khẩu một loại cốc hạng bét – được kể là cốc thứ 6 so với 5 cốc gồm bắp, gạo, lúa mì, lúa mạch và lúa miến – mắc hơn cháo đến 84.500 đồng mỗi ký – 143.000 so với 58.500 (con số làm tròn). Kể ra nước bọt của mấy nhà bào chế chức năng cho thực phẩm lợi hại thiệt. Và, tội nghiệp cho nông dân xứ Việt.
Bao ngàn năm con người không chọn
Các nhà quảng cáo chỉ nhắm có một vế: thành phần dinh dưỡng. Và lờ tịt hương vị, cái ngon của nó. Nào là calo cao – gấp ba lần gạo, nên ăn lâu đói, kiểu như cao lương nguyên hạt khó tiêu những năm cuối thập kỷ 1970. Nào là nguồn chất xơ phong phú kể cả chất xơ hoà tan (nhưng phải là trong cám yến mạch kia), protein cao, nhiều vitamin B và khoáng.
Như thế cạnh tranh về dinh dưỡng, cháo yến mạch ăn đứt cháo gạo dầu trong cháo gạo còn bonus một thứ được cho là “thịt bò” bằm – được cho vì kiểu Mỹ xếp danh mục thịt bò thịt trâu đều là bovine cả.
Từ hồi xa xưa, theo Maciej Kokoszko (1), cũng phải hơn 10.000 năm Tr.CN, cư dân Trung Đông bắt đầu áp dụng thành công lúa mì và lúa mạch vào chế độ ăn uống của họ, và dần dà thuần hoá hai loại ngũ cốc này khi gieo trồng trên các cánh đồng của mình. Đương nhiên, họ cũng gặp nạn như nông dân bây giờ, nhiều loại cỏ dại cũng đồng thời xâm lấn vào ruộng. Một trong những thủ phạm đó là yến mạch với nhiều loại giống khác nhau mọc dại (2). Thế kỷ I CN, Pliny, tác giả Lịch sử tự nhiên (Natural History bản dịch tiếng Anh), cho rằng lúa mạch thường mọc chung với yến mạch – loại cây không mong muốn. Sang thế kỷ thứ VI Hesychius cho biết thời ông có gieo và cũng có những vùng yến mạch mọc hoang.
Suốt một thời gian dài đầu CN chắc là thiếu các nhà thực phẩm chức năng để quảng bá, trong khi người dân lấy kinh nghiệm làm chính nên họ chẳng ăn yến mạch. Nhiều nhà viết sử thời kỳ này đều khẳng định yến mạch chẳng ngon lành gì, năng suất lại thấp. Lúc bấy giờ người ta trồng cốt để lấy rạ nuôi gia súc. Cũng như thời hiện đại người ta vẫn dùng yến mạch làm thức ăn cho ngựa, trâu bò, cừu và gia cầm. Galen, tác giả Các nguồn thực phẩm (De alimentorum facultatibus) khẳng định, trong trường hợp được mùa lúa mì và lúa mạch, yến mạch chỉ dùng cho gia súc ăn. Phải thắt ngặt lắm người ta mới làm bánh mì bằng yến mạch. Galen viết về hương vị của yến mạch đầy ác cảm.
Tiến hoá thần tốc
Dữ liệu chung chỉ ra rằng yến mạch được dùng để làm thực phẩm lỏng, nấu cháo lỏng/cháo đặc và làm bánh mì. Tức từ trước tới nay nó chỉ được biết nhiều đến dưới dạng thực phẩm lỏng/cháo. Không ngon. Thế mà loại cháo này một bước tiến hoá thần tốc như đoàn quân của vua Quang Trung – từ thức ăn của gia súc gia cầm trở thành thức ăn của người. Nhiều nhà thực phẩm chức năng còn đánh vào “phong trào” plus size (uyển ngữ của từ béo phì) của quý bà bằng khẳng định ăn yến mạch giảm cân. Nhưng các nghiên cứu coi mòi còn mờ mịt, mẫu nhỏ. Rồi có kẻ còn cho rằng tốt cho thức ăn dặm của trẻ nhỏ – ăn yến mạch riết chắc cái lưỡi của chúng chẳng còn biết đâu ngon đâu dở. Lớn lên chẳng biết sẽ tác hại như thế nào.
Đó là nói về chức năng của yến mạch. Còn nói về truy xuất nguồn gốc thực phẩm, nguồn gốc nguyên liệu thì hai bên “huề tiền” chứ không chênh lệch như giá. Trên bao bì nhà nhập khẩu chẳng ghi là nhập yến mạch từ xứ nào, có sạch không? Chỉ ghi 100% yến mạch. Nhà sản xuất trong nước lại thường ít hở miệng về chuyện nguồn nguyên liệu của mình nại cớ là sợ đối thủ cạnh tranh dơ. Nên cũng chẳng bao giờ ghi nguồn nguyên liệu từ gạo đến thịt bò… Mong rằng rồi đây trưởng FDA Sài Gòn sẽ buộc những dòng chữ này hiện trên bao bì và truy xuất được nguồn như bà từng hứa sẽ làm cho thực phẩm sạch.
bài, ảnh Ngữ Yên
Theo TGTT
———–
(1) The common oat as food and medicament in Greek medical treatises of Antiquity and Byzantium, II-VII c. AD (Yến mạch làm thực phẩm và dược liệu thời cổ đại
Hy Lạp và Byzantium từ TK II-VII)
(2) The history of the domestication of oat and its role in antiquity is usually poorly covered in literature – Carl D. Buck, A (Lịch sử thuần hoá yến mạch và vai trò của nó thời cổ đại thường ít được văn chương nhắc đến)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này