11:31 - 10/11/2016
Thương nhân Trung Quốc vét thuỷ sản ta đến ‘đáy nồi’
Vậy là Trung Quốc đã qua mặt Mỹ, EU, để dẫn đầu trong danh sách thị trường nhập thuỷ sản Việt Nam. Chuyện gì đang xảy ra?
Gom sạch sành sanh
Hội chợ nghề cá Trung Quốc lần thứ 21 vừa diễn ra tại thành phố Thanh Đảo (tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc), từ ngày 2 – 4/11/2016.
Đoàn doanh nghiệp Việt, đa phần là thành viên của VASEP, hồ hởi chi tiền tỉ mở gian hàng, rồi đáp máy bay qua để tiếp thị.
Nghe đâu, một công ty như Vạn Đạt, tuy không có nhà máy chế biến thuỷ sản, chỉ làm thương mại, cũng đưa cả đoàn nhân viên mấy chục người qua tiếp thị hàng cho các nhà buôn bên kia biên giới phía Bắc.
Liên tục có mặt ba ngày ở hội chợ, giám đốc một doanh nghiệp cá tra ở Đồng Tháp, nói ông thật sự “choáng ngợp trước nhu cầu nhập khẩu cá tra” của khách hàng Trung Quốc.
Ông bảo họ mua không chừa một loại nào, từ cá philê, xẻ bướm, cắt khúc, bỏ đầu cho đến kích cỡ cá chỉ là 500g, 1kg, 1,2kg, cá biệt có nhà nhập khẩu yêu cầu loại cá…2kg.
“Giá tăng trung bình 15% cho các đơn hàng ngay tại hội chợ mà họ vẫn cứ mua ồ ạt, không ngừng tay. Thấy vậy, một số doanh nghiệp không tự túc nuôi cá chùng xuống, không dám ký hợp đồng vì sợ… không có hàng giao!”, vị này cho biết.
Không cứ cá tra, những thứ khác như tôm, mực, cá biển… cũng lần lượt được nhà nhập khẩu Trung Quốc đặt vấn đề mua. Ông Trần Văn Lĩnh, tổng giám đốc công ty cổ phần thuỷ sản và thương mại Thuận Phước (Đà Nẵng) nói vui: “Trung Quốc mua gom thuỷ sản giống như một kẻ bị bỏ đói lâu ngày”.
Bằng chứng là từ ngày 1/10, theo ông Lĩnh, nhà nhập khẩu Trung Quốc đã “ra tay” gom sạch tôm của Việt Nam để cung cấp cho lễ quốc khánh của họ, khiến mặt hàng này tăng giá ít nhất 20% so với tháng trước đó.
Tôm thẻ, tôm sú từ miền Trung, miền Nam…đều bị họ đẩy giá, gom sạch. Doanh nghiệp Việt, có những đại gia như Minh Phú, Sao Ta, Thuận Phước… cạnh tranh không nổi.
Thị trường Mỹ, EU hay Nhật cần hàng chế biến, có giá trị gia tăng cao. Các thị trường này cần giá tôm, lẫn chất lượng phải ổn định, nên không thể chấp nhận chuyện giá vùn vụt tăng như thế.
Doanh nghiệp cũng chẳng dám làm gì, vì còn phải cạnh tranh với các quốc gia khác. Còn đa phần tôm xuất qua Trung Quốc dưới dạng để nguyên con cấp đông, đóng gói qua loa ở một số nhà máy làm gia công của Việt Nam.
Ông Lĩnh kể: lâu nay, doanh nghiệp làm hàng chế biến có công suất nhà máy lớn nhất thì cũng chỉ sắm được máy cấp đông năm bảy trăm ký/giờ. Vậy mà, thương nhân Trung Quốc qua Việt Nam, thuê nhà máy của doanh nghiệp làm gia công và họ sắm hẳn máy cấp đông công suất… 2.000kg/giờ.
“Rõ ràng là họ cố gom bằng sạch, bằng mọi giá mà!”, ông Lĩnh chua chát.
Thử nhìn lại cá tra, các thương nhân Trung Quốc đã nhanh chân đến các vùng nuôi để “hợp tác” với các nhà máy mua cá làm gia công ngay tại chỗ để xuất ngược về. Điều nguy hiểm ở đây là cách làm “rất Trung Quốc”.
Theo đó, thương nhân nước này bỏ tiền cho một nhà máy Việt Nam mua nguyên liệu từ dân, sau đó thuê nhà máy này chế biến, cấp đông, đóng gói và chính nhà máy này lấy code của mình để xuất khẩu cá cho họ.
Theo cách này thì vừa nhanh, vừa gom được nhiều cá, lại vừa có thể giảm được chi phí trung gian, và thậm chí còn… ép được giá của nông dân nữa.
Tuy chưa có số liệu thống kê chính thức, nhưng một số doanh nghiệp xuất khẩu lớn khẳng định, thông qua số liệu gia công một số nhà máy ở đồng bằng sông Cửu Long, lượng cá tra mà Trung Quốc vào mua trực tiếp phải lên đến 300 – 400 tấn nguyên liệu mỗi ngày, tức ngang ngửa với công suất hiện tại của một số tên tuổi lớn như Vĩnh Hoàn, Biển Đông, Agifish…
Lấn lướt Mỹ, vượt mặt EU…
CEO Thuận Phước, ông Trần Văn Lĩnh nói: với giá tôm thẻ lên đến 120.000 đồng/kg (loại 100 con/kg) như hiện nay thì chỉ có doanh nghiệp nào làm hàng giá trị gia tăng mới sống được. Còn lại, nếu làm hàng sơ chế cấp đông như mọi năm sẽ rất khó bán vì các thị trường không chấp nhận giá này. Vậy mà đám phá bĩnh Trung Quốc lại đang làm như thế.
Theo thống kê, Trung Quốc chủ yếu nhập tôm sú sống/tươi/đông lạnh của Việt Nam, số lượng gấp 63 lần tôm sú chế biến. Các tính toán cho thấy, để sản xuất ra 1 tấn tôm thành phẩm chế biến thì giải quyết việc làm cho được 200 lao động. Nhưng nếu chỉ cấp đông xuất sang Trung Quốc thì con số chỉ cần bốn người.
Người đứng mua nguyên liệu từ dân danh nghĩa là người Việt, nhưng thực chất là thương nhân Trung Quốc bỏ tiền ra.
Theo ông Lĩnh, ngành thuỷ sản tuy đang ăn nên làm ra, nông dân bán được giá nguyên liệu cao, nhưng về lâu dài, tình trạng này sẽ “bóp chết” ngành công nghiệp chế biến tôm lẫn thuỷ sản của Việt Nam. Vậy là, thiệt hại không chỉ kinh tế mà còn là xã hội nữa.
Vì sao Trung Quốc vượt Mỹ và EU nhập thuỷ sản từ Việt Nam? Nhìn lại, nhu cầu thuỷ sản từ Trung Quốc đã có từ năm 2015, khi thị trường này tăng lượng hàng từ Việt Nam lên 55% so với cùng kỳ.
Qua năm 2016, trước sức ép sụt giảm sản lượng thuỷ sản nuôi trồng nội địa, cộng với thói quen tiêu dùng thay đổi của tầng lớp người giàu chuyển sang ăn thuỷ sản nhiều hơn, thì “cơn khát” thuỷ sản tại thị trường Trung Quốc cũng gia tăng.
Từ hội chợ Thanh Đảo vừa mới diễn ra tuần trước, thực tế, nhiều nhà nhập khẩu Trung Quốc còn khẳng định việc mua hàng tại hội chợ này chỉ “mới bắt đầu cho việc nhập khẩu sản phẩm thuỷ sản phục vụ nhu cầu từ tháng 12/2016 đến hết tháng 3 năm sau”.
Hiện nay, khó khăn lớn nhất với Trung Quốc là đồng NDT đang mất giá. Nhưng theo ông Ông Hàn Văn, phó tổng giám đốc công ty cổ phần thuỷ sản Trường Giang (Đồng Tháp), giá giao dịch cá tra vào Trung Quốc vẫn tăng khoảng 15% cho những đơn hàng mua số lượng lớn, xếp hàng từ tháng 11/2016 – 3/2017.
Hơn nữa, thị trường này lại có nhu cầu tăng lượng nhập khẩu lên gấp đôi, chứng tỏ họ đang thiếu hụt thực phẩm rất lớn!
“Lượng cá nuôi không còn nhiều nên nếu Trung Quốc cứ mua ồ ạt như vậy, chắc chắn quý 1 năm sau sẽ hết cá, nhiều nhà máy phải đóng cửa”, ông Văn nhận định.
Bảo Anh
Theo TGTT
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này