08:43 - 28/05/2019
Lợi và hại khi đất nhiễm mặn trồng lúa
Các giống lúa chịu mặn có thể đẩy sản lượng gạo lên 20%, theo đánh giá của các nhà nghiên cứu Trung Quốc.
Lúa được trồng ở quy mô thương mại trong nước lợ lần đầu tiên có mặt nơi chén cơm của người dân Trung Quốc, sau một đột phá trong sản xuất lương thực, kết quả từ nỗ lực suốt hơn bốn thập kỷ của nông dân, nhà nghiên cứu, cơ quan nhà nước và doanh nghiệp.
Ning Meng mua một bịch gạo trực tuyến và yêu cầu giao hàng cho gia đình bạn trai của cô hồi đầu tháng này.Ning đang sống cùng cha mẹ ở một thành phố trong tỉnh Chiết Giang, và gạo ấy được kể như là món quà của cô dâu tương lai. Cô nói: “Bạn trai của tôi cho biết nó giống y như cơm om lâu nay trong làng của anh. Ngon thiệt là ngon luôn”.
Loại lúa cho gạo này không phải trồng trong ở ruộng truyền thống tưới bằng nước ngọt, mà trồng ở một bãi bồi ở Hoàng Hải, Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông.Trung Quốc có một triệu cây số vuông đất bỏ hoang, vì đất ở đó hoặc quá mặn hoặc quá kiềm. Nhà khoa học nông nghiệp Yuan Longping, 87 tuổi, được coi là “ông tổ của lúa chịu mặn” cho báo chí biết rằng, nếu như một phần mười số đất đai ấy được trồng các giống lúa chịu mặn, sản lượng gạo của Trung Quốc có thể tăng lên gần 20%. Đất đai ấy có thể sản xuất 50 triệu tấn lương thực, đủ nuôi 200 triệu người dân. Một nhóm các nhà nghiên cứu do Yuan chỉ huy gần đây đã tăng gấp đôi năng suất lúa chịu mặn. Lâu nay loại lúa này có năng suất quá thấp để sản xuất quy mô lớn.
Giữa những năm 1970, trong mối quan tâm về lương thực đủ nuôi một dân số đông nhất thế giới và tăng nhanh, Chính phủ Trung Quốc bắt đầu tìm kiếm các giống lúa có thể trồng trên cánh đồng ngập mặn. Một phát hiện quan trọng của nhà nghiên cứu Chen Risheng tại Quảng Đông: ông tình cờ gặp một giống lúa hoang cho gạo đỏ gần một khu rừng ngập mặn ở huyện Suixi, Trạm Giang. Sau nhiều thập kỷ lựa chọn, lai tạo và sàng lọc di truyền, các nhà nghiên cứu trên cả nước đã cho ra ít nhất tám loại giống ứng viên, nhưng năng suất của chúng thấp, chỉ hai tấn mỗi hecta, bằng một phần ba giống lúa thường và không thể trồng quy mô lớn.
Tháng trước, tại một nông trại trồng lúa chịu mặn lớn nhất nước ở Thanh Đảo, sản lượng lúa nước mặn của Yuan đã vượt trên 4,5 tấn/ha, theo báo chí Trung Quốc. Yuan Ce Biological Technology, một startup gốc Thanh Đảo và đối tác kinh doanh của nhóm chuyên gia Yuan, cho biết họ đã lập một cửa hàng trực tuyến hồi tháng 8, xây dựng thương hiệu gạo “Yuan Mi” (Nguyên Mễ) để vinh danh nhà khoa học chủ nhiệm dự án. Gạo hiện nay đang bán được thu hoạch hồi năm ngoái. Vụ mùa năm nay sẽ có gạo nhập kho trong tháng tới. Mỗi ký lô “Yuan Mi” giá 50 nhân dân tệ (khoảng 7,5 USD), hoặc gấp tám lần so với gạo thường. Gạo được đóng gói 1kg, 2kg, 5kg và 10kg. Gần 1.000 người đã đặt chỗ mua hàng hồi tháng vừa qua, và từ tháng 8 tới này đã bán sáu tấn gạo, giám đốc kinh doanh của Yuan Ce cho biết. “Mục tiêu doanh thu của chúng tôi vào cuối năm nay là 10 triệu nhân dân tệ”.
Gạo chịu mặn được trồng trên đất gốc mà trước nay chưa có cây gì trồng được. Hạt gạo có kết cấu độc đáo và hương vị dễ chịu, theo công ty. Người tiêu dùng chịu giá cao kh ông chỉ để trải nghiệm sự lạ đời, mà còn vì một số lợi ích cho sức khoẻ và an toàn thực phẩm. GS Huang Shiwen, trưởng nhóm nghiên cứu bệnh hại lúa tại viện Nghiên cứu gạo quốc gia Trung Quốc ở Hàng Châu, Chiết Giang, cho rằng muối là một chất khử trùng có thể làm giảm hoặc ngưng lây truyền một số bệnh hại do vi khuẩn gây ra. “Để tồn tại trong môi trường khắc nghiệt, các giống lúa phải có một số gien “ngoan cường” có thể tạo khả năng cho chúng đề kháng sự tấn công của một số bệnh hoặc sâu bọ, cụ thể là những thứ xảy ra ở rễ hoặc thân dưới của cây trồng”, ông nói. Điều đó giảm thiểu việc sử dụng thuốc trừ sâu và hạ thấp nguy cơ phơi nhiễm hoá chất độc hại trong chuỗi thực phẩm, ông cho biết.
Lúa chịu mặn do Yuan và các nhóm nghiên cứu khác phát triển không được tưới thuần nước biển, nhưng pha với nước ngọt để nồng độ muối chỉ còn 6g mỗi lít. Trung bình một lít nước biển nồng độ muối cao gấp năm lần như thế.
Các nhà khoa học cho rằng, phải mất nhiều năm nghiên cứu nữa để phát triển một giống lúa có thể trồng thuần nước biển. GS Zhu Xiyue, nhà kinh tế chính trị học tại viện Lúa gạo quốc gia, cho rằng dự án lúa nước mặn sẽ giúp bảo đảm nguồn cung lương thực Trung Quốc, bằng cách biến “đất hoang thành những cánh đồng xanh”. “Năng suất có thể thấp và giá thành cao, nhưng giống lúa chịu mặn có thể làm tăng tổng diện tích đất trồng trọt khi thời tiết khắc nghiệt”, Zhu nói.
Nhưng dự án cũng có những chỉ trích. Liu Guangfei, chuyên gia xử lý đất hoang của Eagle Green Technology Development, đặt trụ sở tại Bắc Kinh, cho rằng lúa của ông Yuan không thể trồng ở những tỉnh vùng sâu như Hắc Long Giang và Tân Cương, nơi có hơn 90% đất mặn và kiềm ở Trung Quốc.
Thành phần hoá học đất vùng sâu Trung Quốc biến đổi nhiều so với đất duyên hải, ông nói.Lúa của ông Yuan chủ yếu kháng muối sodium, nhưng đất hoang vùng sâu lại có nồng độ muối lưu huỳnh cao, gây bất lợi cho cây trồng. Zhu cũng đặt vấn đề liệu trồng lúa có phải là lợi ích lâu dài trong việc xử lý đất hoang. “Trồng lúa sẽ làm cho đất mặn mãi mãi. Không thể sử dụng để trồng các loại cây khác,” ông nói. Liu cho biết có những loại cây thương mại khác có thể trồng trên đất đó, như táo tàu và cây sói có thể làm giảm đáng kể độ mặn trong vùng trồng sau vài năm tưới nước ngọt.
Nhưng thách thức lớn nhất đối với dự án lúa nước mặn là Trung Quốc hiện đã thặng dư gạo. “Trung Quốc không còn thiếu lương thực nữa”, ông nói.
Khởi Thức (theo TGHN/SCMP)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này