15:41 - 27/04/2016
Vì sao Việt Nam chưa dùng vắcxin sốt xuất huyết?
Vắcxin Dengvaxia hiệu quả thấp lại tốn đến 150 USD cho bà liều, thực sự đã ngoài tầm với của người dân nghèo.
Giữa tháng này, tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị các nước có thể dùng vắcxin Dengvaxia của hãng dược Sanofi Pasteur để phòng ngừa sốt xuất huyết (SXH), thế nhưng ở thời điểm hiện tại bộ Y tế Việt Nam lại khẳng định chưa thể sử dụng. Vì sao có sự trái khoáy này?
Hiệu quả không cao
Trên mạng xã hội, không ít người tỏ ra vui mừng vì từ nay có thể giảm được nguy cơ mắc SXH và những hậu quả do bệnh này gây ra.
Thật vậy, tuy là căn bệnh quá quen thuộc trong nhiều thập kỷ qua ở các quốc gia nhiệt đới, nhưng SXH vẫn là một bệnh nguy hiểm.
Hàng năm trên thế giới có gần 400 triệu người nhiễm SXH, 500.000 người nhập viện và 2,5% trường hợp nặng phải tử vong.
Mỗi năm ở nước ta cũng có khoảng 150.000 người mắc bệnh và 50 – 150 ca tử vong vì căn bệnh lây truyền qua muỗi vằn (Aedes aegypti) này.
SXH đáng sợ vì cho đến nay y học vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và đến trước năm 2015 con người vẫn chưa có bất kỳ vắcxin phòng bệnh nào trong tay.
Vì thế khi tập đoàn dược phẩm Sanofi Pasteur tuyên bố bào chế thành công vắcxin Dengvaxia, người dân các nước có SXH lưu hành hết sức vui mừng. Đến nay có bốn quốc gia cho phép sử dụng Dengvaxia là Mexico, Brazil, El Salvador và Philippines.
Vậy tại sao bộ Y tế Việt Nam lại nói “không” với vắcxin này, đặc biệt khi cách đây vài năm Sanofi Pasteur từng tiến hành nghiên cứu vắcxin tại nước ta?
Một nguồn tin cho biết, ban Đánh giá vấn đề đạo đức bộ Y tế đã bác bỏ đơn xin nghiệm thu thử nghiệm Dengvaxia ở Việt Nam để đăng ký nhập, với lý do “nghiên cứu ở nước ta không đại diện được toàn cầu tuy là một phần của nghiên cứu đó”.
Sự dè dặt của những nhà quản lý y tế ở nước ta là cần thiết vì mọi vắcxin nói chung cũng gây ra những tác dụng phụ, thậm chí đe doạ tính mạng người dùng, trong khi đây là một vắcxin quá mới.
Càng dè dặt hơn nữa khi người dân chưa biết nhiều những hạn chế hoặc nhược điểm của Dengvaxia, bởi khi đề cập đến vắcxin này, giới truyền thông thường chỉ nói đến những điều tốt đẹp, khiến công chúng nghĩ Dengvaxia là… “màu hồng”.
Nhưng “đời không như mơ”. Thật vậy, mặc dù có bốn týp virút dengue (D1, D2, D3, D4) gây SXH cho người, nhưng nghiên cứu cho thấy Dengvaxia không mấy hiệu quả trên týp D2.
Thử nghiệm tại châu Á cho thấy khả năng của Dengvaxia để chống lại týp D3 và D4 là 75%, týp D1 50% và týp D2 chỉ là 35%.
Thử nghiệm tại châu Mỹ Latinh cũng cho kết quả tương tự, chỉ có týp D2 tăng được 42,3%. Nhìn chung, ở cả hai nghiên cứu tại châu Á và châu Mỹ trong nhóm người 9 – 16 tuổi, mức độ bảo vệ của vắcxin này trong vòng 25 tháng sau mũi chích đầu tiên đạt 65,6%, một tỷ lệ không cao dưới mắt những chuyên gia bệnh nhiễm.
Người nghèo khó kham
Một chi tiết mà giới truyền thông chưa nói nhiều về Dengvaxia, là vắcxin chỉ hiệu quả ở trẻ trên chín tuổi và chỉ những ai đã nhiễm virút dengue thì vắcxin mới có hiệu quả cao, nghĩa là ở người chưa nhiễm virút thì vắcxin… không tác dụng bao nhiêu.
Một nghiên cứu sử dụng Dengvaxia tại năm nước châu Á cho thấy trên những trẻ 2 – 5 tuổi chích mũi đầu tiên, vắcxin lại làm tăng đáng kể số ca nhập viện trong năm thứ ba sau lần chích đầu tiên. Đến nay người ta vẫn chưa lý giải được vì sao có chuyện này.
Mặt khác, trong khuyến nghị đưa ra, WHO cũng đề nghị nếu sử dụng vắcxin thì đây cũng chỉ là một phần trong chiến lược phòng chống SXH, bên cạnh những giải pháp quan trọng khác như truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân, thực hiện vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân để kiểm soát nguồn lây bệnh là muỗi vằn.
BS Nguyễn Thanh Trường, trưởng khoa nhiễm D bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM, nói: “Người dân nước ta còn khá chủ quan với SXH, vì thế nếu có vắcxin mà ý thức phòng chống bệnh của cộng đồng chưa cao thì hiệu quả của vắcxin cũng không được như ý”.
Thực tế, WHO cũng chỉ khuyến nghị sử dụng vắcxin ngừa SXH cho những vùng SXH lưu hành nhiều, vì ở nơi SXH lưu hành ít, vắcxin không mấy giá trị.
Nhưng đáng nói nhất là WHO kêu gọi các nước nên cân nhắc bài toán chi phí – hiệu quả khi sử dụng vắcxin, mức độ ưu tiên giải quyết SXH so với những vấn đề y tế khác, khả năng tiếp cận của người dân với vắcxin và tác động trên ngân sách, điều này cần phải xem xét cẩn thận trên bình diện quốc gia.
Nếu chích vắcxin Dengvaxia, mỗi cá nhân phải dùng ba liều, mũi sau cách mũi trước sáu tháng và chi phí cho mỗi liều là 50 USD, một số tiền khá nhiều.
BS Trương Hữu Khanh, trưởng khoa nhiễm bệnh viện Nhi Đồng 1 TPHCM, nói: “Trong điều kiện hiện nay, Nhà nước ta chưa thể bỏ tiền để mua vắcxin SXH chích cho người dân được, vì thế người dân phải tự lực cánh sinh. Nhưng chi phí 150 USD chích ngừa xem ra là quá cao cho những người dân quê, dân nghèo, người sống ở vùng sâu, vùng xa”.
Bình Yên
Thế Giới Tiếp Thị
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này