08:38 - 26/07/2019
Sự tinh tế của người châu Âu
Năm 2018, phòng Thương mại EU (EuroCham) tại Việt Nam công bố báo cáo về hiệp định Tự do thương mại EU – Việt Nam: Triển vọng của Việt Nam.
Báo cáo này phân tích và đánh giá cơ hội, cũng như những khó khăn Việt Nam sẽ có và phải đối đầu khi EVFTA chính thức có hiệu lực.
EU nhận thức rất rõ rằng an toàn thực phẩm đã và đang là thách thức lớn cho Việt Nam. Một cách khéo léo, lời hứa hẹn đã được đưa ra, rằng các bên đang nỗ lực để người dân EU và Việt Nam có thể tiếp cận được nguồn thực phẩm an toàn cho bữa ăn hàng ngày.
Để hiện thực hoá lời hứa trên, uỷ ban Thực phẩm và nông – thuỷ sản EU cam kết sẽ thực hiện các cải tiến môi trường kinh doanh thực phẩm ở Việt Nam, bao gồm: Xuất nhập khẩu nông sản, thực phẩm chế biến, thịt và thuỷ sản; Ứng dụng công nghệ hướng đến mục tiêu sản xuất nông nghiệp hiệu quả và bền vững hơn; Tăng cường nhận thức và cần thiết phải xây dựng năng lực tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm và kiểm dịch (SPS); và Bảo hộ nông sản và thực phẩm được chỉ dẫn địa lý (IPR).
Cam kết này nên được hiểu như thế nào? Phải chăng, trong mắt của các bên quan tâm đến thương mại nông sản thực phẩm từ Việt Nam, chúng ta vẫn đang chật vật trong việc cải tiến hiệu quả và tính bền vững của sản xuất nông nghiệp, nền tảng kiểm dịch (cho vật nuôi, cây trồng) đang không tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế (ví dụ như WTO), và danh sách các nông sản thực phẩm được chỉ dẫn địa lý (IPR) vẫn chưa tương xứng với tiềm năng hiện có.
Phạm vi bài viết này sẽ chỉ tập trung vào vấn đề hiệu quả và tính bền vững của sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam.
Chúng ta không có đầy đủ các thống kê, nghiên cứu cơ bản về năng suất và chi phí cho các sản phẩm nông thuỷ sản chủ lực. Hầu hết các nhà sản xuất tin rằng, họ cần phải cắt giảm chi phí: nhân công giá rẻ, vật tư đầu vào rẻ, hạn chế hoặc không đầu tư các công trình phụ trợ giảm thiểu tác động môi trường; và tăng năng suất bằng cách tăng mật độ nuôi trồng, rút ngắn chu kỳ sản xuất. Điều này lý giải cho sự thật về tăng trọng và kháng sinh trong chăn nuôi (kể cả nuôi trồng thuỷ sản); chất kích thích tăng trưởng và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng trong các sản phẩm cây trồng; phụ gia vượt mức cho phép hoặc sử dụng phụ gia cấm, cùng với nguyên liệu đầu vào không an toàn, chất lượng thấp trong thực phẩm chế biến. Những việc này dẫn đến hậu quả làm suy giảm chất lượng nguồn nước, đất và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự bền vững của môi trường nông nghiệp.
Đây là bài toán khó, đòi hỏi tất cả các yếu tố an toàn thực phẩm, hiệu quả kinh tế và bền vững phải được đặt ngang bằng nhau, không thể vì một yếu tố nào mà phương hại đến các yếu tố còn lại. Việc giải bài toán này sẽ khó khăn hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nổi cộm là nhiễm mặn, sự sẵn có của nguồn nước, sụt lún và sạt lở đang diễn ra ở nhiều nơi. Các thống kê của uỷ ban Mekong cho thấy, lưu lượng nước đổ về hạ lưu sông Mekong đang có chiều hướng giảm mạnh trong những năm gần đây, đồng nghĩa với việc nước có thể sẽ không đủ cho sản xuất nông nghiệp theo các phương thức truyền thống. Khi đó, hiệu quả sẽ phải tính đến không chỉ về kinh tế, mà cả việc sử dụng các nguồn lợi cho sản xuất nông nghiệp.
Khi EVFTA có hiệu lực, xuất khẩu gạo được dự đoán là sẽ tăng đến 60% vào năm 2025, các sản phẩm khác như hồ tiêu, cà phê, thuỷ sản và hạt điều cũng sẽ gia tăng. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là cách nào để doanh nghiệp Việt Nam có thể biến những dự đoán này thành hiện thực trong tương lai, khi mà EU có quá nhiều quy định nghiêm ngặt về tiêu chuẩn vệ sinh và an toàn thực phẩm. Bằng chứng nào sẽ được doanh nghiệp Việt Nam đưa ra nhằm chứng minh với người tiêu dùng EU rằng, chúng ta có khả năng cung cấp cho họ thực phẩm an toàn và chất lượng, rằng chuỗi sản xuất thực phẩm của chúng ta đáp ứng đầy đủ các tiêu chí liên quan đến tính bền vững.
Nhìn ra thị trường EU, doanh nghiệp cũng không quên nhìn vào thị trường hơn 90 triệu người của Việt Nam. Chinh phục người tiêu dùng EU, nhưng cũng rất cần chinh phục người tiêu dùng Việt.Là vì với EVFTA, cùng những lợi thế về khung luật định nghiêm ngặt và hiệu quả về mặt chi phí sản xuất, doanh nghiệp EU có khả năng cao sẽ chiếm lợi thế trên sân nhà. Lời hứa về người tiêu dùng của cả hai phía “được tiếp cận nguồn thực phẩm an toàn cho bữa ăn hàng ngày”, quả là đầy ẩn ý.
Đã đến lúc các bên gồm chính phủ, các nhà nghiên cứu, khối doanh nghiệp và cộng đồng cần ngồi lại với nhau để cùng tìm ra giải pháp toàn diện, biến thách thức thành cơ hội tạo ra một ngành thực phẩm, nông thuỷ sản bền vững về dài hạn.
Kim Thanh (theo TGHN)
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này