10:08 - 02/06/2016
Những dự án nghìn tỷ phơi nắng mưa (P.3): Nhà máy nhiên liệu thành ‘phế liệu’
Người dân tìm mọi cách để giữ những thửa đất bờ xôi, ruộng mật bao năm gắn bó, còn nhà đầu tư liên tục đốc thúc để lấy mặt bằng thi công, nhưng sau đó nhà máy nghìn tỷ xây dựng xong lại đóng cửa bỏ không.
Theo Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025 được Thủ tướng phê duyệt, hàng loạt nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học (NLSH) đã ra đời, nhằm cung cấp cồn ethanol để pha chế xăng E5 phục vụ nhu cầu của thị trường.
Tuy nhiên, do những bất cập trong việc xây dựng vùng nguyên liệu, tâm lý người sử dụng cùng với nhiều nguyên nhân khác, đã khiến những nhà máy sản xuất NLSH được đầu tư hàng nghìn tỷ đồng đang đứng trước nguy cơ hấp hối, gây thiệt hại nặng nề về tài sản và vốn nhà nước.
Nghìn tỷ bỏ hoang, dân không đất sống
Tại Cụm công nghiệp Cổ Tiết (xã Tam Cường, huyện Tam Nông, Phú Thọ), chúng tôi chứng kiến vẻ hoang tàn, xuống cấp của công trình Nhà máy sản xuất NLSH Phú Thọ, một dự án từng được hy vọng là cánh cửa mở tương lai cho nhiều người dân trong vùng.
Nhà máy luôn trong tình trạng cửa đóng then cài, nhà xưởng xuống cấp, máy móc hoen gỉ, chung quanh cỏ dại um tùm,…
Mặc dù Nhà máy được khởi công từ tháng 6/2009, tổng mức đầu tư gần 1.400 tỷ đồng và dự kiến vận hành thương mại từ tháng 11/2011; tuy nhiên, từ tháng 9/2012 đến nay, phải tạm dừng thi công.
Để bảo quản các vật tư, thiết bị trên công trường, chủ đầu tư và nhà thầu đã thực hiện bảo dưỡng thiết bị, vật tư như hoàn thiện mái che nhà xưởng, thiết bị, hệ thống thoát nước nhà máy, bảo quản chống ăn mòn đường ống, kết cấu, bu-lông…
Thế nhưng, do khó khăn về tài chính, việc bảo quản còn hạn chế, khiến tình trạng máy móc, thiết bị xuống cấp ngày càng trầm trọng.
Theo Chủ tịch UBND xã Tam Cường Trần Hữu Đạt, đây là dự án mà tỉnh và địa phương tốn rất nhiều công sức. Để kịp bàn giao mặt bằng cho nhà đầu tư, tỉnh phải dùng biện pháp cưỡng chế thi công.
Vị trí xây dựng nhà máy trở thành một “điểm nóng” của tỉnh về tình trạng đơn thư vượt cấp, kéo dài.
Người dân tìm mọi cách để giữ những thửa đất bờ xôi, ruộng mật bao năm gắn bó, còn nhà đầu tư liên tục đốc thúc để lấy mặt bằng thi công.
Vậy mà, bao công sức của chính quyền địa phương, bao hy sinh của người dân đều trở thành công cốc.
Nhà máy bỏ hoang, nông dân không có ruộng sản xuất, gây thiệt hại rất lớn về kinh tế. Tỏ vẻ gay gắt hơn, Phó Chủ tịch UBND huyện Tam Nông Phan Đức Tài cho biết, cứ theo đà này, chẳng biết khi nào dự án mới được khởi động trở lại.
Do vậy, địa phương và người dân rất mong các cấp, chủ đầu tư có giải pháp quyết liệt để đưa nhà máy vào hoạt động, chuyển đổi phương án đầu tư, sản xuất hoặc chuyển nhượng một phần diện tích cho dự án khác để đỡ lãng phí đất đai, tạo việc làm cho người dân địa phương.
Trong cảnh tương tự, Nhà máy NLSH Bình Phước do Công ty TNHH NLSH Phương Đông (OBF) làm chủ đầu tư, với tổng vốn thực hiện hơn 2.130 tỷ đồng cũng đang phải tạm dừng vận hành.
Do hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, Tập đoàn Itochu (Nhật Bản) đã chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của mình tại OBF cho Công ty Toyo Tháilan.
Cổ đông chính của dự án là Toyo Thái Lan dự kiến sẽ vận hành trở lại nhà máy vào năm 2018 với điều kiện thị trường thuận lợi.
Nhà máy NLSH Bio – Ethanol Dung Quất (do Công ty NLSH Dầu khí miền trung làm chủ đầu tư) có tổng vốn đầu tư gần 1.900 tỷ đồng, cũng được kỳ vọng sẽ giữ vai trò “chủ công” cung cấp nguồn cồn ê-ta-nôn lớn cho các đối tác khách hàng pha chế xăng sinh học E5 ra thị trường.
Thế nhưng, kể từ khi vận hành thương mại đầu năm 2014, nhà máy hoạt động theo kiểu cầm chừng.
Năm 2015, nhà máy chỉ vận hành bốn đợt với tổng số 36 ngày/210 ngày theo thiết kế, sản lượng chưa đầy 7.000 m3 nhiên liệu E100 (khoảng 12% công suất), chủ yếu cung cấp cho Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil) để phối trộn xăng E5, còn bán cho Công ty Lọc – Hóa dầu Bình Sơn (BSR), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và các khách hàng tiêu thụ khác không đáng kể.
Nhà máy này hiện đang tạm dừng vận hành từ ngày 21/4 vừa qua do thiếu vốn lưu động mua nguyên liệu, giá thành sản xuất cao hơn giá bán sản phẩm, không có thị trường tiêu thụ,…
Gỡ bỏ nút thắt
Trước khi Thủ tướng phê duyệt đề án phát triển NLSH, nước ta không có cơ sở nào sản xuất ethanol nhiên liệu mà chỉ có một số nhà máy sản xuất ethanol làm đồ uống và sử dụng trong công nghiệp với quy mô và sản lượng nhỏ.
Đến nay, cả nước có bảy nhà máy sản xuất ethanol NLSH được xây dựng; trong đó, bốn cơ sở đạt tiêu chuẩn để pha chế xăng E5 (Bình Phước, Bio-Ethanol Dung Quất, Đại Tân, Tùng Lâm) với tổng năng lực 318 nghìn tấn/năm, đủ để pha chế 4,78 triệu tấn xăng E5 khi các nhà máy này hoạt động đủ 100% công suất thiết kế.
Trường hợp các nhà máy chỉ hoạt động 65% công suất, sản lượng ethanol đạt khoảng 207 nghìn tấn/năm, đủ để pha chế 4,1 triệu tấn xăng E5.
Tuy nhiên, đa số những nhà máy này đang trong tình trạng “đắp chiếu” hoặc chỉ hoạt động cầm chừng vì không có nguồn tiêu thụ, khó cạnh tranh với nguồn cồn ê-ta-nôn nhập khẩu,…
Liên quan tới hoạt động của Nhà máy sản xuất cồn ethanol Đại Tân (do Công ty cổ phần Đồng Xanh làm chủ đầu tư), Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Đinh Văn Thu cho biết, nhà máy đi vào hoạt động từ năm 2011, đến cuối năm 2012 đã sản xuất được 100 nghìn m3 ethanol để sản xuất xăng E5 và xuất khẩu.
Tuy nhiên, do khó khăn về vốn lưu động nên sau gần hai năm đi vào sản xuất kinh doanh, nhà máy bị thua lỗ và ngừng hoạt động.
Để tháo gỡ khó khăn, tái cơ cấu nợ, phục hồi sản xuất nhằm ổn định đời sống cho công nhân và hàng nghìn hộ nông dân trồng sắn ở địa phương,…
UBND tỉnh Quảng Nam đã nhiều lần có văn bản kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành liên quan tìm đối tác mới cho Nhà máy ethanol Đại Tân.
Sau một thời gian đàm phán, Công ty cổ phần NLSH Tùng Lâm đã nhận bàn giao, sửa chữa, khôi phục nhà máy.
Đến nay, nhà máy đã vận hành đủ công suất thiết kế 120 nghìn m3/năm; sản xuất khoảng 3.000 m3 E100, xuất bán được 1.100 m3 cho các công ty phối trộn xăng E5.
Trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, chỉ có một nhà máy sản xuất cồn công nghiệp của Công ty TNHH Đại Việt, sản xuất ethanol tinh chế 95-96%, công suất thiết kế 150 tấn/ngày đêm, 80% sản phẩm được xuất khẩu sang các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Xin-ga-po,… 20% tiêu thụ trong nước.
Tuy nhiên, sau một thời gian đưa vào hoạt động, nhà máy này đã xả khí thải gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống của người dân khu vực chung quanh nên buộc phải ngừng hoạt động để khắc phục.
Các nhà máy sản xuất ethanol ở Phú Thọ, Bình Phước, Dung Quất (Quảng Ngãi) hiện đang phải đối diện với nhiều khó khăn trong việc huy động nguồn vốn, khởi động thực hiện lại dự án.
Riêng Nhà máy NLSH Bio – Ethanol Dung Quất do khó khăn về tài chính, thiếu vốn mua nguyên liệu phục vụ sản xuất kinh doanh, sản lượng tiêu thụ rất thấp so với công suất thiết kế; doanh thu thấp, nhất là hiện nay, khi giá dầu thô giảm sâu, giá ethanol không cạnh tranh được so với xăng khoáng,… cho nên khả năng đưa nhà máy này hoạt động trở lại trong thời gian tới là điều rất khó xảy ra.
Đánh giá về việc các nhà máy NLSH nghìn tỷ hoạt động kém hiệu quả, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long khẳng định, Chính phủ và các bộ, ngành đã có rất nhiều chủ trương kích thích sử dụng xăng E5.
Tuy nhiên, lộ trình và số phận của xăng E5 vẫn rất trắc trở. Có thể nói, số phận của các nhà máy sản xuất xăng E5 gần như đã chấm hết.
Nguyên nhân cơ bản là do sản phẩm của các đơn vị tiêu thụ rất chậm, làm ăn không có lãi, buộc họ phải ngưng hoạt động hoặc đóng cửa.
Để các nhà máy này hoạt động được, Nhà nước cần phải có các cơ chế, chính sách hỗ trợ về thuế, tài chính, quy hoạch, phát triển nguồn nguyên liệu bền vững, ổn định,… cũng như đẩy mạnh tuyên truyền về lợi ích của xăng E5 để người dân biết và sử dụng.
Theo Nhân Dân
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này