09:29 - 04/10/2017
ĐBSCL cần tái cấu trúc ngành và lĩnh vực
Khoảng 18 triệu người dân đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đặt nhiều kỳ vọng và tin tưởng vào những quyết sách lớn của một Chính phủ kiến tạo.
Chúng tôi kỳ vọng rằng, Chính phủ sẽ truyền cảm hứng, tạo những điều kiện hết sức cụ thể để kiến tạo một vùng đồng bằng nhiều tiềm năng, nhưng cũng còn nhiều điểm nghẽn. Nhất là, người dân ĐBSCLcòn nhiều tâm tư về sự quan tâm đầu tư của Trung ương trong thời gian qua, so với những gì đã đóng góp cho quốc gia (*).
Liên kết vùng
ĐBSCL đang chịu thách thức lớn về biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và suy thoái nguồn nước. ĐBSCL phải sống chung với những thách thức đó cũng như gần 20 năm trước đã khẳng định phải “sống chung với lũ”. Muốn vượt qua thách thức để phát triển, có những việc cần có sự đầu tư nguồn lực cần thiết, đủ lớn và kịp thời của Trung ương. Muốn vượt qua thách thức đó, cần tái cấu trúc ngành và lĩnh vực cả vùng, nhưng đồng thời cần thận trọng trong sự can thiệp sâu bằng giải pháp công trình làm tác động biến đổi các hệ sinh thái như trong quá khứ.
Muốn vượt qua thách thức đó, cần khẳng định vai trò của cộng đồng doanh nghiệp và sự tham gia của chính người nông dân. Nói cách khác, sự thay đổi phải là sự cộng hưởng, sự hợp lực của ba khu vực: Nhà nước – doanh nghiệp và người dân. Tư duy quy hoạch tích hợp là rất khoa học và cần thiết với cách hoạch định chiến lược tổng thể đa mục tiêu, nhưng cần định vị vai trò của cộng đồng doanh nghiệp và người dân để tăng nguồn lực xã hội và giảm nguồn lực công.
ĐBSCL cũng phải đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng “Chuyển đổi tư duy độc canh và tăng sản lượng lúa gạo, giảm dần diện tích lúa vụ 3, luân canh các loại cây trồng và thuỷ sản khác để tận dụng nước lũ. Phát triển kinh tế hợp tác để củng cố kinh tế hộ; tăng cường liên kết, lấy doanh nghiệp dẫn dắt hình thành các chuỗi giá trị ngành hàng nông sản; triển khai các mô hình nông nghiệp thông minh thích ứng với sự tác động của biến đổi khí hậu”.
Đồng Tháp cũng đã hình thành các thiết chế xã hội mở, tập hợp những người nông dân sản xuất, kinh doanh trong cùng ngành hàng nông sản tự nguyện thay đổi, qua đó, khơi gợi tình thần tự quản, tự lực, hợp tác trong cộng đồng dân cư. Trong thiết chế đó, có sự tham gia của doanh nghiệp và các nhà khoa học, chuyên gia tư vấn để cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ khoa học kỹ thuật, huấn luyện các kỹ năng, dần hình thành lực lượng nông dân chuyên nghiệp. Đây là mô hình dẫn dắt và bổ trợ, hướng dẫn nông dân tự nguyện tham gia vào các hình thức kinh tế hợp tác, mở rộng quy mô sản xuất, xoá dần cách làm và tư duy manh mún.
Được sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ, Đồng Tháp cùng với Long An và Tiền Giang đang xây dựng đề án “Liên kết phát triển bền vững tiểu vùng Đồng Tháp Mười” dựa trên phát huy giá trị tài nguyên, văn hoá bản địa và hệ sinh thái đất ngập nước. Tinh thần cốt lõi của liên kết không phải để “chia chiếc bánh” mà làm sao cho “chiếc bánh lớn hơn”. Đề án cũng xác định chủ thể tham gia không chỉ các cấp chính quyền, mà phải có sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân và người dân. Đề án cũng xác định biến những giá trị vô hình trở thành giá trị hữu hình, biến những thách thức do tác động của biến đổi khí hậu thành cơ hội và trở thành “đặc sản” để liên kết phát triển bền vững.
Những đề xuất
(1) Chính phủ cần có những chính sách đồng bộ hỗ trợ hình thành các mô hình chuỗi giá trị ngành hàng, thay vì chỉ hỗ trợ người sản xuất. Sự phát triển bền vững không còn dựa vào tăng sản lượng mà phải dựa vào việc hình thành các chuỗi giá trị ngành hàng, lấy chi phí và chất lượng quyết định cạnh tranh, gắn kết sản xuất, công nghệ bảo quản, chế biến, logistics, thương mại điện tử… Từ đó, hình thành đội ngũ nông dân chuyên nghiệp và các doanh nghiệp nông nghiệp biết tiếp cận nông nghiệp thông minh, ứng dụng các tiến bộ của khoa học công nghệ để tăng giá trị vào từng công đoạn của chuỗi giá tri, tiếp cận các phương pháp quản trị để xây dựng chiến lược phát triển.
(2) Chính phủ cần xác định rõ hơn về tầm quan trọng sống còn của kinh tế hợp tác trong tái cơ cấu nông nghiệp ĐBSCL. Không có kinh tế hợp tác, sẽ không giảm được chi phí sản xuất, không nâng cao chất lượng nông sản. Không có kinh tế hợp tác, sẽ khó hình thành chuỗi giá trị. Không có kinh tế hợp tác, mối liên kết giữa sản xuất – tiêu thụ sẽ không bền vững. Không có kinh tế hợp tác, sẽ không triển khai các mô hình nông nghiệp thông minh, ứng dụng khoa học công nghệ. Kinh tế hợp tác cũng là mô hình chủ động thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu trên từng cánh đồng.
(3) Ngoài vấn đề liên kết các tiểu vùng, Chính phủ cần định hướng và hỗ trợ thành lập các hiệp hội ngành hàng cấp vùng. Các hiệp hội nên hoạt động theo thiết chế là một “tổ chức đa chức năng”, có sự tham gia giữa các cơ quan của Chính phủ, địa phương, doanh nghiệp, khu vực tư và nông dân. Thiết chế như vậy sẽ tăng cường thông tin, phát huy sức mạnh của từng chủ thể, hoạt động có tính tương tác lẫn nhau để hướng tới mục tiêu chung. Hiệp hội còn có những khuyến nghị với cấp điều hành vĩ mô.
(4) Trong tiến trình thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp sẽ có những xung đột nhất định về thể chế và quy định của pháp luật. Đề nghị Chính phủ cho các địa phương thí điểm sắp xếp các tổ chức thuộc ngành nông nghiệp, theo hướng chuyển từ hỗ trợ kỹ thuật sản xuất sang hỗ trợ hình thành chuỗi giá trị, và các hoạt động hỗ trợ năng lực thích ứng với kinh tế thị trường.
Trong tiến trình đó, cần chuyển đổi mô hình hoạt động và chức năng của các đơn vị thuộc ngành nông nghiệp tại địa phương.
(5) Cần sớm điều chỉnh quy hoạch giảm diện tích đất trồng lúa. Chính phủ cần ưu tiên các nguồn vốn ODA, các nguồn tài trợ quốc tế để đầu tư các chương trình, dự án xây dựng hạ tầng, hỗ trợ kỹ thuật phục vụ sản xuất, sinh kế của người dân để thích ứng với những thách thức về biến đổi khí hậu.
Lê Minh Hoan bí thư Tỉnh uỷ Đồng Tháp
Theo TGTT
(*) Tựa do Thế Giới Tiếp Thị, bài phát biểu của ông Lê Minh Hoan tại hội nghị của Chính phủ về chuyển đổi mô hình phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi
khí hậu vừa được tổ chức tại Cần Thơ, ngày 27/9/2017.
Ý kiến của bạn về bài viết
Không có chức năng bình luận cho bài viết này